Praca zaliczeniowa z przedmiotu: „Rozwój regionalny i lokalny.”

Temat: Euroregion Tatry.

Wstęp

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie euroregionu Tatry. Euroregion to instytucja dwóch lub więcej jednostek reprezentujących regiony dwóch lub więcej państw (przynajmniej po jednym z każdego). Każda z nich jest powoływana na podstawie prawa wewnętrznego swojego kraju. Mogą nimi być korporacje samorządowe (tzn. samorządy pojedyncze lub związki gmin) lub władze lokalne, a niekiedy także inni posłowie społeczni i ekonomiczni regionów przygranicznych. Zawierają one między sobą umowy współpracy przekraczającej granice jednego z państw. Mimo unormowania w prawie unijnym, nie ma w oficjalnych dokumentach o wymianie transgranicznej terminu „euroregion”. Oficjalnymi terminami są „współpraca transgraniczna” i „regiony transgraniczne”, to jednak „euroregion” stał się najpopularniejszym określeniem, oznaczającym formę współdziałania. Nazwa „euroregion” pochodzi od najstarszej inicjatywy współpracy transgranicznej „Euroregio”. Została ona powołana do życia w 1958 roku na obszarze przylegającym do granicy holendersko- niemieckiej, między rzekami Ren, Ems i Jssel. Euroregiony odegrały w UE bardzo dużą rolę w zacieśnieniu kontaktów między krajami członkowskimi UE oraz w integracji członkowskimi UE oraz w integracji z przyszłymi członkami UE. Euroregion Tatry powstał w celu osiągnięcia i przyspieszenia wszechstronnego rozwoju przylegających do siebie obszarów Rzeczpospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej. Nawiązując do historycznych korzeni wzajemnych stosunków w tych regionach. Euroregion ten zbliża mieszkańców po obu stronach granicy. Ten obszar tworzy bardzo dogodne warunki dla rozwoju nowych inwestycji. Występują tu bogate złoża surowców, głównie dla budownictwa. Tereny te przyciągają nie tylko inwestorów, ale także zwykłych ludzi, którzy chcą po prostu odpocząć od zadymionych i zatłoczonych miast.

W Europejskiej Konwencji Ramowej o współpracy przygranicznej między Wspólnotami i władzami terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka Rady Europy z 21 maja 1980 r.) oraz w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985 roku. Polska podpisała te umowy kolejno w 1993 roku i w 1994 roku. Oznacza to, że na mocy tych porozumień struktury nie są organami władzy, czy administracji lokalnej. Regiony, które uczestniczą w tej współpracy, nie przestają podlegać swojemu prawu krajowemu. Na podstawie tych dwóch dokumentów zawierane są najczęściej najpierw odpowiednie porozumienia międzypaństwowe o wspieraniu współpracy transgranicznej, regionalnych uzgodnieniach transgranicznych, czy o współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi.

Cele, które powinny spełniać Euroregiony:

• zmiany charakteru granic i przezwyciężenia krępujących uregulowań państwowych dotyczących nieprzenikalności granic;

• umacnianie warunków gospodarczych i społeczno-kulturowych;

• usuwanie przeszkód i nierówności ekonomicznych i infrastrukturalnych;

• ze zdecentralizowanych regionów czynienie terenów siły napędowej współpracy ponadgranicznej;

• budowanie i utrwalanie wzajemnych więzi;

• ułatwianie realizacji polityki europejskiej zagospodarowania przestrzennego;

• formułowanie zasad budowy podstaw wzajemnego zaufania i współpracy miedzy instytucjami europejskimi oraz ich efektywność;

• określanie metod rozwiązywania problemów, przejawów niedorozwoju i uciążliwości charakterystycznych dla obszarów peryferyjnych.

W typowym euroregionie wyróżniamy następujące organy: zgromadzenie, zarząd, grupy robocze i sekretariat. Zgromadzenie jest najczęściej o charakterze parlamentarnym. Co oznacza, że jego członkowie pochodzą z wyboru. Posiada on najwięcej kompetencji. Natomiast grupy robocze stanowią forum wymiany poglądów ekspertów z określonych dziedzin.

