CHÓD PRAWIDŁOWY
CHÓD - OCENA ZMIAN STATYCZNO - KINETYCZNYCH
Wpływ na statykę ciała mają:
1. pozycja ciała
- w symetrycznej pozycji stojącej na obu nogach punkt ciężkości ciała pada w środek czworoboku podparcia (pole na którym stoimy, zawarte pomiędzy linią łączącą obydwie pięty, końce paluchów obu stóp oraz brzegami bocznymi stóp)
- środek ciężkości przesuwa się w obrębie tego pola w miarę tego jak pochylamy tułów w przód, tył oraz na boki
- pozycje które rozszerzają czworobok podparcia i obniżają środek ciężkości zwiększają stabilność stania
- trwałe zmiany w budowie ciała powodują bądź zawężenie pola podparcia (brak jednej nogi), bądź trwałe symetryczne ustawienie się środka ciężkości w obrębie pola podparcia z (przymusowe odciążenie jednej kończyny, ból, niepełny zrost kostny, przykurcz, porażenie)
- rzutowanie środka ciężkości można prześledzić za pomocą pionu spuszczanego na przedniej powierzchni ciała z wysokości II kręgu kości krzyżowej
2. masa ciała
- nadwaga, ciąża, zwiększa obciążenie kończyn dolnych i może powodować obniżenie się środka ciężkości, przesunięcie go do przodu w obrębie pola podparcia oraz obniżenie się sklepienia stóp
3. siła antygrawitacyjna mięśni
- do utrzymania pozycji stojącej w warunkach fizjologicznych potrzebna jest minimalna siła mięśniowa
- każde przesunięcie środka ciężkości ciała wciąga w grę inne grupy mięśniowe wprowadzając je w stan napięcia
- ogólne osłabienie siły mięśniowej prowadzi do zapadania się postawy człowieka
CHÓD
- sposób chodzenia utrwala się w 7 roku życia
Definicja:
1. seria rytmicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia powodujących w rezultacie przesunięcie się do przodu środka ciężkości człowieka
2. rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się na przemian fazach podporu i przenoszenia
Cykl chodu:
- czynności i ruchy wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jaj zetknięciem się z podłożem
- podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny
Fazy chodu:
faza podporu
- podczas przeciętnie szybkiego chodu faza podporu jednej kończyny dolnej zajmuje około 60% czasu cyklu chodu
- rozpoczyna się w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w chwili oderwania palucha
- składa się z pięciu podfaz (w odniesieniu do stopy):
1. kontakt pięty z podłożem
2. „stopa płasko” - cała powierzchnia stopy przylega do podłoża
3. pełne obciążenie - podpór właściwy (środek masy ciała znajduje się nad środkiem geometrycznym powierzchni styku stopy z podłożem)
4. oderwanie pięty od podłoża - przetaczanie stopy (propulsja)
5. oderwanie palucha - odbicie
faza przenoszenia
- podczas przeciętnie szybkiego chodu faza przenoszenia jednej kończyny dolnej zajmuje około 40% czasu cyklu chodu
- rozpoczyna się w momencie oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej kończyny z podłożem
- składa się z trzech podfaz:
1. przyspieszenie
- rozpoczyna się w momencie gdy paluch kończyny dolnej zakrocznej odrywa się od podłoża i noga zakroczna goni tułów, a kończy w chwili gdy kończyna ta znajdzie się pod środkiem ciała
2. przenoszenie właściwe
- sytuacja , w której oś poprzeczna stawu skokowo - goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej głównej ciała
- w tym momencie przenoszona kończyna jest potrójnie zgięta (w stawie skokowym, kolanowym, biodrowym)
3. hamowanie
- po wyprzedzeniu tułowia przez kończynę dolną zakroczna następuje zwolnienie tempa ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie jej do kontaktu z podłożem
faza podwójnego podparcia
- sytuacja w której paluch nogi zakrocznej jeszcze się nie oderwał od podłoża a pięta nogi wykrocznej już się oparła
- czas trwania fazy podwójnego podparcia jest zależny od szybkości chodu
- im jest ona większa tym faza ta jest krótsza
- podczas biegu faza podwójnego podparcia nie występuje - zastąpiona jest fazą lotu
CHÓD - ANALIZA DYNAMICZNA
- określa wielkość siły mięśni, która jest potrzebna w trakcie prawidłowego chodu
- na idącego człowieka działają dwa rodzaje sił:
1. zewnętrzne
- siła grawitacji, reakcja podłoża
- na ogół działają zgięciowo
2. wewnętrzne
- pracujące mięśnie (utrzymanie prawidłowej postawy, stabilizacja stawów, hamowanie lub przyspieszanie poszczególnych części kończyn i tułowia)
Największą aktywność podczas chodu wykazują:
- mm. stabilizujące tułów
- mm. odpowiedzialne za stabilizacje miednicy
faza podporu:
- prostownik grzbietu strony przeciwnej
- mm. czworoboczny lędźwi strony przeciwnej
- mm. pośladkowy średni
- mm. przywodziciel wielki
faza przenoszenia
- mm. grupy strzałkowej (zabezpieczenie przed supinacją)
- m. piszczelowy tylny (zabezpieczenie przed pronacją)
- m. przywodziciel wielki
Stwierdzono iż najpracowitszą grupa dynamiczną w funkcji lokomocji jest zespół mięśniowy tylnej ściany goleni - odpowiedzialny za przetaczanie stopy.
