Motywacja - stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże ludzkich zachowań i ich zmian. Procesy motywacyjne ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników (zmiana warunków zewnętrznych, zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia). Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem. Proces motywacyjny składa się z zespołu pojedynczych motywów. Motywem nazwać zaś można przeżycie pobudzające człowieka do działania lub powstrzymujące go, lub przeszkadzające jego wykonaniu.

• wewnętrzna - aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb; to motywacja, w której dana aktywność jest celem samym w sobie. Motywacja wewnętrzna - bodźce wewnętrzne, dające poczucie, że praca jest ważna, daje swobodę działania i daje możliwość zaspokojenia potrzeb.

• zewnętrzna - polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami; to angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia konsekwencji zewnętrznych, nie uwarunkowana wewnętrznie. Taki typ motywacji wykorzystuje się np. w leczeniu alkoholików. Motywatorem zewnętrznym może być na przykład wyrok sądu kierujący na leczenie, w trakcie terapii następuje przeformułowanie wartości i poczucie, że warto leczyć się dla siebie.

Konflikt intrapersonalny, konflikt motywacyjny to wewnętrzny stan sprzeczności pragnień, przekonań i wartości jednostki. „Konflikty wewnętrzne są zasadniczym elementem pozytywnym w tworzeniu hierarchii wartości, w tworzeniu wielopoziomowego psychicznego środowiska wewnętrznego oraz w budowie konkretnego ideału indywidualnego i społecznego. Dlatego jesteśmy zdania, że jednostka nie może realizować zdrowia psychicznego, w sensie zdrowia rozwijającego się bez udziału takich konfliktów. Z tego tez względu jednostki z konfliktami wewnętrznymi, z pewnej mierze również zewnętrznymi związanymi z pierwszymi i im podporządkowanymi będziemy podejrzewać o zdrowie psychiczne, a jednostki nieprzejawiające takich konfliktów o upośledzenie uczuciowe (psychopatię), o upośledzenie umysłowe”.

Wartość gratyfikacyjna (wartość celu, użyteczność) - właściwość celu (przedmiotu, sytuacji, czynności), zdolność do redukcji napięcia motywacyjnego.

Motywacja - związana z zaspokojeniem potrzeb psychicznych; proces psychologicznej regulacji; od niego zależy ilość energii, jaką na realizację człowiek gotów jest poświęcić.

Motywacja - potrzeba wzbudzona (niezaspokojona), jest zależna od potrzeb - to ogólny termin na określenie wszystkich procesów zaangażowanych w rozpoczęcie, kierowanie i podtrzymywanie aktywności fizjologicznych i psychicznych. Jest to szerokie pojęcie, które obejmuje całą gamę wewnętrznych mechanizmów zaangażowanych w:

1. Preferencje jednej aktywności ponad inną

2. Wigor, czyli siłę reakcji

3. Wytrwałość działania wg zorganizowanego wzoru, skierowanego na istotne cele

Natężenie motywacji przejawia się poprzez:

1. Siłę wyłączania konkurencyjnych motywów

2. Wielkość apetytu (ilość działań służących zaspokojeniu potrzeby)

3. Intensywność - ilość energii wysiłku

Natężenie motywacji zależy od:

• Napięcie motywacyjne

• Wartość gratyfikacji

• Subiektywne oszacowanie szans zdobycia

Napięcie motywacyjne jest to specyficzna reakcja systemu regulacji psychicznej, powstająca wtedy, gdy zostaje naruszony istniejący w którymś z jego układów stan równowagi (J. Reykowski). Typową przyczyną napięcia motywacyjnego jest deprywacja potrzeby. Im napięcie motywacyjne jest wyższe, tym wyższa atrakcyjność bodźca i siła związanej z nim motywacji.

Deprywacja potrzeby jest to trwający przez jakiś czas brak ważnych dla człowieka czynników: biologicznych, psychologicznych bądź społecznych.