Polsko- Słowacki euroregion Tatry utworzony w 26 sierpnia 1994 roku na mocy deklaracji podpisanej w Nowym Targu. Członkami są miasta: Nowy Targ, Rabka Zdrój, Szczawnica, Limanowa oraz trzynaście polskich gmin przygranicznych, słowackie wsie powiatów Liptowski Mikulasz, Poprad i Stara Lubowla. Siedziba euroregionu znajduje się w Nowym Targu.

Fundusz Małych Projektów Euroregionalnych został utworzony w 195 roku. Program ten w pierwszej edycji umożliwiał wsparcie jedynie wielkich projektów infrastrukturalnych. Program uzupełniono podczas drugiej edycji, część środków przeznaczono na wsparcie bezpośrednich kontaktów mieszkańców żyjących na terenach przygranicznych. W ten sposób powstał Fundusz Małych Projektów, który miał na celu wspieranie współpracy transgranicznej poprzez realizację niewielkich projektów. Nowa formuła przyjęta przez Komisję w grudniu 1998 roku umożliwiła rozszerzenie programu także na południową granicę państwa. Program obejmuje spotkania mieszkańców sąsiadujących państw podczas imprez kulturalnych, wymiany młodzieży, podczas targów gospodarczych, konferencji i seminariów naukowych, festiwali piosenki czy zawodów sportowych. Ludzie uczą się języka sąsiada oraz wydawane są publikacje poświęcone problemom daleko idącym poza granice jednego kraju. Takie działania przełamują bariery kulturowe i historyczne, uświadamiając lokalnej społeczności wzajemne związki i podobieństwa oraz wspólną odpowiedzialność za kształtowanie rzeczywistości w najbliższej okolicy. Podkreślić należy także powszechną dostępność do środków pomocy dla gmin, powiatów, instytucji pozarządowych, szkół i innych organizacji publicznych. Fundusze te promują ideę integracji państwa z Unią Europejską wśród dużej liczby ludności. Fundusz Małych Projektów zarządzany przez euroregion Tatry utworzono w ramach pierwszej edycji Zintegrowanego Programu dla Polskiej Granicy Wschodniej. Nieodłącznym elementem wszystkich projektów jest zamieszczane logo i flaga Unii Europejskiej oraz euroregionu na zaproszeniach i plakatach, programach, w scenografii miejsc imprez, w prasie i telewizji.

Opiszę teraz kilka projektów jakie były zorganizowane w ramach Funduszu Małych Projektów.

Współpraca środowisk młodzieżowych.

Projekt: Internet bez granic.

Celem projektu jest zapoznanie się dzieci ze szkół w Szczawnicy i Spiskiej Bieli z Internetem. Przeprowadzenie wśród młodzieży i nauczycieli szkolenia, które ma na celu zaprojektowanie stron tych szkół i promowanie turystyczne tych regionów. Współpraca zaczęła się w 1999 roku, kiedy spotkali się dyrektorzy tych szkół. Zaczęły się również przygotowania- zbieranie materiałów do tworzenia stron internetowych przez nauczycieli i uczniów. W październiku zostały dostarczone komputery do szkół, a 7-8 października odbyła się wycieczka po euroregionie. Podsumowaniem wycieczki było szkolenie komputerowe dla grupy ze Słowacji, którego zakończeniem było wprowadzenie do Internetu wspólnych zdjęć z tej wycieczki. Szkoły mają zamiar kontynuować współpracę.

Lato z kajakiem.

Celem projektu było wzajemne poznanie się i zbliżenie dzieci z Polski i Słowacji w trakcie dziesięciodniowego obozu - od 5 do 15 lipca 1999 roku i odbywał się w Krościenku nad Dunajcem. Szkoleniem i opieką zajmowali się trenerzy i kajakarze górscy ze Słowacji i Polski. Uczestnicy w czasie obozu opanowali umiejętność pływania kajakiem oraz wykonywanie slalomów. Codzienne treningi i wieczorne ogniska sprzyjały nawiązywaniu znajomości. Kluby z Krościenka i Czerwonego Krzyża za zaoszczędzone pieniądze z projektu zakupiły kajaki oraz zobowiązały się do prowadzenia współpracy przygranicznej przy organizowaniu zawodów kajakowych „Puchar Pienin”. Dalsze dofinansowanie tego typu projektów w latach następnych będzie rozszerzane o kolejne dyscypliny sportowe.

