Główne założenia behawioralnej teorii autyzmu

Ogólne prawa uczenia się trafne tłumaczą zachowania dzieci autystycznych i stanowię podstawę terapii behawioralnej

Dzieci autystyczne mają raczej wiele odrębnych deficytów behawioralnych, niż jeden centralny deficyt, którego skorygowanie prowadziłoby do ogólnej poprawy funkcjonowania Dzieci autystyczne mają zdolność uczenia się - tak jak inni ludzie - o ile znajdują się w specjalnie przystosowanym dla siebie środowisku. Środowisko to składa się z miejsc, w których dzieci przebywają na co dzień, a różni się od normalnego tylko na tyle, aby stało się dla nich bardziej funkcjonalne. W środowisku takim zapotrzebowanie na wykonanie jakiegoś zachowania przez dziecko powinno być wyraźne i zrozumiałe dla dziecka To, że dzieci autystyczne ponoszą porażki w normalnym środowisku, a odnoszą sukcesy w środowisku specjalnie dla nich zorganizowanym, wskazuje na to, że ich problemy mogą być widziane bardziej jako niedopasowanie pomiędzy ich systemem nerwowym a normalnym środowiskiem, niż jako choroba

Główne cele terapii behawioralnej

• Rozwijanie zachowań deficytowych

• Redukowanie zachowań niepożądanych

• Generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii

Podstawowe reguły behawioralne w edukacji

• Jeżeli chcemy, żeby zachowania występowały częściej, powinniśmy je systematycznie wzmacniać

• Zachowania niepożądane nie powinny być wzmacniane

• Pojawienie się trudnego zachowania nie jest niebezpieczne, jeśli tylko nie jest wzmacniane

Rozwijanie zachowań deficytowych

Zachowaniami deficytowymi nazywamy te zachowania, które uważa się za normalne i pożądane u dziecka w pewnym wieku i w pewnych okolicznościach, a które u dziecka autystycznego występują zbyt rzadko lub nie występują wcale (np. prawidłowa mowa, okazywanie uczuć, zabawa itd.)

Zadaniem terapeuty behawioralnego jest kształtowanie u dziecka jak największej liczby zachowań adaptacyjnych, które rozwiną jego niezależność i umożliwią mu efektywne funkcjonowanie w środowisku. Drogą do tego celu jest:

• wybiórcze wzmacnianie coraz bardziej zbliżonych do docelowych form zachowania (kontrola wzmocnień, czyli manipulowanie konsekwencjami zachowania)

• ścisłe kontrolowanie sytuacji, w których zachowanie przebiega (kontrola bodźców, czyli manipulowanie czynnikami poprzedzającymi zachowanie- instrukcjami i podpowiedziami)

Podstawowe etapy terapii behawioralnej dzieci autystycznych

• Wczesne rozumienie mowy

• Trening imitacji

• Dopasowywanie i sortowanie

• Imitacja werbalna

• Rozwój rozumienia mowy i mowy czynnej; nazywanie obiektów i czynności

• Pojęcia abstrakcyjne

• Budowanie zdań. Nauka odpowiadania na pytania

• Umiejętności szkolne

• Rozwój społeczny. Nauka wspólnej zabawy

• Czynności samoobsługowe

Ogólne zasady wyboru zachowań docelowych

• Ucz umiejętności, z których twój uczeń będzie mógł korzystać codziennie do końca życia

• Ucz umiejętności, z których twój uczeń może skorzystać natychmiast

• Zacznij od nauki umiejętności podstawowych

• Ucz umiejętności komunikowania się

• Ucz zachowań funkcjonalnych

• Wybieraj takie zachowania, z którymi masz szansę sobie poradzić

• Zachowania niepożądane muszą zostać skorygowane

opracowanie: Jens Skar, Arild Karlsen i Jacek Kozłowski