Socjologia (próbuje wyjaśnić relację jakie występują w różnych strukturach społ., wszystko co jest w czł jest dla niej ważne. Jest nauką o różnych formach życia ludzkiego, bada relację zachodzące między poszczególnymi grupami, os oraz strukturę i zjawiska zachodzące w tych strukturach i wynikające z oddziaływania tych ludzi na siebie) Jednostka ludzka jest istotą społ, można ją ująć w aspekcie - abstrakcjonistycznym - realistycznym (czł jest istotą społ ”animal socjale” koncepcja ta mówi, że czł nie rozumie cech ludzkich, jeśli nie żyje w społ Park „czł staje się ludzki w procesie wychowania, po drugie czł dopiero staje się. Od urodzenia jest tabula rasa, pod wpływem kultury czł się kształtuje Po trzecie czł tworzy relacje między ludzkie) - naturalistycznym (czł jako jednostka gatunku, część organizmu {poszczególne organy}) socjologia - jest nauką o zbiorowości ach ludzkich, dokładniej przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia ludzi, struktury tych zbiorowości wynikające ze wzajemnego oddziaływania na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzących Funkcje socjologii - krytyczna (budzi świadomość społ)- informacyjna , ile nas jest jak się rozwijamy, oparta o sondaże - zachowawcza i stabilizacyjna (czyli co ludzi uspokaja, pokazując dobre strony)- teoretyczna snuje prognozy na przyszł Historia Arystoteles -> św. Augustyn -> św. Tomasz z Aquinu -> Russo Comte - ojciec socjologii XIX w. - s biologiczna - próbowała wyjaśnić zjawiska w oparciu o biologię - s organiczna , bazuje na darwinizmie i jego teorii, że wyższe formy wyewoluowały z niższych, -s społ. funkcjonuje jak organizm - s mechanistyczna - czł działa jak mechanizm - s. dialektyczna - s marksistowska , mówi o bazie i nadbudowie 20w Socjologia jest samodzielną nauką : s formalna zajmuje się formułami stosunków międzyludzkich s matematyczna 1 |
próbowała sprowadzić socjologię do matematyki. - s transcendentalna socjologia ma określić granice i pojęcie sensu tego co społ i oddzielić to od społ- s eksperymentalna , próbuje wyjaśnić powstawanie zachowań społ. na przykładzie eksperymentów - s kliniczna - s rozumiejąca socjologia ma interpretować zjawiska społ- s polityczna - s. uniwersalistyczna, miała zajmować się całym społ, katolicyzm miał być lekarstwem na patologie społ. Dzisiaj -s ogólna - ze względu na instytucje społ (specjalistyczna) (wychowania, polityki, rodziny, pracy, zakładu pracy) - ze względu na grupy ( bada lekarzy, cygan) ze względu na procesy społ (bada uzależnienia, migracje) Mamy grupy, klasy, warstwy społ. Nie każda grupa jest instytucją np. homoseksualiści, cyganie (mikrosocjologia), gdy badamy procesy przestępczości, instytucji (makrosocjologia) Socjologia korzysta z wyników historii, antropologii, ekon, politologii, etnografii i psychologii, które pomagają jej lepiej poznać społ i jednostki w nim żyjące METODY STOSOWANE W SOCJ. 1sze kroki badawcze -co chcę zbadać - dlaczego chcę to zbadać - w jaki sposób mam to zrobić Metody na etapie : - zbieranie informacji (test, ankieta, wywiad, formularz, eksperyment) -opracowania informacji , - zinterpretowanie informacji Metody i techniki zbierania materiału - a. obserwacja ukryta np. pasażer w pociągu, oficjalna np. duszpasterz podczas kolędy - b. standaryzowana (zestaw pytań) - ukryta np. nauczyciel w szkole , oficjalna dziennikarz - c. uczestnicząca (ukryta -ukryty badacz, oficjalna socjolog, psycholog) Wywiad - można nagrać, spisać notować Wykład - można przeprowadzić z 1 os lub grupą Ankieta a. audytoryjna - to samo dla kilku os na raz b pocztowa - wysyłamy pocztą (ok. 10-15% zwrotów) c. telefoniczna Ankieta składa się z 3 części - instrukcja (wprowadzenie) - dane personalne - metryczka (dane ogólne: 2