Partnerskie kontakty szkoły z Zakopanego i Żdziaru.

Pierwsze takie spotkanie odbyło się w szkole w Olczy miało na celu, która gościła nauczycieli ze Żdziaru oraz władze miejskie z Zakopanego. Kapela góralska uświetniła swoim występem rozmowy. Kilka dni później Żdziar wizytował gości z Polski na zawodach sportowych. W czerwcu z okazji dnia dziecka w Zakopanym zorganizowano festyn. Wśród atrakcji tego dnia znalazły się m.in. konkurs wiedzy o Tatrach regionie, konkurs karaoke. Ważnym wydarzeniem było również otwarcie wystawy prac plastycznych „Tatry i górale”. Występ orkiestry dętej zakończył festiwal. W październiku w Żdziarze odbył się konkurs regionalny, którego program wypełniła rywalizacja w góralskim śpiewie, tańcu, grze na instrumentach i zabawach ludowych.

Współpraca społeczno-ekonomiczna

Nadzwyczajny Kongres Związku Euroregion Tatry.

W dniu 10 grudnia 2009 roku obradował w Jodłowniku, podczas tego kongresu przyjęto nowych członków: Miasto i Gminę Stary Sącz oraz Gminę Tokarnia. Przeprowadzono również wybory uzupełniające do Rady Związku i podjęto kilka kluczowych uchwał. Delegaci podjęli uchwałę w sprawie dalszych działań w celu utworzenia Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej Euroregion Tatry. Kongres przyjął również uchwałę dotyczącą składek członkowskich i wpisowego. Zaprezentowano również własny mikroprojekt pt. „ 15 lat polsko-słowackiej współpracy transgranicznej Euroregionu Tatry”. W najbliższych miesiącach zostaną zrealizowane projekty mające na celu promowanie rezultatów polsko-słowackiej współpracy.

I Polsko- Słowackie Forum Gospodarcze.

Forum odbyło się w dniach 21- 22 maja 1999 roku w Nowym Targu. Wzięli w nim udział: politycy - ambasador Republiki Słowackiej Ondrej Nemčok, Wiceminister Spraw Wewnętrznych RS Budiak, Senator Franciszek Bachleda-Księdzulorz - Przewodniczący Polsko-Słowackiej Grupy Międzyparlamentarnej, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Jan Wieczorkowski, Starosta Powiatu Nowotarskiego Jan Las oraz Radcowie Handlowi Polski i Słowacji, przedsiębiorcy z obu krajów, przedstawiciele Izb Przemysłowo-Handlowych i przedstawiciele samorządów lokalnych polsko-słowackiego pogranicza. Celem ego projektu było promowanie i tworzenie warunków rozwoju gospodarczego po obu stronach granicy. Forum towarzyszyła prezentacja działalności 9. firm polskich i 20. Słowackich, zajmujących się usługami turystycznymi, transportowymi, budowlanymi oraz produkcją żywności, urządzeń telekomunikacyjnych, elektrycznych i grzewczych. W przyszłych latach oczekuje się większego zaangażowania Izb Przemysłowo-Handlowych oraz większej liczny wystawców z różnych dziedzin.

Kultura ludowa

Kultura ludowa.

W ramach tego programu organizowana jest impreza „Muzyka Karpat” odbywa się od 1986 roku. W roku 1999 uczestniczyły takie zespoły z Polski i Słowacji jak: Piwniczna z Piwnicznej, Muzyka Lachów Sądeckich z Podegrodzia, Orawa z Lipnicy Wielkiej, Hazowie z Zakopanego-Olczy, ludowy kabaret Truteń z Raby Wyżnej, Muzyka Zbigniewa Walacha z Istebnej oraz Černy Balog z Czernego Balogu, Gregou ze Spiskich Wlachów, Kuśtarowcy z Drobnego koło Bratysławy, Sloveslo z Podbiela na Orawie Słowackiej i Tierchova z Terchowej. Efektem takich spotkań jest prezentacja i szerzenie wśród publiczności kultury Górali z Polski i Słowacji.

