Wychowanie w szkole
(bibliografia w wyborze)
„…mów dziecku, że jest
dobre, że może, że potrafi…”
J. Korczak
Wiele warunków składa się na dobre wychowanie, lecz jeden wśród nich jest szczególnej wagi: doskonale wychowanie może być dziełem tylko doskonałego wychowawcy. Według Janusza Korczaka idealny opiekun i wychowawca odznacza się autentyczną pracowitością zaangażowaniem w problemy opieki i wychowania, jest uważnym obserwatorem poczynań dziecka, starającym się poznać je samo, jak i mechanizmy jego funkcjonowania. Wychowawca nieustannie dogląda dziecka, pobudza i wspiera, zabezpiecza ciągły jego rozwój. Dobry wychowawca ponosi odpowiedzialność za wychowanków i efekty własnej pracy z nimi”.
Czym jest wychowanie? Wychowanie to tworzenie warunków od rozwoju osobistego wolności, to wspomaganie wychowanków w rozwoju i dokonywania trafnych wyborów, ukierunkowanych na osiągnięcia przez nich dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej.
Założenia w zderzeniu z rzeczywistością szkolną nie zawsze są możliwe do zrealizowania. Przyczyn może być wiele. Jedną z nich jest brak odpowiedniego przygotowania nauczycieli do podejmowania roli wychowawcy, transformacja ustrojowa, nagle odejście od wartości wcześniej uznawanych, chaos w sferze wartości ludzi dorosłych, brak współpracy wychowawczej domu ze szkołą i czasu na wychowanie
Występujący chaos w sterze wartości ludzi dorosłych spowodował, że nie tylko metody wychowawcze, cele i treści opisywane wyrażają ogromną różnorodność.
Współpraca wychowawcza domu ze szkołą ma charakter informacyjny, rodzice kontaktują się z wychowawcami przy okazji wywiadówek i zebrań szkolnych. Niska frekwencja na zebraniach szkolnych jest wymowną ilustracją współpracy domu i szkoły. Brak programu wychowawczego szkoły uniemożliwia wspomaganie wychowawczej roli rodziny.
Brak czasu na wychowanie. Priorytet na wychowanie powinien mieć dom rodziny, to tu kształtuje się charakter dziecka, dziedziczy tradycje , doświadczenia, przekazywany jest system wartości. Rola szkoły jest drugorzędna, pod pewnym względnym pozostaje niezastąpiona. Szkoła dzięki istnieniu zbiorowości uczniowskiej ma możliwość wprowadzenia dziecka w tajniki życia społecznego.
Pedagogiczna Biblioteka w Pile chciałaby polecić ze swoich zbiorów literaturę o tematyce wychowawczej, która może pomóc nauczycielom w przygotowaniu programu wychowawczego, rad pedagogicznych bądź spotkań z rodzicami. Przygotowana bibliografia zawiera wydawnictwa zwarte, które są dostępne w Bibliotece.
WYDAWNICTWA ZWARTE:
1.BadziukiewiczBeata,Sałasinski Mirosław : Vademecum
wychowania. Warszawa : „ŻAK”, 2005 sygn. 94 259
Książka do zjawiska wychowania podchodzi od praktycznej strony codziennego funkcjonowania wychowawcy w szkole. Napisana została przez praktyków - pedagogów szkolnych. Polecana jest wszystkim nauczycielom i wychowawcom.
2. Bochno Ewa : Rozmowa jako metoda oddziaływania
wychowawczego. Kraków : „Impuls” , 2004 sygn. 94 285
Autorka w swojej książce stara się odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie
środowisko wychowawcze tworzy uczniom szkoła i działający w niej nauczyciele
poprzez wzajemne rozmowy? Jak środowisko odpowiada na rozwojowo
wyznaczone potrzeby ucznia? Do jakiego funkcjonowania w świecie
przygotowuje?
Książka przeznaczona jest dla wszystkich, których interesują aspekty
wychowawcze, szczególnie nauczycieli i wychowawców. Składa się z trzech
części, każda zawiera siedem rozdziałów.
3. Chomczyńska-Milisewicz Mariola, Pankowska Dorota : Polubić
szkołę: ćwiczenia grupowe do pracy wychowawczej. Warszawa :
WSiP , 1995 sygn. 80 594
Książka stanowi zbiór ćwiczeń, gier i zabaw inspirujących pracę grupową.