|
wiek pleć wykształcenie, zawód, wiara) Możliwe pytania - a. otwarte(kim jest B) b. półotwarte (czy lubisz szkolę - zd niedokończone - test na sympatię ma nastawienie na projekcję (przedstawiamy pewną sytuację)) c. zamknięte Dobór prób badawczych a. celowy (sam wybieram kogo chcę badać) b. losowy np. z listy c. kto mi wpadnie w ręce Metody w trakcie obróbki materiału - analizy ogólne - szczególne - porównawcze Rodzaje metod historyczna matematyczna - porównawcza - konstruktywna - analiza treści - opracowania statystyczne - typologiczna Rzetelność ankiety - polega na tym że badając tę samą grupę otrzymamy później podobne wyniki co za 1szym razem trafność ankiety polega na tym że należy stawiać tak pytania aby otrzymać na nie spodziewaną odpowiedź OBRÓBKA MATERIAŁU - analiza statystyczna - a treści wypowiedzi - a porównawcza - a kazań radiowych - a zmiennych ilościowych i jakościowych (zmienne jakościowe to płeć i wykształcenie, a ilościowe to wiek i płaca) - a treści (badamy poglądy badanego są to pamiętniki i listy) trafna analiza tekstu polega na wychwyceniu tego co w tekście zawarł autor index - np gorliwi 13-16pkt praktykujący 9-12pkt PRZYRODNICZE UWARUNKOWANIA ŻYCIA SPOL / Pojęcie życia społ. - to ogól zjawisk wynikających ze wzajemnego współdziałania jednostek znajdujących się na określonym terenie. Do życia społ.: - życie w rodzinie, -stosunki w szkole - dążenie do uznania - podporządkowanie się autorytetom Wszystko ma swoją duszę roślinna (wegetatywna) zwierzęca (sensytywna) czł racjonalną) Biocenoza - zgodność współżycia z przyrodą Biologiczne podstawy życia społ. - cechy budowy organizmu ludzkiego (wyprostowana postawa, chwytliwe ręce z przeciwstawnym kciukiem, wzrok skierowany do przodu, wielki mózg, rozwinięty 3
|
ukł. nerwowy, złożony organizm głosowy, długa zależność dziecka od rodziców, trwałość popędu seksualnego) - Ekonom podstawy życia społ. - narzędzia i maszyny potrzebne do użycia przy wydobyciu/przetworzeniu naturalnych dóbr - umiejętność i sprawność posługiwania się tymi narzędziami - sprawna organizacja pracy Czynniki produkcji - praca - kapitał - przyroda - ziemia Proces produkcji - jest to proces kiedy czł uniezależnia się od przyrody i zaczyna ją zmieniać Produkcja dóbr daje - utrzymanie życia społ., - pewne relacje między ludźmi (oddziałują na siebie) EKONOMICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁ. - Nefiodof zastanawiał się czemu w jednych krajach jest dobra gospodarka a w innych nie. Jakie rel. dobrze wpływają na gosp. Kondratiew - powiedział że jest 5 faz gosp.: - postęp - rozwój - recesja - utrzymanie - odnowienie siła napędowa: -bawełna 1800-1850 - stal 1850-1900 - elektrotechnika i chemia 1900-1950 - petrochemia i samochody 1950-1990 - elektrotechnika i informatyka 1990 i wzwyż po 2000 ochrona środowiska Podstawowe gałęzie gosp. - rolnictwo - przemysł - usługi - informacja Socjologia kultury agri kultura - pielęgnacja łąki, pola Cyceron przeniósł te słowo do filoz. - kultura ducha Kultura jest wytworem czł i nie wynika