05.10.2012

Wykład 1

Temat: Charakterystyka podstawowych pojęć ekonomiki transportu.

1. Sprawy organizacyjne:

• Egzamin - na I terminie nie zdało 50%

• Egzamin pisemny - pytania i zadania

• Nie będzie sprawdzał obecności na wykładzie

• Slajdy dostaniemy za pomocą moodle

• Dyżury 8.15-9.45

• Na moodle będą informacje czy będzie czy nie będzie wykładu

• Będzie dużo teorii (ale dobrej)

• Literatura:

• Podstawowa:

• J. Neider, Transport międzynarodowy, PWE, Warszawa 2008

• Ekonomika transportu, praca zb. Pod red. A. Piskozuba, WKiŁ, Warszawa 1979 (Ładnie poukładana)

• R. Tomanek, Funkcjonowanie transportu, AE, Katowice 2004 (powstała na podstawie slajdu)

• Zalecana:

• A. Koźlak, Ekonomika transportu, teoria i praktyka, UG, Gdańsk 2008 (to będzie na ćwiczeniach)

• K. Szałucki, Przedsiębiorstwa transportowe, UG, Gdańsk 1999 (teoretyk i praktyk)

• S. Markusik, Infrastruktura logistyczna w transporcie t. I, t II, Politechnika Śląska, Gliwice 2010 (transport)

• Zasady egzaminu:

• Zaliczenie

• Egzamin pisemny

• Około 20 minut

• Pytania wymagające krótkiej odpowiedzi

• Zadania odnośnie popytu

• Na egzaminie są zazwyczaj 4 pytania - 8 pkt (na zaliczenie 4 pkt)

• Punkty za oceny z ćwiczeń:

• 4 - 0,5 pkt

• 4,5 - 1 pkt

• 5 - 1,5 pkt

• Hasło do moodle:

• et2012

• Za tydzień wykład zostanie odwołany, ponieważ o godzinie 12 nastąpi uroczyste otwarcie centrum nowoczesnych technologii.

• Ponad 60% kosztów logistyki generuje transport

• Prof. Tomanek pracował kiedyś, w KZK GOP

Podstawowe pojęcia ekonomiki transportu:

• 1.1. Pojęcie transportu w trzech ujęciach:

• czynnościowe (czynność polegająca na przemieszczaniu)

• podmiotowe (działalność wydzielona z innych czynności)

• rzeczowe (wyposażenie materialne służące przemieszczaniu)

• 1.2. Przemieszczanie, transport i komunikacja:

• relacja pojęć transport i komunikacja alternatywnie

• podporządkowanie hierarchiczne

• częściowo pokrywają się

• przemieszczenie

• termin zbiorczy, zastępuje także pojęcie przewozu tam, gdzie nie ma pojazdów i tym samym nie można mówić o przewozie

• Benchmarking - wzorcowanie (szukanie wzorca odniesienia)

• Przemieszczanie:




• Transport obejmuje wszystkie czynności przemieszczania osób, ładunków i wiadomości (przemieszczaniem wiadomości zajmuje się łączność), a komunikacja to specjalna forma organizowania przewozu osób, ładunków lub wiadomości, która zapewnia stałą możliwość korzystania z urządzeń przewozowych w danej relacji.




• Transport i komunikacja to częściowo pokrywające się pojęcia, gdzie transport, to działalność polegająca na celowym przemieszczaniu osób i ładunków, natomiast komunikacja to proces porozumiewania się ludzi, na który składa się łączność (przemieszczanie wiadomości) oraz umożliwienie porozumiewania się za pomocą transportu.

• Komunikacja, która jest poza transportem.

• 1.3. Transport, spedycja i logistyka

• Spedycja: działalność polegająca na ułatwianiu korzystania z usług transportowych; inaczej: organizacja procesu transportowego (nie dotyczy przewozów pasażerskich)

• Logistyka: proces zarządzania przepływem i magazynowaniem materiałów, półfabrykatów, części i gotowych produktów poczynając od dostawców, poprzez firmę, aż do klientów. Współcześnie obserwuje się powstawanie sektora TSL (Transport-Spedycja-Logistyka).

• Podstawienie pojazdu pod załadunek i wyładunek - proces przewozowy

• 1.4. Proces transportowy

• część procesu przewozowego (załadunek, wyładunek, przewóz),

• przygotowanie ładunku do przewozu,

• składowanie,

• czynności organizacji przewozu (spedycja).

• 1.5 Podział pionowy transportu:

• Transport w ujęciu podmiotowym: technicznie, organizacyjnie i ekonomicznie wydzielone z innych czynności, celowe przemieszczanie wszelkich ładunków i osób”.

