Obrzęk płuc - Oedema pulmorum.

Etiologia.
Przemieszczenie płynu (filtrat osocza krwi) z naczyń krwionośnych w płucach do światła pęcherzyków płucnych i przegród między pęcherzykowych. Gromadzący się w pęcherzykach płucnych płyn powoduje ich zalanie i brak możliwości normalnej wymiany gazowej.
Obrzęk płuc dzieli się na:
- sercowy (inaczej kardiogenny) - spowodowany ostrą niewydolnością lewej komory serca (niewydolność krążenia lewokomorowa)
- pozasercowy (niekardiogenny) - wywołany innymi przyczynami niż ostra niewydolność lewej komory.
Podział ten wynika z tego, że sercowy obrzęk płuc występuje znacznie częściej niż wszystkie pozostałe (pozasercowe) przyczyny razem wzięte.
Występuje rzadko, nie ma związku z płcią, występuje w każdym wieku ale znacznie częściej u osób starszych.

Przyczyny:
choroby serca:
- choroba niedokrwienna serca i zawał serca
- nadciśnienie tętnicze
- kardiomiopatie
- wady zastawkowe serca (niedomykalności i zwężenia zastawek serca)
- zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz, migotanie przedsionków)
przyczyny pozasercowe:
- zator płucny i zatorowość płucna
- ciężka niewydolność nerek z zatrzymaniem płynów w organizmie
- alergia (alergiczny, anafilaktyczny obrzęk płuc)
- toksyny (toksyczne gazy, narkotyki)
- choroby mózgu (udar, uraz, guzy mózgu)

Objawy:
- silna duszność
- przybieranie pozycji siedzącej
- odkrztuszanie lepkiej wydzieliny pienistej zabarwionej różowo - krew
- uczucie lęku
- suchy kaszel
- sinica
- tachykardia
- przyspieszenie oddechów
- przepełnienie szył szyjnych
- osłuchowo: rzężenia, furczenia, świsty
- hipoksja, hiperkapnia

Powikłania:
- zatrzymanie krążenia i oddechu.

Rokowanie:
Zawsze bardzo poważne. Nie leczony obrzęk płuc w większości przypadków prowadzi do śmierci - wymagana natychmiastowa pomoc lekarska, prawidłowe leczenie i opanowanie przyczyny wywołującej obrzęk płuc znacznie poprawia rokowanie.

Obrzęk płuc - postępowanie ratownicze.

W pomocy przedlekarskiej zaleca się utrzymywanie drożności dróg oddechowych, zapewnienie pacjentowi dostępu świeżego powietrza oraz ewentualnej sztucznej wentylacji znanymi metodami oraz wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.

Celem leczenia jest uzyskanie jak najlepszego natlenienia i przerwania błędnego koła prowadzącego do dekompensacji.

Leczenie obejmuje obniżenie obciążenia wstępnego, umożliwiające zmniejszenie objętości końcowo rozkurczowej i obniżenie ciśnienia końcowo rozkurczowego i tym samym zmniejszające obrzęk płuc oraz obniżenie obciążenia następczego poprawiające frakcję wyrzutową i perfuzję tkankową.
W praktyce cele terapii osiąga się przez rozszerzenie naczyń, normalizację ciśnienia tętniczego oraz kontrolę diurezy. Zasady postępowania ALS (BLS) wdraża się na początku, są monitorowane i kontrolowane w dalszym przebiegu.
Tlen podaje się chorym przez cewnik donosowy, ale chorzy z POCHP powinni otrzymywać tlen 100% przez maskę bezzwrotną.
Nitrogliceryna powoduje rozszerzenie żył i tętniczek, wywierając silne dziłanie na naczynia żylne. W pierwszej kolejności podaje się ją podjęzykowo (400 μg lub Nitromint areosol 1 dawka) aż do obniżenia ciśnienia tętniczego poniżej 130 mm Hg lub ustąpienia objawów. Podawanie dożylne rozpoczyna się, jeżeli objawy nie ustępują po podaniu doustnym 3 tabletek (3 dawki areozol). Podawanie nitrogliceryny należy ostrożnie stosować u chorych ze schorzeniami wymagającymi wysokiego ciśnienia tętniczego (zawał ściany dolnej, zespół serca płucnego, kardiomiopatia przerostowa, wada mitralna).
Zastosowanie może mieć również Nitroprusydek sodowy wpływający również na obniżenie ciśnienia tętniczego, stosowany szczególnie u chorych u których podłożem obrzęku płuc jest nadciśnienie tętnicze oraz u chorych wymagających szybkiego obniżenia ciśnienia.
W leczeniu obrzęku płuc mają również zastosowanie diuretyki pętlowe takie ja Furosemid, który dzięki działaniu natriuretycznenu (moczopędne) oraz wcześniejszemu rozszerzeniu naczyń żylnych. Na ogół stosowany jest w dawce 40-100 mg, ale u chorych wcześniej zażywających konieczne bywa zwiększenie dawki.
Tutaj też ma zastosowanie Morfina, zmniejszająca wpływ układu współczulnego i jednocześnie bezpośrednio powoduje rozszerzenie tętniczek i żył. Podaje się w razie potrzeby we wstrzyknięciach dożylnych 2-4 mg.
Leczeniem wspomagającym są leki z grupy batamimetyków (Albuterol), glikozydy naparstnicy (Digoxin), metyloksantyny (Teophylina) i mają zastosowanie w szczególnych przypadkach.

Obrzęk płuc jest schorzeniem o szybko narastających objawach oraz stan pacjenta ulega szybkiemu pogorszeniu, dlatego oprócz leczenia ww. zastosowanie mają leki przeciwwstrząsowe (Levonor, Dopamina, Dobutamina) w zależności od wartości ciśnienia oraz objawów wstrząsu kardiogennego.

---