z przyrody, przewyższa cywilizację, jest uprawiana bezinteresownie, jest bezużyteczna, może być materialna lub duchowa Kultura wg S. Czarnowskiego- to ogól wytworów działał ludzkiej mat i niematerialne wartości, uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowości ach, przekazywanych innym zbiorowości om i następnym pokoleniom. Funkcjonalna def. kultury - to w całości wytwór rąk i umysłu ludzkiego, jest dziedziczona , jej rdzeń stanowi system norm oraz wartości grupy ludzkiej, stanowi rodzaj pośrednika między czł a przyrodą i umożliwia jego rozwój, wpływa na osobowość czł. Nie ma kultury poza zbiorowością ludzką 4 |
Kultura wg marksistów - selektywna (oddzielenie pracy fiz od umysłowej) - globalna Osiągnięcia kultury - wytworzyła zwyczaje społ. - jest czymś wyuczonym w toku wychowania - zawsze oddziałuje na innych Elementy kultury np. luk, harpun kompleks kultury - czynnik związany z danym elementem np. auto stacja benzynowa, autostrada Sektory kultury - symbol - stosunki międzyludzkie - rzecz Socjalizacja - proces rozwoju społ. czł Kultura. Uczy - dyscypliny - panowania nad popędami - zachowań pożądanych - kwalifikacji zawodowych Mechanizmy kultury - kreuje wart ludzkie, - uczy zachowań, -ustala reguły (ideały zachowania) - ustala wzory zachowania Kultura masowa jest elementem kultury ogólnej Ma podstawy do: - industrializacji - urbanizacji - masy ludzkie K. elitarna - muzeum, opera, kino teatr k masowa - k dla mas społecznych np. TV Termin mas media powstał w 1940 Kultura - bezpośrednia (kino teatr) - pośrednia (radia telewizja Internet) Funkcja mass mediów - wypełniają wolny czas - dają szybką infor. o tym co się dzieje na świecie - rozrywkowa - integracja ludzi - kto ma śr. przekazu ten ma władzę Cechy charakteru mass mediów - standaryzowany (np. TV ) - homogenizacja - planetyzacja (jedna kultura dla całego świata) - młodzieżowość (sklepy nastawione na czł młodego) Negatywy mass mediów -lansowana przeciętność - złodziej czasu - nie wymaga żadnego wysiłku intelektualnego KKK ”wszyscy winni mieć dostęp do mass mediów . Należy jedna tępić fałszerzy prawdy” Pozytywy mm - służy prawdzie - integruje ludzi - dotarcie infor do małych grup ludzi - okno na świat Jan 23 „czł ma prawo do: - wolności wyznania -i rozpowszechniania prawdy - do obiektywnej informacji) Prasa katolicka w Polsce- 3% SOCJOLOGICZNA KONCEPCJA CZŁ I JEGO OSOBOWOŚCI - życie społ. jest zespołem zjawisk . Cechy czł nie mogą być obojętne dla badacza od nich zależy jakość życia, niektóre z nich są niezmienne 5 |
Def czł - istota mająca związek z bóstwem - istota rozumna - to szczyt gatunku Darwina - to istota społ. (Osobowość) Tworzenie się osobowości w czł - osoba - grupa społ. - wzór kulturowy - proces socjalizacji - osobowość Osobowość kształtuje się od najwcześniejszych chwil życia Osobowość wg jeana stoetzera - wygląd zewnętrzny (maska)- rola grana przez aktora(rola społ.) - sam aktor jako osoba (istota ) - to co stanowi o wart czł i jego zdolności w działaniu Osobowość nie jest cechą gatunkową, nie ma 2 identycznych jednostek nawet z jednej grupy społecznej Elementy osobowości - cechy biogenne (to co dziedziczymy) c psychogenne (pamięć, wola inteligencja, temperament) - c socjogenne (ważne dla struktur wew. czł bo: -dają ideał osobowości, uczą ról społ., dają jaźń subiektywną, oraz jaźń odzwierciedloną) Zwykle czł spełnia kilka ról