KRENOTERAPIA

Krenoterapia - jest to picie wody leczniczej przez określony czas, dozowanej co do ilości, temperatury, czasu w stosunku do posiłku i zgodnie z zaleceniami lekarskimi

Woda lecznicza - jest to woda podziemna, bakteriologicznie i chemicznie czysta, o niewielkich wahaniach składu chemicznego, uznana za lecznicza przez Ministra Zdrowia na podstawie udowodnionego badaniami naukowymi lub długotrwałą obserwację lekarską działania leczniczego.

Lecznicze wody mineralne - wody podziemne, zawierająca co najmniej 1g składników mineralnych w 1l

Swoiste wody lecznicze - wody podziemne, które zawierają mniej niż 1g składników mineralnych w 1l

• Działanie wód mineralnych podanych doustnie

1. Miejscowe - wiąże się z fiz. i chem. działaniem wody na błonę śluzową p. pokarmowego (zmiana czynności wydzielniczej gruczołów błon śluzowych, zmiana czynności ruchowej ścian p. pokarmowego)

2. Ogólne - sprowadza się do działania farmakologicznego i adaptogennego

• działanie farmakologiczne swoiste zależy bezpośrednio od skł. chemicznego i stężenia odpowiednich składników danej wody. Wody mineralne stosowane w kuracji pitnej są w stanie w wybranych przypadkach uzupełnić niedobory elektrolitów lub poprawić gospodarkę nimi

• działanie adaptogenne ogólne - występuje po kuracji pitnej trwającej ok. 3-4 tyg. W jej efekcie następuje zwiększone wydalanie wody i jej składników oraz pojawienie się ogólnoustrojowych procesów przystosowawczych z tendencja do stabilizacji zwłaszcza wydalania i procesów regulacyjnych. Działanie adaptogenne dotyczy przede wszystkim ukł. trawiennego, moczowego i krwionośnego

Wpływ na bilans wodny - wypicie dużej ilości wody powoduje:

• krótkotrwałe zwiększenie objętości krwi krążącej

• zwiększenie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca

• przejściowe niewielkie podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi

Podział dawek stosowanych w krenoterapii:

Kuracja pitna wodami leczniczymi powinna trwać przeciętnie 3 tyg., 6 razy w tygodniu, kuracje należy rozpoczynać stopniowaniem dawki

Kuracje pitne:

1. Standardowa:

• stosuje się dawkę podstawową lub średnią

• godz. 7.00 - 50% dawki dziennej

• godz. 12.00 - 20% dawki dziennej

• godz. 17.00 - 30% dawki dziennej

2. Wspomagająca:

• ma zastosowanie gdy potrzebne jest zwiększenie działania farmakologicznego kąpieli leczniczych lub innych zabiegów balneologicznych

• godz. 7.00 - 60% dawki dziennej

• godz. 17.00 - 40% dawki dziennej

3. Frakcjonowana:

• stosowana u osób z zaburzeniami krążenia oraz ukł. moczowego i trawiennego, u których konieczne jest prowadzenie kuracji pitnej.

• kurację należy stosować w 6 porcjach, pobierając dzienna dawkę podstawową

• godz. 7.00 - 20%dawki dziennej

• godz. 9.00 - 15%dawki dziennej

• godz. 12.00 - 15%dawki dziennej

• godz. 15.00 - 15%dawki dziennej

• godz. 17.00 - 20%dawki dziennej

• godz. 21.00 - 15%dawki dziennej

4. Oszczędzająca:

• ma zastosowanie u osób w podeszłym wieku z przewlekłymi schorzeniami ukł. trawiennego i moczowego, zakłóceniami diurezy nocnej, we wczesnym okresie rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych i leczeniu zachowawczym

• należy stosować dawkę małą w dwóch porcjach

• godz. 7.00 - 70%dawki dziennej

• godz. 12.00 - 30%dawki dziennej

5. Moczopędna intensywna:

• zazwyczaj powinna być stosowana gdy jest konieczne intensywne przepłukanie ukł. moczowego

• stosuje się dawkę maksymalną, nie przekraczając 3500ml w 6 równych porcjach w ciągu doby

6. Moczopędna uderzeniowa:

• może być stosowana w wybranych przypadkach kamicy nerkowej

• stosuje się dawkę maksymalną do 3500ml, wypijaną w godzinach rannych w czasie 2-3 godz.

