4233


Stosunki dyplomatyczne mogą być rozumiane szeroko bądź wąsko. W tym pierwszym znaczeniu obejmują działalność i pozycje wszystkich organów reprezentujących państwo na zewnątrz. W drugim natomiast są to tylko stosunki, które utrzymuje się przy pomocy stałych przedstawicielstw dyplomatycznych.

Regulacja stosunków dyplomatycznych opiera się na trzech filarach to znaczy na normach prawa międzynarodowego, zarówno skodyfikowanych jak i zwyczajowych, oraz na prawie wewnętrznym. W pierwszym przypadku jest to przede wszystkim prawo dyplomatyczne, które stanowi wyodrębniony zespół norm prawnych prawa międzynarodowego, ale i także prawo zwyczajowe, normy kurtuazyjne, których oparcie leży w międzynarodowej uprzejmości. Dodatkowo są to też normy prawa wewnętrznego. Dominujące jest tu prawo dyplomatyczne. Ustala ono zakres spraw, które podlegają unormowaniu w obszarze prawa wewnętrznego. Są to między innymi kwestie związane

z organizacją służby dyplomatycznej, określenie jakie organy i w jakim stopniu reprezentują państwo. Ponadto poprzez ustalenie protokołu dyplomatycznego państwo ma możliwość ustalenia jaką pozycje zajmować będą obce misje i dyplomaci. Prawo dyplomatyczne, pomimo że zostało całościowo skodyfikowane w kwietniu 1961 roku w wiedeńskiej Konwencji o stosunkach dyplomatycznych nie pozbawiło mocy obowiązującej zwyczaju międzynarodowego. Dalej podlegają mu państwa w sferze spraw nie unormowanych wyraźnie w Konwencji, a także wszystkie kraje, które dokumentu tego nie podpisały. Jest ona wynikiem długotrwałej ewolucji, począwszy od prawa tylko zwyczajowego, poprzez pierwsze unormowania takich spraw jak np. procedencja podczas Kongresu Wiedeńskiego z 1815 roku. Ustala podstawową zasadę w stosunkach dyplomatycznych, określa minimum to znaczy wropwadza zakaz dyskryminacji. Państwa oczywiście mogą od niego odchodzić na zasadzie porozumień uprzywilejowując pewne misje i ich personel.

Podstawą dla ustanowienia stosunków dyplomatycznych jest prawo legacji, przysługujące wszystkim państwom suwerennym. Czynnym prawem legacji określamy zdolność wysyłania przedstawicielstw, natomiast biernym prawo do przyjmowania obcych przedstawicielstw. Zazwyczaj z prawem do wysyłania wiąże się automatyczny obowiązek do przyjmowania misji. Nawiązanie stosunków odbywa się w kilku etapach. Pierwszym z nich jest porozumienie o ich nawiązaniu, następnym wyselekcjonowanie odpowiedniego kandydata. Mimo iż współczesne osiągnięcia i możliwości komunikacyjne zmniejszyły odpowiedzialność dyplomaty, umożliwiły stałe utrzymywanie kontaktu i otrzymywanie wytycznych z kraju wysyłającego, dalej powinien spełniać konkretne warunki i posiadać odpowiednie zalety. Przede wszystkim musi spełniać kryteria ustalone przez państwo wysyłające, ale także musi zostać zaakceptowany na stanowisku przez państwo przyjmujące. Istotna jest tutaj kwestia obywatelstwa, które w zasadzie powinno być państwa wysyłającego, często także członkiem personelu nie może być osoba o podwójnym obywatelstwie. Zgoda na nominacje danych kandydatów nazywa się Agrement i oczywiście jej wyrażenie jest autonomiczną decyzją państwa. Może jej odmówić bez podania przyczyny. Charakter odmowy może być generalny jeśli dotyczy na przykład jakiejś cechy kandydatów na szefów misji, bądź konkretny jeśli dotyczy działalności lub postawy danej osoby. Wreszcie trzeci etap, czyli przekazanie listów uwierzytelniających. W następstwie zgody państwa przyjmującego, głowa państwa wysyłającego, jeśli sprawa dotyczy ambasadora lub posła, bądź minister spraw zagranicznych, jeśli chodzi o charge d'affaires przekazuje podczas uroczystej ceremonii listy uwierzytelniające. Są one świadectwem nominacji i uznania za oficjalnego przedstawiciela. Możliwa jest także akredytacja w kilku krajach, oczywiście za zgodą zainteresowanych państw. W takiej sytuacji w kraju, w którym nie ma głównej siedziby szefa misji dyplomatycznej, zastępstwo sprawuje tzw. charge d'affaires ad interim.

Misje dyplomatyczne spełniają pięć głównych funkcji.