jednocześnie(ojca, katolik) Role mogą być integrujące lub dezintegrujące Rola bazalna - spełniają ją tylko pewne os np. matka rola generalna może być spełniana przez różne osoby Jaźń subiektywna - subiektywne wyobrażenia o naszej wew. istocie, przeciwstawia naciski otoczenia, manifestuje osobowość, pozwala być sobą Jaźń odzwierciedlona - zespól wyobrażeń wytworzonych na podstawie ocenie innych (otoczenie może wmówić nam coś co jest nieprawdą , nie pokrywa się z jaźnią subiektywną) Integracja elementów osobowościowych - proces dokonujący się bardzo szybko , nie jest to zawsze działanie zgodne, może nastąpić konflikt, jeśli jest rozwiązywany wew. to mamy do czynienia z osobowością zintegrowaną, normalną Typologia osobowości (wynika z zew obserwacji zachowań) wg Hipokratesa (ze względu na temperament: sangwinik, melancholik ,choleryk, flegmatyk) wg kretschnera (korelacja między budową ciała a wpływem na osobowość -pyknik - leptosomatyk - atletyk - dysplastyk) wg sprangera (typologia psychol - teoretyczny - ekonomiczny - estetyczny - społ. - polityczny - religijny) 6 |
wg junga( ze względu na energię a. introwertyk (do siebie) - myślący - uczuciowy - intuicyjny - zmysłowy b. ekstrawertyk (od siebie) - myślący - uczuciowy - intuicyjny - zmysłowy wg znanieckiego (wg ról społ. i grupy odniesienia) - czł dobrze wychowany - dobrej pracy - zabawy - zboczeniec) Jednostka i społ. są ludzie którzy kształtują społ. i tacy którzy są przez nie ukształtowani W każdym społ. są - ludzie twórczy wnoszący nowe idee, pomysły, odkrycia , wynalazki - ludzie którzy swoją pracą nie wnoszą nic nowego ale są dobrymi wykonawcami pomysłów ww. grupy. Nie przynoszą szkód społeczeństwu - ludzie których aktywność życiowa przynosi szkody społ. np. przestępcy - ludzie nie mogący się sami utrzymać, wymagające opieki np. niemowlęta, dzieci , chorzy Więź społ. - 1 styczność przestrzenna może być bezpośrednia, pośrednia pozwala postrzegać innych ludzi, może być przelotna - 2 styczność łączność psych jest kiedy ludzie się spotykają , mają wspólne cele i rodzi się między nimi styczność - styczność psych jest ona 2gim etapem styczności przestrzennej , prowadzi do partnerstwa, może być pośrednia i bezpośrednia - 3styczność społ. osobnik b potrzebuje osobnika a , ukł złożony przynajmniej z 2 osób i przedm tego ukł Podział styczności społ. -1 a. przelotna b. trwała 2 a. prywatna b publiczna 3 a osobista b rzeczowa 4 a pośrednia b bezpośrednia - 4 wzajemne oddziaływanie wymienianie wzajemnych wpływów , zamierzone czynności aby a działało jak chce b - 5 wzory działań społ. schematy przyjęte przez ogól społeczeństwa, zrozumiane przez podm i przedm działania - 6 stosunki społ. ukł zawierający elementy -2óch partnerów, ukł obowiązków, czynności wykonywane wzajemnie przez partnerów -7 zależności społ. zależność między członkami grupy, wypływają one ze świadomych zachowań wzajemnych -8 instytucje społ. organy kontroli społeczeństwa, które eliminują dzial niepożądane i wypracowują pożądane, ich funkcje: 7 |
