DOBROBYT SPOŁECZNY I JEGO POMIAR

■Dobrobyt jest realizowany poprzez wzrost gospodarczy.

■ Dobrobyt charakteryzują 3 sfery potrzeb ludzkich:

● Posiadanie,

● Uczucie

● Istnienie

Społeczna funkcja dobrobytu ma postać:

U = f₃ = {f₂[f₁(q₁……….q₂)}],

Gdzie:

f₃ - funkcja socjologiczna

f₂ - funkcja dynamiczna

f₁ - funkcja statyczna

FUNKCJE DOBROBYTU SPOŁECZNEGO

Funkcja statyczna U₁ = f₁(q₁……..q_n)

q₁...q_{n -} te dobra i usługi przeznaczone do konsumpcji w tym samym czasie , wyrażone ilościowo lub za pomocą podporządkowanej oceny wektora dóbr i usług.

funkcja dynamiczna U² = f₂ [S(t)]

gdzie:

S(t) - poziom konsumpcji dóbr i usług materialnych w momentach t,

t + 1,2,3…T,

Polega na porównaniu dobrobytu społecznego w czasie

funkcja socjologiczna U³ = f₃ (U₁……U_j)

Gdzie:

U_{j -} indywidualna (grupowa) użyteczność, tj. użyteczność n dóbr wyrażona przez j-ty podmiot (grupę) w okresie (),T)

MPS - MATERIAL PRODUCT SYSTEM

Stosowany był w krajach Europy Środkowej i Wschodniej - oparty na koncepcji pracy produkcyjnej A.Smitha i K.Marksa,

W systemie tym obliczano:

► produkt globalny i produkt finalny brutto,

► dochód narodowy brutto i dochód narodowy netto,

► dochód narodowy wytworzony i dochód narodowy podzielony,

► dochód narodowy w ujęciu wartościowym i dochód narodowy w ujęciu realnym,

Nie jest dobrą miarą bo analizuje tylko wyniki sfery produkcji materialnej a nie jest to jedyna sfera kształtująca dobrobyt.

SNA - SYSTEM OF NATIONAL ACCOUNTS

● Zalecany przez ONZ powszechnie stosowany na całym świecie,

● Oparty na koncepcji J.B. Saya wg. której każda praca społecznie użyteczna jest pracą produkcyjną i tym samym wytwarzającą bogactwo narodowe. Czyli malarze, artyści, nauczyciele itp. też wytwarzają dochód narodowy, produkt narodowy brutto itp.

MAKROEKONOMICZNE MIERNIKI SYSTEMU SNA

1. Mierniki mierzące poziom produkcji w kraju:

● PNB - produkt narodowy brutto

● PNN - produkt narodowy netto

● PKB - produkt krajowy brutto

2. Mierniki obrazujące poziom dochodów i konsumpcji społeczeństwa:

● DN - dochód narodowy

● DO - dochód osobisty

● DOD - dochód do dyspozycji

3. Mierniki bezrobocia

4. Mierniki inflacji

MIERNIKI STOPNIA OTWARTOŚCI GOSPODARKI KRAJOWEJ

Udział w światowym eksporcie

Exa

Exw

Ex - wartość eksportu towarów i/lub usług

a - analizowany podmiot (kraj)

w - świat

Udział w światowym imporcie

Ima

Imw

Im - wartość importu towarów i/lub usług

STOPIEŃ ZAANGAŻOWANIA W MIĘDZYNARODOWYCH PRZEPŁYWACH PRODUKTÓW

■ Są to towary i usługi w przeliczeniu na 1 mieszkańca

■ Inaczej wartość eksportu i importu per capita

Ima

La

La - liczba ludności danego analizowanego podmiotu gospodarczego

STOPA IMPORTU

■ Stopa importu - procentowy udział importu w PKB lub dochodzie narodowym GNP - Gross National Produkt

(Im/Y)x100

Gdzie:

Im - wartość importu globalnego danego kraju,

Y - wartość PKB lub GNP,

STOPA EKSPORTU

■ Procentowy udział eksportu globalnego lub jego część w PKB lub GNP

(Ex/Y)x100

Gdzie:

Ex - wartość analizowanego eksportu

Mierniki te nazywane przeciętnymi wskazują jaki jest udział całego handlu zagranicznego lub też jego części w tworzeniu (stopa eksportu) i podziale (stopa importu) dochodu narodowego lub PKB

KRAŃCOWE STOPY IMPORTU I EKSPORTU

■ Krańcowa stopa importu wskazuje jak zmienia się import przy zmianie poziomu produktu krajowego brutto o jednostkę

Δ Im

Δ Y

Δ Im - oznacza przyrost wartości importu

Δ Y - przyrost wartości PKB

KRAŃCOWA STOPA EKSPORTU

■ Krańcowa stopa eksportu wskazuje jak zmienia się eksport przy zmianie poziomu produktu krajowego brutto o jednostkę

Δ Ex

Δ Y

Δ Ex - oznacza przyrost wartości eksportu

Δ Y - przyrost wartości PKB

DOCHODOWE ELASTYCZNOŚCI EKSPORTU I IMPORTU

Dochodowa elastyczność eksportu wskazuje na relatywne zmiany eksportu w stosunku do relatywnych zmian PKB

d^eY_Ex = ΔEx/ΔY : Ex/Y = ΔEx/(Ex) : ΔY/Y

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ IMPORTU

Wskazuje na relatywne zmiany importu w stosunku do relatywnych zmian PKB

denim = ΔIm/ΔY : Im/Y = ΔIm/(Im) : ΔY/Y

PRODUKCYJNE ELASTYCZNOŚCI EKSPORTU I IMPORTU

d^eP_Ex = ΔIm/ΔP : Im/P = ΔIm/(Im) : ΔP/P

i

d^eP_Im = ΔIm/ΔP : Im/P = ΔIm/(Im) : ΔP/P

gdzie:

P - wartość produkcji przemysłowej lub jej części,

ΔP - przyrost wartości produkcji przemysłowej

RUCH OKRĘŻNY

Model gospodarki pokazujący w sposób uproszczony przepływy zasobów pieniężnych (finansowych) i rzeczowych między głównymi kategoriami podmiotów pełniących rolę w gospodarce narodowej i uczestniczących w wytwarzaniu i/lub zagospodarowaniu produktu krajowego

ZAŁOŻENIA MODELU

● brak państwa i transakcji z zagranicą,

● gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji,

● gospodarstwa domowe są wyłącznymi właścicielami przedsiębiorstw,

● gospodarstwa domowe świadczą usługi czynników produkcji,

● przedsiębiorstwa dostarczają dobra i usługi na rynek,

● wszystkie dochody gospodarstw domowych są wydatkowane na dobra i usługi,

● całkowity przychód ze sprzedaży przedsiębiorstw jest wydatkowany na czynniki produkcji.

SPOSOBY POMIARU DZIAŁALNOŚCI W GOSPODARCE

Na podstawie :

1. wartość wytworzonej produkcji

2. strumień dochodów czynników produkcji

3. wartość wydatków na dobra i usługi

Czyli:

dochody = wydatki = produkt krajowy

MODEL - RUCHOKRĘŻNY GOSPODARKA Z S-1

Założenia modelu:

Jak wcześniej oraz występowanie oszczędności i inwestycji.

• gospodarstwa domowe mogą generować oszczędności

• przedsiębiorstwa mogą otrzymywać przychody nie pochodzące od gospodarstw domowych, lecz stanowiące wydatki inwestycyjne innych przedsiębiorstw na dobra kapitałowe

• OSZCZĘDNOŚCI - część dochodu do dyspozycji, która nie została wydana na zakup dóbr i usług

• INWESTYCJE - zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa

WNIOSKI

W modelu powstają:

● odpływy w ruchu okrężnego oraz dopływy do ruchu okrężnego

● oszczędności stanowią odpływ z ruchu okrężnego,

Ponieważ:

S = I

odpływy = dopływy

● ODPŁYW - strumień pieniądza, który nie przemieszcza się bezpośrednio od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw za pośrednictwem rynku dóbr i usług.

● DOPŁYW - strumień pieniądza, który otrzymują przedsiębiorstwa, a który nie pochodzi bezpośrednio od gospodarstw domowych.

S = I

Ponieważ:

S = Y - C,

PKB jako strumień dochodów czynników produkcji

Y = C + S

PKB jako suma wydatków końcowych (na dobra finalne)

Y = C + I

A więc: C + S = C + I,

Czyli: S = I

RUCH OKRĘŻNY GOSPODARKA Z RZADEM

Założenia:

● Wcześniejsze i

● źródłem przychodów państwa są podatki bezpośrednie - nakładane na dochody (osób fizycznych, prawnych) oraz podatki pośrednie, zwane podatkami od wydatków (np. akcyza, VAT - podatek od towarów i usług)

Podatki są nakładane, aby sfinansować wydatki państwa

PRZYCHODY PAŃSTWA - PODATKI

● Podatki bezpośrednie: T, Tb,Td

● Podatki pośrednie: Tp, Te

WYDATKI PAŃSTWA:

● wydatki rządowe na dobra i usługi (G) - stanowi część PKB, bo są to wydatki rządowe na rynku zaopatrywanym przez przedsiębiorstwa

● płatności transferowe, czyli świadczenia społeczne (B,TR) - służą wyłącznie redystrybucji wytworzonego już dochodu, zmieniają rozkład dochodów i siły nabywczej, nie powiększają dochodu narodowego, nie stanowią więc wkładu do PKB

● PKB w cenach rynkowych - miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi

PKB w cenach rynkowych Y = C + I + G

● PKB w cenach bazowych (w cenach producenta) - jest miarą wartości produkcji krajowej wyrażonej w cenach, jaką uzyskują producenci, a więc z potrąceniem podatków pośrednich. PKB w cenach producenta jest zatem niższy od PKB w cenach rynkowych o wartość podatków pośrednich pomniejszonych o ewentualne dotacje do dóbr i usług.

PKB w cenach bazowych Y =C + I + G - Te

ROZPORZĄDZALNE DOCHODY OSOBISTE - DPI

- dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich i płatności transferowych.

- wielkość ta informuje o tym, ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na konsumpcję i oszczędności.

Rozporządzalny dochód do dyspozycji - DPI - disposable personal income -

DPI = Y + B - Td

Jeśli: S = (Y + B - Td) - C

a Y = C + I + G - Te

C + I + G - Te = Y = S + C - B + Td

to:

S + Td + Te = I + G + B

odpływy = dopływy

gdy:

ODPŁYWY to oszczędności gospodarstw domowych oraz podatki pobierane przez państwo;

DOPŁYWY to inwestycje (wydatki na rynku dóbr nie pochodzące od gospodarstw domowych), popyt rządowy oraz transfery publiczne

ZESTAWIENIE SRKTOR PRYWATNEGO I PAŃSTWOWEGO

S - I = (G + B) - (Td + Te)

S - I = BD

nadwyżka finansowa sektora prywatnego = deficyt finansowy państwa

BD = deficyt budżetowy (budget deficyt)

---