  1. Przede wszystkim jest to reprezentowanie interesów państwa wysyłającego. Wypowiedzi szefa misji są traktowane jako oficjalne i wiarygodne, składane na polecenie państwa wysyłającego, podobnie jak różne oświadczenia, wyjaśnienia czy odpowiedzi. Szef oraz personel biorą również udział w różnych uroczystościach, gdzie reprezentują swój kraj. On koordynuje prace i jemu podlegają wszystkie biura, placówki przedstawicielstwa jego kraju,

  2. Prowadzenie rokowań oraz wszystko co jest z tym procesem związane, aż po kontrolę realizacji porozumień,

  3. Ochrona obywateli, przede wszystkim opieka dyplomatyczna, jak i ochrona interesów swojego kraju, przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom i procesom,

  4. Zbieranie informacji o kraju pobytu, oczywiście jedynie legalnymi środkami, za pomocą ogólnodostępnych materiałów. Przygotowanie na ich podstawie raportów, także przekazywanie oficjalnych stanowisk państwa w którym działa. Są to niezbędne dane, wykorzystywane do prowadzenia polityki zagranicznej, ustalania planów

i prognoz na przyszłość,

  1. Wreszcie rozwijanie przyjaznych stosunków, inicjowanie porozumień i współpracy na płaszczyznach gospodarki, kultury i nauki.

* W polskiej ustawie dodatkowo ambasador dba o promocje Polski,

* W ramach funkcji misji dyplomatycznej może mieścić się także wykonywanie funkcji konsularnych, wtedy zazwyczaj zajmują się tym specjalne wydziały konsularne (np. Polska ma 37 takich wydziałów w ramach ambasad). Wspomniana wcześniej procedencja ustalona na Kongresie Wiedeńskim to zasada regulująca kwestie pierwszeństwa pomiędzy szefami placówek. Od dawna była to sprawa powodująca liczne spory. Rozwiązania przyjęte na Kongresie zaproponował francuski minister spraw zagranicznych Charles Talleyrand, został następnie potwierdzone w Konwencji Wiedeńskiej z 1961 roku. Podstawą kolejności w każdej z trzech klas szefów misji jest data notyfikacji ich przybycia. Państwo samo ustala czy ma to być moment złożenia lisów uwierzytelniających czy też zawiadomienie o przybyciu i przekazanie kopii listów ministerstwu spraw zagranicznych, co potem musi stosować konsekwentnie w stosunku do wszystkich.

Szefowie misji dzielą się na trzy klasy, ustalone podczas Kongresu w 1815 roku i są to:

- ambasadorowie i nuncjusze (Stolica Apostolska),

- posłowie nadzwyczajni i ministrowie pełnomocni, bądź internuncjusze,

- charges d'affaires en pied, dla rozróżnienia od wcześniejszych ad interim, którzy tylko zastępują szefa, podczas jego niedyspozycji, bądź jak w przypadku akredytacji w kilku krajach, kiedy to jego główna siedziba znajduje się w innym państwie,

Pierwsza klasa działa przy głowie państwa, natomiast trzecia przy ministrze spraw zagranicznych. Dodatkowo uzupełniający ustalenia Kongresu z 1815 roku, protokół akwizgrański z 1818 roku dopuszczał klasę pośrednia pomiędzy ambasadorami a charges d'affairs tzw. ministrów - rezydentów. Ustanawiani rzadko, przeważnie na terenach zależnych, obecnie bez zasadniczego znaczenia.

Szefów misji w wykonywaniu obowiązków wspiera personel, dzieli się on na trzy kategorie. Po pierwsze jest to personel dyplomatyczny czyli radcowie, sekretarze (od I do III), attaches zwykli i specjalni (np. wojskowi, kontakty z odpowiednimi ministerstwami). Posiadają takie przywileje i immunitety jak szef misji. Po drugie wyróżniamy personel administracyjny i techniczny, do którego należą kierownik i pracownicy kancelarii, maszynistki, tłumacze, szyfranci i lekarze. Oraz jako trzecia kategoria służba misji. Są to osoby obsługujące placówkę, jak sprzątaczki, kierowcy dozorcy, zatrudnieni przez państwo wysyłające. Poza ta kategoria znajdują się osoby prywatnie zatrudniane przez dyplomatów. Liczebność misji często określana jest na zasadzie wzajemności, z uwzględnieniem potrzeb

i warunków w państwie przyjmującym, które oczywiście może zażądać zredukowania bądź utrzymania w rozsądnej liczbie. Informacje o mianowaniu członków personelu, ich przybyciu, czy tez ich rodzin, bądź o ostatecznym wyjeździe powinny być przekazywane ministerstwu spraw zagranicznych.

