Podstawy żywienia (S) 29.11.2009
T: Żywienie dzieci 4-6
1. Charakterystyka okresu
Dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym: większy wzrost długości ciała niż masy ciała.
Kontynuacja rozwoju dzieci młodszych:
Przyrost roczny masy ciała 2,5 kg
Przyrost roczny wzrostu 8-10cm
Szybkość procesów rozwojowych maleje
Duże zróżnicowanie cech fizycznych wśród dzieci w tym samym wieku
2. Zachowania żywieniowe
Dalszy intensywny rozwój dziecka, zwiększa się jego aktywny udział w życiu rodziny:
Doskonalenie:
-mowy
-samodzielne jedzenie
-zdolność komunikacji z otoczeniem
Posiłki powinny być okazją do kształtowania:
-zachowań dziecka przy stole
-powinny się uczyć zasad racjonalnego żywienia
-regularnych godzin posiłków
-zasad komponowania posiłków
-doboru pełnowartościowych produktów spożywczych
-włączanie dziecka do różnych prostych czynności związanych z przygotowaniem posiłków i jedzeniem skutkuje zainteresowaniem dziecka zagadnieniami żywienia (udział w zakupach, pomoc w nakryciu stołu).
Uwaga dziecka powinna być skupiona na jedzeniu:
-nie powinno być rozpraszane przez TV, gazety czy stresujące rozmowy
-spokojna i pogodna atmosfera przy stole
Nie należy dziecku podawać zbyt dużych porcji, bo może je to zniechęcać do jedzenia
Należy kontrolować słodycze i napoje słodzone gazowane (węglowodany proste - 10% zapotrzebowania energetycznego)
Niedostateczna ilość jedzenia w głównych posiłkach może sprzyjać podjadaniu między posiłkami
W przełamywaniu oporów dziecka wobec niektórych produktów żywieniowych pomocne są:
- Posiłki wspólne z rówieśnikami
- Jedzenie poza domem
3. Zapotrzebowanie energetyczne
1400 - 1800 kcal/dobę
Dziecko powinno spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia: 3 główne i 2 uzupełniające
Posiłki uzupełniające, mniej obfite, mają za zadanie łagodzenie uczucia głodu
4. Rozkład kalorii na posiłki
4 posiłki:
- Śniadanie: 25%
- Obiad: 35%
- Podwieczorek: 15%
- Kolacja 25%
5 posiłków:
- Śnaidanie: 25%
- II śniadanie: 10%
- Obiad: 30%
- Podwieczorek: 10%
- Kolacja: 25%
5. Białko
Powinno pokrywać 12% dobowego zapotrzebowania energetycznego:
- Około 2,4 g/kg/macy ciała/dobę
- Około 42g/dobę
Białko zwierzęce: mleko, produkty mleczne, mięso jaja, ryby - 60% ogólnej ilości białka
Białko roślinne: grube kasze, pieczywo razowe
6. Źródła białka
Mięso - codziennie w diecie dziecka
- 70g (mięso, wędliny, ryby)
- Mięso chude (najwyższa wartość dla dzieci): cielęcina, mięso kurczaków, królików.
- Wędliny (najwyższa wartość dla dzieci): chuda szynka, polędwica, schab pieczony.
- Najniższa wartość: kiełbasy robione z mas mielonych, słoniny i substancji wiążących wodę: parówki, sardelki.