- stwarzają mieszkańcom możliwość zaspokajania różnego rodzaju potrzeb, regulują działania mieszkańców w ramach stosunków społ , zapewniają ciągłość życia społ i kontynuację czynności publicznych mimo zmian mieszkańców, dokonują integracji dążeń, działań i stosunków jednostek, przez co umacniają wew spójność zbiorowości Def instytucji społ - zespól urządzeń materialnych środków działania przeznaczonych niektórym członkom na wykonywanie publicznych funkcji, mających na celu zaspokojenie potrzeb i regulowanie czynności całej grupy, toteż role społ niektórych członków są specjalnie doniosłe dla życia grupy np. prezydent, arcybp, policja Instytucje są zespołami urządzeń, w których wybrani członkowie grup otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie i impersonalnie dla zaspokajania potrzeb jednostkowych i grupowych i dla regulowania zachowań innych członków grupy, instytucja musi mieć jasno określony cel własny , racjonalny podział pracy (biurokracja zagraża instytucjom), musi być zachowany stopień uniezależnienia dążności od osobistych relacji, instytucja musi mieć uznanie, szacunek ze strony członków, nie może być w konflikcie z inną instytucją Prawo parkinsowe gdy liczba urzędników wzrasta więcej niż potrzeba dochodzi do patologii. Typy instytucji - ekonomiczne - polityczne - wychowawcze - kulturalne - socjalne - religijne -9 kontrola społeczeństwa służą do tego sankcje( system nakazów i zakazów), nie wszystkie zachowania są kontrolowane (prywatne sfery życia) Kontrola społ dysponuje - zwyczajem (ustalony sposób zachowania się w określonych sytuacjach , który nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywną reakcją otoczenia )- obyczajem (ustalony sposób postępowania z którym grupa wiąże już pewne oceny moralne, którego naruszenie wywołuje sankcje negatywne)- sankcjami (reakcje grupy na zachowanie członków w systemie 8 |
społ , o wiele ważniejsze od zwyczajów zwyczajów obyczajów) Podział sankcji - pozytywna (pochwala, nagroda) , negatywna - formalna (reprymendy udziela policjant, sąd wymierza karę) , nieformalna (opinia publiczna) - represyjna (wyrok skazujący), restytucyjna (upomnienie) - estetyczna (moralna pozytywna i negatywna) - religijna ( rozgrzeszenie lub brak) - satyryczna (ośmiesza) -10 organizacja społ harmonizuje wszystkie elementy więzi społ ,zapewnia ład społ zbiorowości Społeczne - każdy z nas należy do pewnej zbiorowości społecznej, zbiorowości - kategorie - pary(2 os ważne są więzi) - kręgi społ (styczności owy, koleżeński, przyjacielski) - grupy społeczne (pewna ilość osób, min 3, powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości, i oddzielone od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności Cechy Grupy- musi mieć członków - określa pewien styl - ustala funkcje członka - ma ciągłość dzięki symbolom np. hymn narodowy - ma ośrodek skupienia np. kościół, - jako całość ma określony cel - panuje w niej wew solidarność solidarność tajemniczość Do grupy można należeć - realnie - ideologicznie Rodzaje grup - a. mala - nieformalna - pierwotna (rodzina) - wspólnotowa -wg tonnisa gemeinschaft -b duża - formalna - wtórna - geselschaft (zgromadzenie) 3 Grupy podstawowe wg cooleya - rodzina - zabawowa - zawodowa Cechy grup a. pierwotnej - 20-30 os - osobiste intymne kontakty - stosunki face to face - długie przebywanie ludzi ze sobą - wzajemna znajomość - nieformalne stosunki tradycyjne decyzje b wtórna - od paru tys do mln - nieosobiste stosunki - mało stosunków - przejściowe przebywanie - duża anonimowość - decyzje racjonalne Rodzaje grup : - celowa zrzeszenie partia rodzina, -terytorialna wieś region państwo - właściwa wew np. studenci- właściwa zew administracja -klika nieformalna grupa społ o silnej więzi wew , funkcjonująca najczęściej w zakładach pracy -klan najczęściej w etnologii np. saga dynastia 9 |