Ćwiczenia oparte są metodzie uczenia się przez doświadczenie, wywołują
intensywne przeżycia u uczniów. Książka składa się z dwóch części, każda zawiera
po kilka rozdziałów. Każdy rozdział zawiera opis ćwiczeń, potrzebne materiały i
pomoce dydaktyczne oraz scenariusz zajęć. Przedstawione w opracowaniu
ćwiczenia to niekonwencjonalne spotkania wychowawcze.
4. Efektywana współpraca nauczycieli i rodziców. Pod red. Grzegorza
Koźminskiego. Złotów : Pracownia Wydawniczo-Edukacyjna K&K
, 2002 sygn. 86 786 P
Książka ukazuje koncepcje pracy wychowawczej szkoły, opartej na
angażowaniu i wspólnej pracy wychowawczej nauczycieli i rodziców.
Obok szczegółowych scenariuszy zajęć, przedstawiony badawczo-
diagnostyczny, przykłady wspierania szkoły przez rodziców oraz koncepcje
programów współpracy szkoły z rodzicami.
5. Gruszka Magdalena, Janiak Iwona, Prarat Justyna : Scenariusze
godzin wychowawczych dla szkoły podstawowej. Gdańsk : Wydaw.
Harmonia , 2003 sygn. 91790 P
Książka adresowana do nauczycieli, wychowawców, pedagogów
prowadzących lekcje wychowawcze w klasach IV-VI. W dwunastu rozdziałach
zostały zaprezentowane cykle tematyczne, min. rozwiązywanie konfliktów,
kreatywność, współdziałanie, motywowanie, stres, bezpieczeństwo, agresja.
6. Gruszka Magdalena, Janiak Iwona, Prarat Justyna : Scenariusze
godzin wychowawczych dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych
. Gdańsk : Wydaw. Harmonia , 2002 sygn. 89 995 P
Opracowanie ujmuje cykl tematów do pracy z młodzieżą na godzinach
wychowawczych. Tematyka proponowanych zajęć została ujęta w następujące
zagadnienia: integracja grupy , profilaktyka uzależnień przeciwdziałanie agresji.
Autorki opracowania zachęcają nauczycieli podczas prowadzenia zajęć do
wyboru metod nauczania aktywizujących uczniów.
7. Hamer Hanna: Bliżej siebie. Scenariusze lekcji wychowawczych.
Warszawa : VEDA , 2001 sygn. 87 339 P
Autorka przygotowała scenariusze 20 lekcji wychowawczych,
szczegółowych metodycznie i bogatych merytorycznie.
8. Jachimska Malgorzata : Scenariusze lekcji wychowawczych.
Wrocław : Wydaw. UNUS , 1997 sygn. 93 456-7 P
Książka powstała na podstawie doświadczeń i pomysłów grupy osób
prowadzących zajęcia psychoedukacyjne z młodzieżą ze szkół
ponadpodstawowych.
Polecana nauczycielom i wychowawcą. Materiał zawarty w publikacji można
w traktować jako program autorski Małgorzaty Jachimskiej. Zamieszczone
scenariusze lekcji można wykorzystać w pracy wychowawczej.
9. Kunowski Stefan : Wartości w procesie wychowania. Kraków :
„Impuls”, 2003 sygn. 92 344 P
Niniejsza publikacja jest cennym źródłem informacji i wiedzy dotyczącej
problematyki wartości w teorii wychowania. Stefan Kunowski uważa, że: ważne
jest dziś wychowanie człowieka zdolnego do opanowania przemocy, nienawiści ,
umiejącego kochać i szanować życie swoje i drugiego człowieka.
10. Łobocki Mieczysław : ABC wychowania.Wyd.2. Lublin: UMCS ,
1999 sygn. 85 093 P
Opracowanie dostarcza sporej wiedzy nie tylko z pedagogiki, ale i ujmuje
duży zasób wiadomości z psychologii, socjologii , filozofii i etyki. Książka
adresowana jest do nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych.
11. Mielicka Halina : Socjologia wychowawcza : wybór tekstów.
Kielce : Wydaw. Stachurski , 2000 sygn. 93 648
Książka ma charakter dydaktyczny. Wybór tekstów dotyczy: środowiska
wychowawczego, norm moralnych i wzorów zachowań
12. O nowy model wychowania Cz. 2. Pod red. Stanislawa Kawuli,
Józefa Rusieckiego. Olsztyn : „Glob”, 1995 sygn. 78 295
Niniejsze opracowanie, to poszukiwanie dróg i możliwości doskonalenia
wychowania w nowej rzeczywistości. Publikacja adresowana jest do nauczycieli i
wychowawców pracujących w różnych typach szkół.
