Ekonomia jako system naukowy realizuję się
poprzez naukę o gospodarstwie, o zarządzaniu
majątkiem lub domem; wg. Ksenofonta -
„ to sprawy związane zdobywaniem środków
utrzymania i wydatkowaniem ich, to dyscyplina,
nauka jak i wiedza praktyczna.
Jeżeli ekonomiści zajmują się problemami i
ogólnymi rozwoju gospodarstwa ta jest
to MAKROEKONOMIA. Natomiast zajmowanie
się badaniem takich problemów jak rynek,
cena dobra i wysokość płac oraz stopa
procentowa to tę dziedzinę ekonomii
nazywa się MIKROEKONOMIA.
W rozumieniu ekonomicznym rynek to
najważniejsza wykładnia ekonomii.
Rynek to miejsce, w którym spotykają
się sprzedający i kupujący w celu
dokonania transakcji wymiennej.
Przedsiębiorstwo w ujęciu modelowym
to organizacja pod jednym zarządem
wyodrębniona prawnie i ekonomicznie.
Jej celem jest działalność gospodarcza,
podnoszenia zysków poprzez sprzedaż
swoich usług i produktów.
Konsument jest kolejnym elementem
w gospodarce rynkowej, a jego celem
działalności jest maksymalne zaspokajanie
potrzeb. Źródłami dochodów konsumenta
są środki finansowe uzyskanie za pracę.
Konsument jest podstawowym odbiorcą
czynników wytwórczych przedsiębiorcy.
Kolejnym elementem składającym się
na mikroekonomię jest popyt.
Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi
są kupić przy danym poziomie ceny.
Na wielkość popytu mają wpływ różne
czynniki społeczne, gdzie jednymi z
główniejszych są wykształcenie, płeć
oraz wiek nabywców produktów.
Ponadto popyt uzależniony jest od
poziomu ceny, realnych dochodów
nabywcy, cen dóbr substytucyjnych
i komplementarnych oraz oczekiwań
dotyczących zmian cen i dochodów.
Prawo popytu charakteryzuje
„Krzywa (V)”, która powstaje
poprzez zestawienie wielkości popytu
(Qnt) z różnymi wielkościami ceny (Pn)
w danym okresie.
Następnym wykładnikiem
mikroekonomii jest podaż,
czyli ilość dobra zaoferowana do
sprzedaży w określonym czasie
przy danym poziomie ceny.
Wielkość podaży zależy przede
wszystkim od wielkości produkcji,
która z kolei jest uzależniona od
poziomu cen, ceny czynników
produkcji, celów działalności
przedsiębiorcy oraz zastosowania
technologii.
Prawo podaży wyznacza
„Krzywa podaży (S)”, która
powstaje przez zestawienie
wielkości podaży (Qsn,t) z
różnymi poziomami ceny
(Pn) w danym okresie.
Kolejnym elementem
badań mikroekonomii
jest cena. Cena to czynnik
produkcji określający wielkość
produkcji ( podaży) i popytu.
Przy omawianiu cen należy
zwrócić uwagę na pojęcie tzw.
Cena równowagi, ustala się ją
przy poziomie, gdzie ilość
dobra chętnie dostarczanego
równa się z ilością chętnie
kupowanym. Na rynku
konkurencyjnym taka cena
równowagi musi odpowiadać
punktowi przecięcia krzywych
podaży i popytu, jak widać na wykresie.
Na rynku występują jednak różne warunk
i nierównowagi gdzie uregulowane są one
zmianami cen. Występują różne rodzaje
cen; do takich ważniejszych należą ceny
wolnorynkowe - wyznacza je rynek na
podstawie popytu i podaży o ile nie ingeruje
w nie państwo; ceny regulowane - ustalane
przez przedsiębiorstwo ( wykorzystując
swoją pozycje na rynku); ceny urzędowe
- ustalane przez organy administracji
państwowej i stosowane na szeroką
skalę.
Kontrola cen odbywa się m.in. poprzez
stosowanie cen minimalnych lub
maksymalnych. Ponadto istnieje tzw.
Cenowa elastyczność, gdzie należy
również wymienić elastyczność
cenową popytu - zależy od dostępności
substytutów oraz wysokości ceny
i dostępności danego dobra, oraz
elastyczność cenowa podaży, która
określa się przez stosunek zmiany
podaży do zmiany ceny. Nie zawsze
jednak jest to zgodne z zamysłem
działania przedsiębiorcy.
Poprzez wytwarzanie
czynników wytwórczych
przez przedsiębiorcę czasami
mającego wyłączność na dany
produkt tworzy się monopol.
Monopol to przyznanie pomysłodawcy
na dany czynnik wytwórczy
wyłączności prawnej produkcji.
Taki monopol jest ustanowiony ustawowo.
Ponadto występują patenty i prawa autorskie
, które zapewniają właścicielowi danego
czynnika wytwórczego wyłączność na
określoną ilość lat eksploatacji jego wynalazku.
Bariery monopolizacji, czyli prawne
( państwowe) ograniczenia dla właściciela
danego czynnika wytwórczego występują
na rynku gospodarczym. Przejawiają
się w postaci: polityki państwowej,
polityki celnej państwa oraz ustalania
kwot importu dla producentów i
dostawców. Ponadto bariery ekonomiczne
i zróżnicowanie produktów pod
względem jakościowym.