Stosunki konsularne podobnie jak stosunki dyplomatycznie regulowane są przez prawo międzynarodowe, w tym wypadku prawo konsularne, zwyczajowe oraz wewnętrzne. Istotną różnicą jest jednak większa niż w stosunkach dyplomatycznych rola umów dwustronnych. Ich liczba jest spora, sięga około kilku tysięcy, natomiast pierwsze były zawierane już w XII wieku. Natomiast obecnie obowiązują trzy konwencje wielostronne,

z których tylko jedna, konwencja o stosunkach konsularnych, podpisana w Wiedniu 24 kwietnia 1963 roku, ma powszechny zasięg. Pozostałe dwie dotyczą państw amerykańskich,

z Caracas z 1991 i z Hawany z 1928 roku. Wiedeńską parafowały 92 kraje w tym Polska, natomiast ratyfikowała w 1981 roku. Kodyfikacja podobnie jak w przypadku stosunków dyplomatycznych potwierdziła istniejące zwyczaje międzynarodowe, natomiast w preambule Konwencji Wiedeńskiej znalazło się zapewnienie o stosowaniu zwyczaju w przypadku niewyraźnej regulacji różnych kwestii. Do domeny prawodawstwa wewnętrznego należy ustalenie praw przysługujących urzędnikom konsularnym, ich rangi, oraz zadań, które powinny wykonywać. Pierwsze tego typu akty powstały w Holandii i Francji, kolejno w 1658 i 1661 roku. W Polsce najpierw funkcjonowała ustawa z 1924 roku, uzupełniona w 1959 roku. Pewne sprawy regulowało rozporządzenie rady ministrów z 1975 roku, uchylone ustawą o pracownikach państwowych z 1983 roku. Ostatecznie w całości ustawę z 1924 roku zastąpiła nowa w 1984 roku.

Wstępem do ustanowienia stosunków konsularnych jest porozumienie. Często zgoda na nawiązanie stosunków dyplomatycznych oznacza zgodę na nawiązanie stosunków konsularnych, ale nigdy odwrotnie. Placówki konsularne mogą powstać tylko za zgoda państwa przyjmującego dlatego też propozycje państwa wysyłającego muszą zostać zaakceptowane. Po uzyskaniu zgody ustalana jest siedziba urzędu, jego klasa i okręg. Decyzje te zapadają w oparciu o elementy takie jak emigracja, interesy państwa wysyłającego oraz liczebność obywateli. Liczba i siedzimy konsulatów mogą być ustalane na zasadzie wzajemności. Następnie szefowie placówek otrzymują listy komisyjne zwane także patentami, które w zależności od przepisów wewnętrznych, wystawia głowa państwa bądź premier bądź minister spraw zagranicznych. Listy zawierają takie informacje jak nazwisko szefa palcówki, jego klasę, okręg i siedzibę. W odpowiedni sposób np. drogą dyplomatyczną listy lub notyfikacje (też za zgodą) są następnie przekazywane rządowi państwa przyjmującego. List jest w zasadzie propozycją nominacyjna, która musi zostać zatwierdzona poprzez dopuszczenie kandydata do pełnienia funkcji, wyrażającą się w tzw. exequatur. Może ono przybrać postać osobnego dokumentu bądź po prostu umieszczenia słowa exequatur na listach komisyjnych. Oczywiście państwo może odmówić, także bez podania przyczyn. Natomiast zakończenie pełnienia funkcji może nastąpić w różnych sytuacjach. Mogą spowodować to wydarzenia losowe jak śmierć, całkowite zamknięcie placówki np.

w wyniku zerwania stosunków i wojny. Państwo przyjmujące może cofnąć exequatur lub wręczyć notyfikacje stwierdzająca, że zaprzestaje uważać daną osobę za członka personelu. Oczywiście państwo wysyłające dysponuje także możliwością zlikwidowania urzędu.

Sfera zainteresowania i działania konsulatów jest niezwykle rozbudowana, co wynika przede wszystkim z wypełniania funkcji wielu organizacji, urzędów i instytucji. Ogólnie można je podzielić na zadania o charakterze prawnym i administracyjnym, opiekuńcze względem obywateli, związane z gospodarką, żeglugą morską i transportem powietrznym oraz ogólne. We wspomnianej już wcześniej Konwencji wiedeńskiej znalazło się wyliczenie zadań konsulatów liczące trzynaście punktów. Miedzy innymi jest to:

- wystawianie paszportów i wiz,

- udzielanie pomocy współobywatelom,

- nadzór i kontrola oraz ewentualna pomoc statkom i samolotom,

- reprezentowanie swoich obywateli przed sądem i innymi władzami,

- ochronę interesów osób nieletnich oraz pozbawionych pełnej zdolności do czynności prawnych,

- wypełnienie zadań notariusza i urzędu stanu cywilnego,

- podobnie jak w przypadku misji dyplomatycznych:

a )zbieranie legalnymi metodami i z ogólnodostępnych źródeł informacji o państwie przyjmującym,

b) ochrona interesów swojego państwa,

c) działania mające na celu zacieśnienie współpracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej,