Ryby są dobrą alternatywą mięsa w diecie dzieci
- Zbliżona wartość białka (17-20g/100g)
- Witaminy A i D, jod
- Tylko świeże z niską zawartością tłuszczu
Jajka - wysoka wartość odżywcza
- Wysokiej jakości białko
- Tłuszcz
- Składniki mineralne i witaminy
- Jako dodatek do węglowodanów i warzyw
- Uwaga na skażenie biologiczne
- Nie podawać na surowo (kogel-mogel, bita piana)
7. Tłuszcze
Powinny pokrywać 30-32% dobowego zapotrzebowania
- Około 2,5-3g/masy ciała/dobę
- Ogółem 50g tłuszczu
Dobre źródło: masło na surowo, olej słonecznikowy, oliwa z oliwek
Smalec i słoninę w małych ilościach, rezygnacja z tłuszczów utwardzanych (margaryny)
8. Węglowodany
Powinny pokrywać 55-60% dobowego zapotrzebowania
- 12g/kg/dobę
- 196-238g ogółem na dobę
Główne źródła: produkty zbożowe, pieczywo, kasze, płatki owsiane, kukurydziane z niską zawartością cukru, ryż, ziemniaki
Kwasowość produktów zbożowych powinna być neutralizowana spożywaniem owoców i warzyw (zasadotwórcze)
9. Warzywa
Działają alkalizująco
Warzywa i owoce: dojrzałe i świeże
Dodatek do mięsa, jaj i produktów mącznych
Warzywa strączkowe mniej zalecane małym dzieciom: fasola, groch, soczewica, soja, bób
Ziemniaki jako dobre źródło potasu
10. Błonnik
Dla sprawnego procesu trawienia i wydalania resztek
Codziennie dziecko powinno zjadać:
- owoc
- sałatkę warzywną
11. Witaminy
Witamina D
W okresie jesienno - zimowym - wiosennym zaleca się aplikowanie w formie preparatów farmaceutycznych
Preparaty multiwitaminowe
12. Składniki mineralne
Żelazo
10mg/dobę - drób, ryby, chude mięso, suszone owoce
Wapń
800-1000mg/dobę:
-Mleko: dzienna porcja 400ml
- Twaróg dzienna porcja 45g
- Dodatkowo ser żółty twardy, kefiry, jogurty, serki topione, twarogowe i homogenizowane, śmietanka, mleko w proszku, maślanka
13. Dzienna racja pokarmowa
Jajka: 3-4 razy dziennie
Kasze, ryż, makarony: 1 raz dziennie
Chleb razowy: 2-3 razy dziennie
Oleje: ok. 1-2 łyżek na dzień
Masło: ok. 2-3 łyżek na dzień
Warzywa i owoce: 2-3 razy dziennie
Mięso, ryby, drób: 1 raz/dzienie( 5-6 razy w tygodniu):
- 125 gram miesa = 100 wędliny
Mleko: ok. 750ml:
- W tym produkty mleczne przeliczone na ilość mleka 15g twarogu=100g mleka
- 10g żółtego sera=100g mleka
14. Żywienie dzieci w żłobku i przedszkolu
Dzieci spożywają w przedszkolu 3-4 posiłki:
- śniadanie , 2 śniadanie, obiad i podwieczorek
- posiłki powinny być urozmaicone, atrakcyjne, uwzględniać produkty z każdej grupy
Jadłospis powinien być znany rodzicom, żeby mogli odpowiednio zaplanować kolacje:
- Kolacja: lekkostrawna, uzupełnia produkty jeszcze nie zjedzone przez dziecko, 2 godziny przed snem.
- potrawa gotowana, produkty białkowe z warzywami, kaszą lub mąka, zupa mleczna
- nie podawać posiłków zbyt obfitych, tłustych i wzdymających.
15. Błędy żywieniowe
Nadmierne słodzenie i solenie w celu nadania im określonego smaku lub z powodu przyzwyczajeń dorosłych:
- kształtowanie się preferencji żywieniowych, nadmierne dosładzanie lub dosalanie może wpływać na zakodowanie złych przyzwyczajeń sprzyjających późniejszym błędom żywieniowym i chorom dietozależnym
Podjadanie między posiłkami dotyczy aż 90% dzieci: owoce, chipsy, batony, frytki, ciastka- przeciętnie wnoszą do ich racji pokarmowej 15% energii ogółem.
Energia dodatkowa uzupełnia spożycie jej w posiłkach ale wpływa na nieprawidłowe nawyki w przyszłości.
Niewystarczające urozmaicenie racji pokarmowej małych dzieci. Monotonne posiłki.
Zbyt rzadkie spożywanie produktów o wysokiej wartości odżywczej:
-niezbilansowanie racji pokarmowej: zwiększenie ryzyka chorób z niedoborów