SOCJOLOGIA RODZINY - wspólnota dążąca do zbawienia Typologia małżeństw i rodzin - a ze względu na formy współżycia seksualnego (poligamia - wielomęstwo (poliandria), wielożeństwo (poliginia) i monogamia) b ze względu na dobór parterów - endogamia (partnera dobieram z określonego kręgu) exogamia (partnera z dowolnego kręgu) c ze względu na między partnerskie stosunki w małżeństwie (patriarchat - decyduje ojciec, matriarchat, partnerstwo) d ze względu na strukturę rodziny (ilość dzieci itp.) - pełna (mała 2+1 duża2+<2) , poszerzona np. +dziadkowie - niepełna (adopcyjne ,zastępcza, zastępująca, rozbita) Funkcje rodziny po zbywalne - gospodarcza (gdy rodzic prowadzi jakiś biznes) - społeczno kulturowa (gdy status społeczny nadaje rodzina) - rekreacyjna - opiekuńcza b niepozbywalne - prokreacyjna - socjalizacyjno wychowawcza - uczuciowa - religijno moralna (kształtuje moralność dziecka) Karta praw rodziny (synod rzymski '80 -> ogłoszona 22 X '83) -rodzina zbudowana jest na małżeństwie, -jest ono instytucją naturalną - rodzina posiada właściwe uniwersalne prawa - jest miejscem spotkań różnych pokoleń - wartości rodziny są wyrażone przez różne ustawy, państwo ma pomóc rodzinie Błędy w rodzinie wynikają z (na dole poprawiona wersja) Aby temu zapobiec należy - szeroko prowadzone duszpasterstwo rodzinne - przygotowywać rodziców do ról małżeńsko rodzinnych - ksiądz ma pomagać rodzicom w zakresie wychowywania dzieci - prowadzenie duszpasterstwa osobistego rodziną Najczęstsze przyczyny rozwodów - alkohol - osoby 3cie - nieporozumienia - zazdrość - nieudane życie intymne - brak pieniędzy trudności i sposoby ich pokonywania w polskiej rodzinie -. a) podmiotowe - brak poczucia odpowiedzialności rodziców - niedojrzałość do rodzicielstwa - brak rodzicom podstawowej wiedzy wychowawczej - brak rodzicom wiedzy rel , 10 |
b) przedmiotowe - laicyzacja i ateizacja - brak więzi między rodziną, szkoła i parafią - nieobecność rodziców w domu
SOCJOLOGIA PAŃSTWA państwo - to pewna społ. ludzka podporządkowana pewnej władzy zamieszkującej pewien teren. Ma własny ustrój , jest zbiorowością polityczną w której na gruncie tradycji kulturalnej , najczęściej etnicznej istnieje władza polityczna zorganizowana jako rząd , wyrażająca interesy klas silniejszych w danym okresie i zdolnych do przejęcia władzy jej sprawowania i utrzymania Formy władzy - monarchia absolut na (1król dziedziczna) - dyktatura (panowanie jednostki lub grupy nad społecznością bez demokratycznej legitymacji)- oligarchia (władza jakiejś mniejszości) - teokracja (władza powołująca się na boga) - demokracja totalitaryzm (przeciwieństwo demokracji) władza - charyzmatyczna (napoleon) - tradycjonalistyczna (np. Dziedziczona - król) - biurokratyczna 9zbudowana na dobrze działającej administracji) techniki sprawowania władzy w demokracji - t oparta na posłuchu wynikająca z autorytetu - t odwołująca się do przekonywania - t oparta na nadziei nagrody za posłuszeństwo - t zastraszania „K-ł ma śr. By prowadzić ludzi do do zbawienia, a państwo śr. Do zaspokajania celów doczesnych” funkcje państwa - a) wew -zaspokajanie potrzeb obywateli b) zew - musi chronić terytorium przed napaścią wroga rodzaje państwa - jedno narodowe (pl. De fr) - wielonarodowe (np. Szwajcaria podzielona na kantony) 11
|
|