Spiska Watra- Festiwal Kultury Pogranicza.

Jest to przegląd folkloru spiskiego, który odbył się 13 lipca 1999 roku przy zamku w Niedzicy. Celem tej imprezy było pokazanie odmienności kultury spiskiej od podhalańskiej. Wystąpiło 8 zespołów z polskiego Spisza: "Podhale - grupa spiska" z Jurgowa, "Czardasz" i "Dunajec" z Niedzicy, "Zielony jawor" z Krempach, "Mali Spiszacy" z Łapsz Niżnych, "Czardasie" z Czarnej Góry, "Grupa śpiewacza" z Dursztyna i kapela dziecięca z Kacwina, a ze Słowacji zespól taneczny "Ždiarnaček" i żeńska grupa śpiewacza ze Żdziaru oraz "Maguranka" ze Spiskiej Starej Wsi. Dalsza współpraca ma polegać na tym, że zespoły nawiążą ścisłą współpracę i będą kontynuować w najbliższych latach ten festiwal.

Sport i turystyka

Szkolenie Ratowników Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego i Horskiej Służby.

Szkolenie zostało rozłożone na kilka etapów. Pierwszy etap szkolenia w ramach letniej części kursu ratownictwa miał miejsce w Morskim Oku, na Hali Gąsienicowej i w Dolinie Kościeliskiej. Drugi w ramach obozu treningowego na Hali Gąsienicowej; trzeci w ramach obchodów 40-lecia powstania Horskiej Służby w okolicach Zuberca po stronie słowackiej. W czasie letnich akcji przeszkolono 4. słowackich ratowników. Kolejne szkolenie odbyło się w Tatrach Słowackich w Dolinie Mięguszowieckiej w dniach 4 -10 października 1999 r. i miało na celu zapoznanie się z topografią terenów przygranicznych, gdzie wielokrotnie prowadzone są wspólne akcje ratunkowe. Instruktorami byli ratownicy Horskiej Służby, przeszkolono 19. ratowników TOPR. To przedsięwzięcie miało na celu doskonalenie umiejętności zawodowych oraz podnoszenie bezpieczeństwa w Tatrach po obu stronach granicy. Ratownicy nawiązali ściślejsze kontakty, co pomoże w sprawnym współdziałaniu.

Zawody w Kolarstwie Górskim - Euroliga Tatry 99.

Głównym organizatorem tej imprezy było Orawskie Centrum Kultury w Jabłonce. W zawodach tych brali udział wszyscy, którzy posiadali rower, kask i odpowiednie badania lekarskie. Ścigali się po polskich i słowackich trasach. Maraton przebiegał przez: okolice Jabłonki, Podwilka, Namiestowa, Dursztyna, Nowego, Targu, z zakończeniem w Rabce. Najlepszym kolarzom wręczono Puchary Euroregionu Tatry. Współpraca środowisk sportowych z Polski i Słowacji zaowocowała koncepcją utworzenia Polsko-Słowackiej Ligi w Kolarstwie Górskim. W roku 2000 zostały wspólnie zorganizowane kolejne imprezy w rowerowe po obu stronach granicy.

Kultura i sztuka

Jak dobrze mieć sąsiada.

Pierwsze spotkanie odbyło się w Krościenku, które gościło Grupę Teatralną Reflektor S ze Starej Lubowni. W czasie trzydniowego pobytu młodych artystów odbywały się spotkania z członkami szkolnych kół teatralnych z Tylki, Krościenka i Grywałdu, a także z Regionalnym Zespołem Pieśni i Tańca "Pieniny". Kolejnym etapem w realizacji projektu był udział zespołu "Pieniny" w XXXIV Festiwalu Folkloru Rusinów - Ukraińców w Kamience. Doroczną imprezę "Krościeńskie lato 1999" wspomogły artystycznie występy zespołów regionalnych ze Słowacji: "Barvinoka" z Kamienki oraz "Lubovian" ze Starej Lubowni. W czasie realizacji projektu nawiązały się serdeczne kontakty i przyjaźnie, czemu sprzyjały częste wzajemne odwiedziny, które przyniosły dalsze plany współpracy.