WYZNACZNIKI (DETERMINANTY) CHODU
Wyznaczniki chodu prawidłowego:
- wyróżniamy 6 determinant chodu
- trzy z nich dotyczą zmiany położenia miednicy i stawów biodrowych
- dwa zakresu ruchu w stawach kolanowych
- jeden stawów skokowo-goleniowych
- są to wyznaczniki kinematyczne
- dotyczą chodu po gładkiej poziomej płaszczyźnie
1. Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej
- określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia
- w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do przodu
- wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu
- ruch odbywa się w obu biodrach
- na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej - rotacja zewnętrzna, udo nogi podpierającej w rotacji wewnętrznej
- skręcanie się miednicy wydłuża krok
2. Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej
- określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej
- podczas chodu miednica (w warunkach prawidłowych) ustawia się lekko ukośnie, opadając w stronę kończyny przenoszonej
- staw biodrowy kd. podporowej - ustawiony w przywiedzeniu
- staw biodrowy kd. przenoszonej - ustawiony w identycznym odwiedzeniu
- miednicę przed większym opadaniem w kierunku kończyny przenoszonej zabezpiecza napięcie mięśnia pośladkowego średniego po stronie przeciwnej
3. Ruchy boczne miednicy
- określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kończyn dolnych
- miednica podąża w kierunku nogi podporowej
- ruchu boczne miednicy najbardziej widoczne są podczas wolnego chodu
- podczas biegu zostają całkowicie zniwelowane
- wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych (przywodzenie + odwodzenie + rotacja)
- wielkość wychyleń bocznych miednicy jest osobniczo różna
4. Zgięcie w stawie kolanowym w fazie podporowej
- określa wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia
- musi on wynosić około 20°
- w fazie podporu gdy pięta styka się z podłożem kolano jest wyprostowane
- zaraz potem ulega zgięciu, aż stopa przyłoży się podeszwą do podłoża
- zaraz po okresie pełnego obciążenie stopy znowu następuje gwałtowny wyprost stawu kolanowego
- zgięcie stawu kolanowego w chwili gdy masa ciała przenosi się do przodu ponad nogą podporową, redukuje wysokość środka ciężkości
5. Skrócenie czynnościowe kończyny w fazie przenoszenia
- określa wymaganą wielkość skrócenia czynnościowego kończyny dolnej w fazie przenoszenia
- kończyna przenoszona powinna przemieszczać się do przodu dokładnie w płaszczyźnie strzałkowej przeprowadzonej przez staw biodrowy
- miednica po tej stronie jest lekko opuszczona
- skrócenie czynnościowe odbywa się we wszystkich trzech stawach
- największe jest w stawie kolanowym
- kolano zgina się zaraz po styku pięty z podłożem gdy kostki unoszą się zakreślając łuk ponad stępem oraz po raz drugi gdy pięta zaczyna się unosić a stopa przygotowuje się do odbicia
- aby chód mógł być prawidłowy, staw kolanowy musi mieć możliwość zgięcia do kąta 65° (w fazie przenoszenia)
6. Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego w płaszczyźnie strzałkowej
- określa kątową wielkość zakresu ruchomości w stawach skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej, która jest potrzebna przy prawidłowym chodzie
- od 15° (W) do 20° (Z)
7. Izochronia
- polega na równym w czasie obciążaniu lewej i prawej kończyny dolnej
8. Izometria
- polega na wykonywaniu równej długości kroków prawą i lewą kończyną dolną
9. Izotonia
- polega na prawidłowej koordynacji ruchów kończyn górnych i tułowia z praca kończyn dolnych