13. Okoń Wincenty : Wszystko o wychowaniu. Warszawa : „Żak” ,
1999 sygn. 85 038 P
W książce tej znalazły odbicie różne strony wychowania podległe weryfikacji i
konfrontacji poglądów z praktyką edukacyjna.
14. Petrykowski Piotr : Podstawy teorii wychowania. Włocławek :
LEGA , 2003 sygn. 93 290
Publikacja jest doświadczeniem dydaktycznym autora z zakresu teorii
wychowania. Mottem pracy jest : wychowanie to nie tylko spotkanie
wychowawcy z wychowankiem . To przede wszystkim spotkanie człowieka z
człowiekiem w różnych, ale przecież nie oderwanych od rzeczywistości
społecznej i indywidualnych doświadczeń, okolicznościach. Ma to być skromny
przewodnik po meandrach rzeczywistości wychowawczej.
15. Sakowska Magdalena, Sikora Joanna, Żwirblińska Alina : Obyś
cudze dzieci …wychowywał. Kielce : OWN , 2003 sygn. 92 504 P
Celem książki jest ułatwienie rozpoznawania zachowań trudnych, ich przyczyn
i rodzajów oraz przybliżenie potrzeb i problemów młodzieży, w celu opanowania
skutecznej pracy wychowawczej. Książka jest adresowana przede wszystkim do
nauczycieli gimnazjów.
16. Simm Małgorzata, Węgrzyn-Jinek Ewa : Budowanie programu
wychowawczego szkoły. Kraków : Rubikon , 2000 sygn. 85 501 P
Książka stanowi pomoc w budowaniu programów wychowawczych wspólnie
z rodzicami nauczycielami, społecznością lokalna.
17. Sowisło Maryla : O warsztacie pracy nauczyciela wychowawcy.
Kraków :Wydaw. WAM , 2001 sygn. 86 095 P
Praca ma charakter skryptu metodycznego dla studentów kierunków
pedagogicznych oraz nauczycieli pragnących doskonalić swój warsztat pracy
zawodowej. Zaprezentowany materiał obejmuje działania związane z
planowaniem pracy opiekuńczo-wychowawczej, elementarną wiedzę podstaw
programowych pracy wychowawczej, wszechstronną działalność wychowawczą
od poznania dziecka i jego środowiska do układania planów wychowawczych i
konspektowania zajęć.
konspektowania zajęć.
18. Stryczniewicz Barbara : Spotkania w klasie szkolnej. Kraków :
„Impuls”, 2003 sygn. 90 655 P
Jest to propozycja scenariuszy na godziny wychowawcze dla gimnazjum.
Scenariusze obejmują między innymi takie tematy jak: organizujemy życie
Szkoły; porozumiewamy się; nałogi i zapobiegania; uczenie się i rozwijanie
Zdolności; wybieramy zawód; wolność i odpowiedzialność.
19. Wychowanie - potrzeba dziecka - zadanie domu i szkoły. Pod red.
Ewy Ozimek. Poznań : WOM , 1999 sygn. 83 646 P
Niniejsza publikacja ukazuje nowe trendy w dziedzinie problematyki
wychowania i może być pomocą do merytorycznego i metodycznego
opracowania programu wychowawczego szkoły. W publikacji tej grono
pedagogów praktyków zaprezentowało wiele nowych rozwiązań dotyczących
opracowania programów wychowawczych szkoły.
20. Włodarski Zimowi, Hankala Andrzej : Nauczanie i wychowanie
jako stymulacja rozwoju człowieka. Warszawa-kraków : „Impuls”
, 2004 sygn. 93 647
21. Zajączkowski Krzysztof : Lekcje wychowawcze w gimnazjum.
Kielce : „Jedność” , 2003 sygn.92 366 P
Ujęte w publikacji zajęcia wychowawcze są adresowane do uczniów
gimnazjum. Książka w pierwszej części przedstawia teoretyczne informacje na
temat wychowania i rozwoju ucznia. W części drugiej znajdują się scenariusze
zajęć do przeprowadzenia z uczniami. Autor ma nadzieje, że materiał ułatwi
nauczycielom prace pedagogiczną.
4