• Podział pionowy (gałęziowy) transportu:

• transport przesyłowy

• transport wehikułowy

• lotniczy

• wodny

• morski

• śródlądowy

• lądowy

• szynowy

• drogowy (samochodowy)

• Śródlądowy powierzchniowy - powierzchniowy z wyłączeniem morskiego

• 1.6. Podział poziomy transportu:

• forma własności (transport publiczny /państwowy - w tym własność ewentualnej grupy państw, komunalny/, prywatny i spółdzielczy)

• dostępność (transport publiczny czyli powszechnie dostępny, branżowy / w warunkach gospodarki rynkowej jest to wynik ograniczeń dostępności spowodowanych specyfiką technologii przewozu/, własny)

• regularność (regularny, nieregularny)

• cel działania (transport zarobkowy i niezarobkowy - własny)

• przedmiot przewozu (transport towarowy i pasażerski)

• zasięg (transport międzynarodowy, krajowy: ogólnokrajowy, regionalny, międzyosiedlowy i lokalny, a w tym miejski)

• pojemność pojazdu - dotyczy transportu pasażerskiego (transport zbiorowy i indywidualny)

• organizacja procesu transportowego (transport bezpośredni, gdzie wykorzystuje się tylko jeden środek transportowy i transport pośredni)

• Zarobkowy i nie zarobkowy - związany ze sferą ekonomiczną

• Transport publiczny - 2 ujęcia:

• publicznie dostępny

• należący do władz publicznych ale tak nie powinno być ponieważ może być prowadzony zarówno przez prywatnych i publicznych przewoźników

• Przykład:

• Pierwsza Ustawa o Partnerstwie publiczno prywatnym - żaden projekt nie powstał na podstawie tej ustawy i uchwalono nową ustawę

• Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym - wprowadza obowiązek pisania przez gminy planów transportu drogowego, często na siłę i bez sensu

• Proces transportowy może być:

• Bezpośredni

• Pośredni - łamany (zmieniamy środek transportu, w ramach:

• jednej gałęzi lub

• możemy dokonać zmiany gałęzi

• 1.7. Transport kombinowany/multimodalny:

• Grupa Robocza EKMT (CEMT) ds. transportu kombinowanego określiła następująco relacje pojęć:

• multimodalny: z wykorzystaniem co najmniej dwóch gałęzi transportu

• intermodalny: przewóz multimodalny przy użyciu tej samej jednostki ładunkowej lub pojazdu

• kombinowany: intermodalny, gdzie główna część przewozu wykonywana jest przez kolej, żeglugę śródlądową lub transport morski

• multimodalny - wielogałęziowy, łamany ze zmianą gałęzi

• intermodalny - multimodalny ale bardziej zintegrowany bo jest 1 jednostka ładunkowa

• kombinowany - chodzi o to żeby zastąpić transport drogowy transportem czystym

• dróg kołowych jest około 2 mln kilometrów

• dróg kolejowych jest około 200 tys. kilometrów

• UE definiuje międzynarodowy transport kombinowany pomiędzy państwami członkowskimi następująco (dyrektywa UE nr 92/106/EEC z 07.12.1992):

• Transport samochodowy wykorzystywany jest na początku lub końcu podróży: pomiędzy miejscem załadunku i wyładunku a najbliższą stacją kolejową lub w promieniu 150 km od portu,

• na odcinku o długości pow. 100 km w linii prostej korzysta się z transportu kolejowego lub wodnego.

• Nowe terminy - potrzeby precyzji czy nowomowa?

• Oprócz przedstawionych…

• Komodalność - bzdurne pojęcie

• Koopedycja - konkurencja i współpraca

• Tab, Porównanie udziału poszczególnych gałęzi transportu w realizacji zadań przewozowych na obszarze UE i USA (2001 r.)

• Transport samochodowy a koleje

• W USA koleje i żegluga to około 50% a w Europie jedynie ok. 10%

• Sytuacja wygląda tak, ponieważ europejskie koleje różnią się między sobą a koleje USA są ujednolicone

• Towarowe koleje USA nie są zelektryfikowane, przez co masa pociągów jest dużo większa

• W USA przewoźnicy mają swoje sieci na własność

• Tab. Technologie przewozów:

• Dominująca technologia - kontenery

• Czas i koszt, - czym wyższy koszt transportu tym niższa konkurencyjność danego obszaru, bo rynek zbytu się kurczy

• Przedmiot ekonomiki transportu:

• Przedmiot ekonomiki transportu

• badanie procesów gospodarowania w transporcie

• badanie ekonomicznej specyfiki transportu

• Stosowane podejścia badawcze

• podział na mikro i makroekonomikę transportu

• podejście gałęziowe

• podejście rzeczowe

• Stosowane metody - metody badań ekonomicznych

Logistyka (inżynierska)	Przedmiot: Ekonomika transportu (wykłady)
Rok akademicki 2012/2013	Semestr III
Prof. UE dr hab. R. Tomanek	Autor notatki: lic. Krzysztof Podgórski

4