Festiwal Teatralny Pogranicza.

Gospodarzem festiwalu był Państwowy Teatr Lalek "Rabcio" z Rabki. Rabka - Zdrój to znane uzdrowisko, w którego sanatoriach leczą się głównie dzieci. Dlatego repertuar festiwalu był przygotowany z myślą o młodych widzach. Teatr "Rabcio" wystawił 14 września spektakl pt. "Książe Pipo", Teatr Ognia i Papieru z Pabianic przedstawił widowisko plenerowe "Spirala", a Teatr Spiski ze Spiskiej Nowej Wsi pokazał bajkę "Złota kura". Rezultatem tego festiwalu jest nawiązanie współpracy profesjonalnych teatrów z Rabki Zdrój i z Spiskiej Nowej Wsi.

Podsumowując można powiedzieć, iż Euroregion Tatry przedstawiony w tej pracy jest godny uwagi dla zwykłych mieszkańców jak i dla inwestorów. Dużo się dzieje w tym regionie, jest promowany na szeroką skalę, za pomocą środków finansowych z Unii Europejskiej. Region ten może pochwalić się licznymi atrakcjami turystycznymi oraz bogatą kulturą, folklorem. Taka współpraca transgraniczna pokazuje jak dużo wspólnego mamy ze Słowakami. Celem Euroregionu jest wspólna działalność transgraniczna ukierunkowana na równomierny i zrównoważony rozwój regionu oraz zbliżenie mieszkańców i instytucji po obu stronach granicy. Euroregion "Tatry" jest obszarem typowo górskim. Obejmuje on swoim zasięgiem po obu stronach granicy Orawę, Spisz, słowacki Liptów, polskie Pieniny, Podhale, Beskid Sądecki, Wysoki i Niski. W związku z tym Euroregion posiada wyjątkowe walory przyrodnicze, krajoznawcze i kulturowe. Na jego obszarze znajduje się pięć parków narodowych: Tatrzański, Pieniński, Babiogórski, Gorczański i Słowacki Raj.
Głównymi atrakcjami turystycznymi tego regionu są Tatry i Zakopane. Wielkie walory turystyczne posiadają również Pieniny z przełomem Dunajca, Zalew Czorsztyński, Babia Góra, Gorce. Naturalne wody mineralne i doskonałe warunki klimatyczne są podstawą uzdrowisk: Szczawnica, Muszyna, Rabka. Prezentując niektóre projekty realizowane w tym euroregionie można zauważyć, że realizowane są w każdej dziedzinie życia i dla każdej grupy wiekowej. To oznacza, że każdy ma możliwość poznania naszych obyczajów, a Polacy mogą poznawać Słowaków, co sprzyja tylko dobrym efektom współpracy transgranicznej.

NETOGRAFIA

1. Euroregion Tatry-geografia,[online]:http://www.euroregion-tatry.pl/?id=geografia, (dostęp:15.01.2010).

2. Euroregiony,[online]:http://www.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/0/81B767C7051F6C90C1256E7B004840F6/$file/EUROREGI.PDF, (dostęp: 15.01.2010).

3. Euroregion Tatry, [online]: http://pl.wikipedia.org/wiki/Euroregion_Tatry,

(dostęp: 17.01.2010).

4. EuroregionTatryPrzedsięwzięcia,[online]:http://www.euroregiontatry.pl/?id=przedsiewziecia, (dostęp 17.01.2010).

5. EuroregionTatryAktualności,[online]:http://www.euroregiontatry.pl/?id=aktualności, (dostęp 18.01.2010).

6. Euroregion Tatry, [online]: http://www.sciaga.pl/tekst/75672-76-euroregion_tatry, (dostęp 17.01.2010).

Euroregiony,[online]:http://www.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/0/81B767C7051F6C90C1256E7B004840F6/$file/EUROREGI.PDF, (dostęp 15.01.2010).

Euroregion, [online]: http://pl.wikipedia.org/wiki/Euroregion, (dostęp 15.01.2010).

6

---