Często za tym idą różnego rodzaju
porozumienia konkurencji monopolistycznej.
Do takich zaliczamy m.in.:
ü Dżentelmeńską umowę;
ü Porozumienie dotyczące przywództwa cenowego,
ü Kartel,
ü Trust ( zj. angielskiego - zaufanie),
ü Holding,
ü Koncerny,
ü Oligopole,
ü Skutki konkurencji
monopolistycznej to,
ü Podnoszenie cen ponad
koszty produkcji i osiąganie zysków,
ü Ograniczenie produkcji do
minimum możliwości produkcyjnych,
aby podwyższyć ceny.
Dochód narodowy to suma dóbr i usług nowo
wytworzonych w danym roku w gospodarce narodowej.
Wyraża się jego przez produkt krajowy brutto
(PKB). PKB to miara produkcji wytworzonej
przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na
terytorium danego kraju, niezależnie od tego
, kto jest jego właścicielem.
Podział dochodu wyraża podział pierwotny,
który jest dokonywany między przedsiębiorcą
a pracownikiem, czyli kumulacja i
wynagrodzenie dla pracownika.
Podział wtórny to dochody właścicieli
i jednostek usługowych pracowników
sfery nieprodukcyjnej, oraz dochody państwa.
Wzrost gospodarczy- to zdolność kraju
do zwiększania produkcji dóbr i usług.
Proces wzrostu gospodarczego uzależniony
jest od kondycji i postępu społecznego,
zapotrzebowania rozwoju społeczno-
gospodarczego.
Aby to miarowo wyrazić, musimy
posłużyć się wskaźnikiem tj. syntetycznym
-, czyli rozmiar PKB, podział grup
społecznych działów gospodarki;
szczegółowy tylko wybrane dziedziny
rozwoju społeczno- gospodarczego.
Mówiąc o wzroście gospodarczym,
należy zwrócić uwagę na koniunkturę
gospodarczą, którą tworzą wszelkie
zmiany aktywności gospodarczej.
Te zmiany to: wahania gospodarcze
tj. trendy mody, wahania sezonowe
czy ekspansja albo kurczenie się linii
trendu; oraz przypadek- czy czynnik
wypływający na działalność gospodarczą
wynikający z nieokreślonych i
nieprzewidywalnych przyczyn.
Jeżeli nie ma wzrostu gospodarczego
to nie ma też rozwoju gospodarczego.
Tak, więc występują tu również bariery
wzrostu gospodarczego:
ü Problem ludnościowy- przeludnienie
lub brak siły roboczej,
ü Niedoinwestowanie gospodarki,
ü Niska jakość kapitału,
ü Czynnik socjokultury, wpływający destruktywnie.
Nieodłącznym elementem wzrostu
gospodarczego jest inflacja-
proces wzrostu poziomu cen w gospodarce
, któremu towarzyszy spadek siły
nabywczej pieniądza-, czyli wartości
pieniądza realnej. Powoduje to
nieakceptowane społeczne zmiany
w proporcjach dochodu naturalnego
i życia społecznego. Stopień nasilenia
inflacji określa stopa inflacji. Wyrażona
w produktach wzrostu poziomu
cen w kresie bieżącym do okresy
przyjętego przez ustawę. Wyróżniamy
cztery rodzaje inflacji, według tempa
przeciętnego wzrostu cen:
ü Inflacja pełzająca jest wtedy, gdy
stopa wynosi do 3,5%,
ü Inflacja przyśpieszająca- 3,5%- 10%,
ü Inflacja galopująca- powyżej 10%,
ü Hiperinflacja powyżej 100%.
Inflacje tworzą przyczyny:
ü Ekonomiczne-, czyli, sytuacja
na rynkach w krajach współpracujących
, nadmierna emisja pieniądza, żądanie
podwyżek płac, ograniczenie
zdolności produkcyjnej,
ü Psychologiczne- większy popyt
na towar z okresie przewidywania
klęsk żywiołowych
Bezrobocie jako kolejny problem
makroekonomii, jest to wynik braku
równowagi między podażą pracy a
popytem na pracę. Miernikiem poziomu
jest stopa bezrobocia, wyrażona w
procentach, czyli relacja między liczbą
zarejestrowanych osób bezrobotnych z
liczbą osób czynnych zawodowo.
Proces prowadzący do powstania
bezrobocia, wyraża wykres …
Problem bezrobocia należałoby rozwinąć
do czynników, jakie wpływają na ten proces:
ü Bezrobocie frykcyjne (przejściowe)-
stały ruch przemieszczania się ludzi,
w miejsca, gdzie można otrzymać lepszą pracę,
ü Bezrobocie strukturalne- wywołanie
barierami kapitału do stwarzania nowych
miejsc pracy, wymusza się przeklasyfikowania
pracownika,
ü Bezrobocie klasyczne- w celu podwyższenia
płac obecnym pracownikom, pracodawca nie
zatrudnia dodatkowej siły roboczej
ü Bezrobocie cykliczne- zmniejsza popyt na
pracę, spowodowane osłabieniem aktywności gospodarczej.
Wymienione problemy makroekonomii
są to jedne z podstawowych problemów
badanych przez ten dział ekonomii.
Możemy oprócz wyżej wymienionych
wymienić jeszcze: system finansowy
państwa, poza tym handel zagraniczny i
globalne problemy gospodarki światowej.