Płyn mózgowo-rdzeniowy

Płyn mózgowo-rdzeniowy - to przejrzysta, bezbarwna ciecz, która wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową mózgu, komory mózgu oraz kanał rdzenia kręgowego. Płyn ten pełni funkcje amortyzacyjne, chroniąc tkankę nerwową mózgu i rdzenia przed gwałtownymi zmianami pozycji i urazami. Uważa się, że ma on znaczenie odżywcze dla neuronów i komórek glejowych. Przepłukując ośrodkowy układ nerwowy usuwa toksyczne produkty przemiany materii. Ze względu na obecność w nim biologicznie czynnych substancji, przypuszcza się, że może on dla nich pełnić funkcję transportującą. Zawartość H⁺ i CO₂ (pH) wpływa na perfuzję mózgową oraz wentylację.

Płyn mózgowo-rdzeniowy jest nieustannie wytwarzany w stałej objętości w ciągu doby poprzez sploty naczyniaste i wyściółkę układu komorowego mózgu. Podlega on dwukrotnej wymianie w ciągu 24 godzin.

Wymiana i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego jest następujące:

• wytwarzany w komorach mózgu

• przepływa przez:

• otwory Monroe'go

• III komorę

• wodociąg mózgu

• IV komorę

• otwory komory IV

• zbiorniki podstawy mózgu

• przestrzeń podpajęczynówkową sklepistości mózgu

• wchłaniany jest do układu krążenia w przestrzeni podpajęczynówkowej sklepistości mózgu

Badania płynu są bardzo istotne w diagnozowaniu wielu chorób układu nerwowego:

• wirusowe, ropne, gruźlicze i grzybicze zapalenie opon mózgowych

• krwawienie podpajęczynówkowe

• krwotoki mózgowe

• krwiaki

• guzy mózgu

Wskazania do pobrania PMR:

• podejrzenie neuroinfekcji

• gorączka o nieznanej etiologii

• dodatnie objawy oponowe

• wodogłowie

• leczenie lub monitorowanie leczenia przeciwnowotworowego

Płyn pobiera się zwykle poprzez nakłucie lędźwiowe, znacznie rzadziej podpotyliczne lub komorowe. Podczas pobierania mierzy się ciśnienie płynu, które wynosi 150-200 mm słupa wody w pozycji leżącej oraz bada się drożność kanału kręgowego.

Przeciwskazania do punkcji lędźwiowej:

• małopłytkowość

• zmiany ropne na skórze w okolicy punkcyjnej

• anomalie anatomiczne uniemożliwiające punkcję

• nadciśnienie śródczaszkowe

Ocenia się przede wszystkim:

• kolor

• przejrzystość

• liczbę i rodzaj komórek (cytoza)

• stężenie białka

• glukozy

• chlorków

• przeprowadza się badania mikrobiologiczne

[Edytuj]

Normy

• kolor, przejrzystość: bezbarwny, wodojasny

• stężenie glukozy (dorośli): 50-80 mg%

• stężenie białka (dorośli): 20-45 mg%

• liczba komórek (dorośli): do 5 komórek

• chlorki (dorośli): 120-130 mEq/l

[Edytuj]

Normy u dzieci i niemowląt

Wcześniaki:

• kolor, przejrzystość: różowy, ksantochromiczny

• stężenie glukozy: 50-80 mg%

• stężenie białka: 20-130 mg%

• liczba komórek: do 50 komórek

• chlorki: 120-130 mEq/l

Noworodki urodzone o czasie:

• kolor, przejrzystość: bezbarwny, ksantochromiczny

• stężenie glukozy: 50-80 mg%

• stężenie białka: 20-120 mg%

• liczba komórek: do 30-40 komórek

• chlorki: 120-130 mEq/l

Dzieci do 3 miesiąca:

• kolor, przejrzystość: bezbarwny, wodojasny

• stężenie glukozy: 50-80 mg%

• stężenie białka: 15-45 mg%

• liczba komórek: do 8 komórek

• chlorki: 120-130 mEq/l

Dzieci powyżej 3 miesiąca:

• kolor, przejrzystość: bezbarwny, wodojasny

• stężenie glukozy: 50-80 mg%

• stężenie białka: 20-45 mg%

• liczba komórek: do 5 komórek

• chlorki: 120-130 mEq/l

wskaźnik Linka i Tibllinga

[Edytuj]

Zmiany

W ropnym zapaleniu opon mózgowych o etiologii bakteryjnej:

• kolor, przejrzystość: mętny, żółty

• stężenie glukozy (dorośli): 0-10 mg%

• stężenie białka (dorośli): >100 mg%

• liczba komórek (dorośli): często >1000 komórek

• chlorki (dorośli): 120-130 mEq/l

W wirusowym aseptycznym zapaleniu opon mózgowych:

• kolor, przejrzystość: lekko mętny lub w normie

• stężenie glukozy (dorośli): 10-40 mg%

• stężenie białka (dorośli): do 150 mg%

• liczba komórek (dorośli): do 100 komórek

• chlorki (dorośli): 120-130 mEq/l

W wirusowym gruźliczym opon mózgowych:

• kolor, przejrzystość: mętny, po odstawieniu wytrąca się pajęczynka

• stężenie glukozy (dorośli): 5-10 mg%

• stężenie białka (dorośli): około 100 mg%

• liczba komórek (dorośli): zmienna

• chlorki (dorośli): <120 mEq/l

Zastoinowy płyn mózgowo rdzeniowy - zespół Froina:

• kolor, przejrzystość: żółty

• stężenie glukozy (dorośli): 20-40 mg%

• stężenie białka (dorośli): wybitnie wysokie

• liczba komórek (dorośli): norma

• chlorki (dorośli): 120-130 mEq/l

W rozmazie płynu mózgowo-rdzeniowego - przewaga granulocytów przemawia za zapaleniem ropnym bakteryjnym, grzybiczym lub zapaleniu opon na tle infekcji wirusami ECHO, Coxsackie, adenowirusami lub w przebiegu świnki. Może być również wynikiem udaru słonecznego.

Przewaga limfocytów przemawia za zakażeniem wirusowym, neurologiczną postacią boreliozy, gruźlicą lub encefalopatią ołowiczą.

Najczęściej stosowane odczyny globulinowe, to: odczyn Pandy'ego oraz odczyn Nonne-Apelta.

Rozszczepienie białkowo-komórkowe, rozszczepienie komórkowo-białkowe, próba Queckenstedta

---