Motywacja:

1. Homeostatyczna - przywracanie równowagi (rozbieżność między stanem aktualnym a pożądanym)

2. Wzrostowa - zaburzenie równowagi (rozbieżność między stanem aktualnym a idealnym)

Stan aktualny≠stan pożądania

Działanie S_A∼S_P

S_A≠S_idealny→(działanie)→S_A∼S_i1→ S_A≠S_i2→(działanie)→ S_A∼S_i2→ S_A≠S_i3 - motywacja wzrostowa

Prawa Yerkesa-Dodsona

1. W miarę wzrostu pobudzenia (intensywność motywacji) czynność jest wykonywana do pewnego poziomu coraz lepiej, po czym zaczyna się pogarszać.

2. Im trudniejsze zadanie tym mniejsze pobudzenie wystarcza do osiągnięcia warunków optymalnych a w konsekwencji szybciej zaczyna się pogarszać.

Hierarchia potrzeb Maslowa

Nasze podstawowe potrzeby tworzą hierarchię potrzeb. Wrodzone potrzeby układają się w pewną sekwencję od prymitywnych do zaawansowanych. U dołu tej hierarchii znajdują się podstawowe popędy biologiczne (głód i pragnienie).

Muszą one zostać zaspokojone, zanim zaczną działać jakiekolwiek inne potrzeby. Pod naciskiem potrzeb biologicznych inne potrzeby usuwają się w cień i raczej nie wpływają na nasze działania. Kiedy zostają zaspokojone, motywują nas potrzeby z innego poziomu - potrzeby bezpieczeństwa.

Kiedy nie zagraża nam niebezpieczeństwo, podlegamy motywacji potrzeb przynależności (afiliacja, bycie kochanym).

Kiedy jesteśmy syci, bezpieczni i mamy poczucie przynależności społecznej, aktywizują się potrzeby szacunku. Składa się na nie pragnienie sympatii do samego siebie, postrzeganie siebie jako osoby kompetentnej i skutecznej oraz umiejętności zaskarbienia sobie szacunku innych ludzi.

Ludzie są istotami myślącymi, o złożonych mózgach, które wymagają stymulacji intelektualnej. Motywują nas silne potrzeby poznawcze - chcemy znać swą przeszłość, rozumieć łamigłówki bieżącej egzystencji i przewidywać przyszłość. To właśnie siła tych potrzeb pozwala uczonym spędzać życie w pogoni za wiedzą.

Na kolejnym poziomie hierarchii potrzeb Maslowa znajduje się ludzkie pragnienie piękna i harmonii, potrzeby estetyczne, które stanowią o twórczej stronie człowieczeństwa.

Na szczycie znajdują się ludzie, którzy są syci, bezpieczni, kochani i kochający, pewni siebie, myślący i twórczy. Ludzie ci wznoszą się ponad potrzeby podstawowe w poszukiwaniu pełniejszego rozwoju swego potencjału, samoaktualizacji. Pośród innych zalet osoby samoaktualizujące się cechuje samoświadomość, samoakceptacja, wrażliwość oraz otwartość na nowe wyzwania.

Hierarchia Maslowa zawiera także możliwość, by pójść jeszcze dalej niż całkowite spełnienie potencjału jednostki. Potrzeby transcendencji mogą wieść do wyższych stanów świadomości i kosmicznej wizji stopienia jednostki z wszechświatem. Tylko u nielicznych rozwija się pragnienie przekroczenia jaźni w celu osiągnięcia jedności z siłami ducha.

POTRZEBY

Psychiczne - również wspólne wszystkim

Potrzeby fizjologiczne - odżywianie się, woda, tlen, odpoczynek, spełnienie seksualne, uwolnienie od napięcia

Bezpieczeństwo - potrzeba bezpieczeństwa, wygody, spokoju, wolności od strachu

Biologiczne - wspólne wszystkim ludziom (pokarm, sen)

T

Samorealizacja - potencjał i cel

Potrzeby estetyczne - harmonia i piękno

Potrzeby poznawcze - wiedza, rozumienie, nowość

Szacunek - potrzeba zaufania, poczucie własnej wartości i kompetencji, szacunku do siebie i poważania ze strony innych

Przynależność - potrzeby więzi, afiliacji, miłości

---