Dodatkowo w punkcie trzynastym konwencja określa, że konsulowie wypełniają czynności nakazane im przez państwo wysyłające, które:

- nie są zakazane przez państwo przyjmujące,

- co do których nie ma sprzeciwu państwa przyjmującego,

- które są zapisane w umowach obowiązujących oba państwa,

Przywileje i immunitety funkcjonariuszy konsularnych są węższe niż te przysługujące dyplomatom, chociaż praktyka dąży do ich zrównania. Wyróżnić możemy przywileje i immunitety placówki oraz osobowe. Te pierwsze dotyczą miedzy innymi zakazu, bez zgody szefa, wkraczania na jej teren, chociaż występuje domniemanie zgody w sytuacji nadzwyczajnej na przykład pożaru. Poza tym przyjmuje się obowiązek ochrony pomieszczeń konsularnych, zakaz rekwizycji majątku należącego do konsulatu, nietykalność archiwów

i dokumentów czy też zwolnienie z opodatkowania. Przywilejem palcówki jest natomiast prawo używania flagi i godła. Z kolei osobowe przywileje i immunitety gwarantują funkcjonariuszom konsularnym ochronę przed jakimkolwiek zamachem na ich osobę, wolność i powagę, a także traktowanie z należnymi honorami. Urzędnicy konsularni nie mogą zostać zatrzymani, aresztowani, jedynie w przypadku ciężkiej zbrodni (kiedy sankcja powyżej 5 lat) oraz na mocy decyzji odpowiedniego sądu. Podobnie mogę być pozbawieni wolności tylko na mocy ostatecznego i prawomocnego wyroku. Natomiast całkowicie wyłączone spod jurysdykcji państwa przyjmującego są wszelkie czynności związane z wypełnianiem funkcji konsularnych, poza powództwem spowodowanym szkodami wyrządzonymi przez statek, samolot lub samochód oraz wypadkiem. Dodatkowo urzędnicy nie musza składać zeznań odnośnie spraw powiązanych z wypełnianiem funkcji. Przywileje podatkowe i celne są węższe niż w przypadku misji dyplomatycznych.

Na podstawie konwencji wiedeńskiej wyróżniamy cztery klasy szefów placówek konsularnych:

- konsulów generalnych,

- konsulów,

- wicekonsulów,

- agentów konsularnych,

Często jednak państwa mianują jedynie przedstawicieli dwóch pierwszych klas. Konsul generalny może pełnić zwierzchnictwo nad wszystkimi lub częścią konsulatów

w danym kraju. Określenia konsul, wicekonsul i agent konsularny mogą dotyczyć zarówno szefów placówek, posiadających listy komisyjne, jak i także mogą być jedynie tytułami funkcjonariuszy konsularnych, pomocników szefa. Funkcje czysto reprezentacyjne

i protokolarne pełni korpus konsularny. W węższym znaczeniu tworzą go szefowie placówek konsularnych w danym mieście, natomiast w szerszym znaczeniu w jego skład wchodzą funkcjonariusze konsularni, a więc także sekretarze i attaches. Na jego czele stoi najstarszy klasą urzędnik, często konsul generalny, który najwcześniej otrzymał exequatur.

Oprócz konsula zawodowego występuję także instytucja konsula honorowego. Występują miedzy nimi istotne różnice. Przede wszystkim ten pierwszy jest urzędnikiem państwa wysyłającego, a stosunek miedzy nim a państwem ma charakter publiczno-prawny, natomiast w przypadku konsula honorowego stosunek ma charakter prywatno-prawny. Konsul zawodowy jest obywatelem państwa wysyłającego, podczas gdy honorowy państwa przyjmującego. Podobnie w kwestii wynagrodzenia oraz zakresu immunitetów i przywilejów. Konsul zawodowy pobiera za swoją działalność wynagrodzenie i nie może mieć innych źródeł zarobków, natomiast dla konsula honorowego jest to zajęcie dodatkowe, nie otrzymuje stałej pensji. Może jednak starać się o rekompensatę wydatków. Konsul honorowy, z racji iż jest obywatelem państwa przyjmującego, podlega jego jurysdykcji, może być np. aresztowany. Jednak nie może to przeszkadzać w wypełnianiu funkcji konsularnych. Jego archiwa i dokumenty są nietykalne a lokale konsularne podlegają ochronie. Ponadto rekompensaty i wynagrodzenia otrzymane od państwa wysyłającego nie podlegają opodatkowaniu.

5



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
4233
4233
4233
4233
4233
4233
4233
Leigh Michaels Invitation to Love [HR 3352, MB 4233, Seal with a Kiss] (v0 9) (docx)
4233

więcej podobnych podstron