7. Specjalistyczna:

• ma zastosowanie gdy kuracja pitna jest jedną lub podstawową forma leczenia w uzdrowisku, wymagającą szczególnych wskazań

Podział wód:

1. Wody chlorkowo-sodowe zwane wodami słonymi i chlorkowo-sodowo-jodkowymi

2. Wody alkaliczne (wodorowęglanowe)

3. Szczawy nisko zmineralizowane (hipotoniczne) i szczawy żelaziste

4. Wody siarczkowo-siarkowodorowe

• WODY SŁONE

• wody o niskim stężeniu NaCl

• do kuracji pitnej stosuje się wody mało zmineralizowane 0,3% - 1,5%

Wody hiperosmotyczne 1,0% - 1,5% powodują:

• zwiększenie perystaltyki jelit

• wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i zwiększają jego kwasotę

• działają rozrzedzająco na śluz

Wody hipoosmotyczne 0,3% - 0,5%:

• działają łagodząco w zapaleniach śluzówki żołądka i jelit

Zastosowanie wód słonych:

• przewlekłe nieżyty żołądka z niedokwasota

• zaparcia - również wody słone z zawartością magnezu i siarczanów

• skaza moczanowa

• zatrucia metalami, alkoholem, nikotyna

• nadciśnienie tętnicze i miażdżyca - wody słone z zawartością jodu

• ciężka praca fizyczna w uciążliwych warunkach

P/wskazania do stosowania wód słonych:

• nadkwaśność żołądka

• nieżyt żołądka i dwunastnicy

• zaburzenia przewodu pokarmowego z biegunkami

• ch. serca i nerek z obrzękami

W towarzystwie soli kuchennej często występuje jod. Wody z zawartością jodu mają zastosowanie w leczeniu niektórych ch. tarczycy, nadciśnienia, miażdżycy.

WODY ALKALICZNE:

• zawierają wodorowęglany sodu i potasu (alkaliczne) oraz wapnia i magnezu (ziemno-alkaliczne)

Działanie wód alkalicznych polega na:

• alkalizacji kwaśnego soku żołądkowego, która trwa bardzo krótko, zaledwie 15-20 min. po wypiciu wody. Po przejściu do dwunastnicy powstaje dodatkowy efekt w postaci odruchowego hamowania wydzielania soku żołądkowego. Jednak po tym czasie następuje wzmożone wydzielanie soku żołądkowego, ponieważ wydzielający się CO2 działa silnie drażniąco na czynność wydzielniczą błony śluzowej żołądka. Wtórny wzrost kwasowości można jednak znacznie zmniejszyć, pijąc wodę podgrzaną małymi łykami w wielu małych porcjach

• rozluźnianiu rozpuszczaniu śluzu w przewodzie pokarmowym

• mechanicznym usuwaniu ze światła jelit bakterii i ich toksyn, uszkodzonych kom. nabłonka oraz zalegających resztek pokarmowych

• przyspieszają ustępowanie stanów zapalnych błony śluzowej, zwłaszcza przez p/zapalne i uszczelniające działanie jonów Ca i Mg

Wskazania:

• przewlekłe stany zapalne pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych bez żółtaczki, stanów gorączkowych, nasilonych dolegliwości bólowych

• stany pooperacyjne pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych w 6 m-cy po zabiegu lub w 3 m-ce w wyspecjalizowanych ośrodkach w przypadkach bez powikłań i z dobrym stanem ogólnym

• zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych

• stany po WZW w 3 miesiące od ustąpienia ostrych i podostrych objawów

• stłuszczenie wątroby

• przewlekłe toksyczne uszkodzenie wątroby

• marskość wątroby we wczesnym okresie: pozapalna, toksyczna, cholestatyczna, autoimunologiczna

P/wskazania:

• ostre i podostre stany zapalne pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych

• kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych z napadami bólowymi lub odczynem zapalnym

• ropniak pęcherzyka żółciowego i ropnie wątroby, nie wyrównana marskość wątroby

• żółtaczka

• przewlekłe ch. jamy brzusznej wymagające leczenia chirurgicznego

Choroby żołądka i dwunastnicy

Wskazania:

• przewlekły nieżyt żołądka i dwunastnicy z nadkwasotą

• przewlekły nieżyt jelit

• zaburzenie czynnościowe żołądka i jelit

• ch. wrzodowa żołądka i jelit w okresie remisji

• stany po leczeniu operacyjnym ch. wrzodowej żołądka i dwunastnicy w 2-3 m-ce po zabiegu

• zespół poresekcyjny

• zaparcia nawykowe (atoniczne)

• zaparcie spastyczne jelita grubego

P/wskazania:

• wszystkie ostre stany zapalne przewodu pokarmowego

• czynna ch. wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• znaczne zwężenie przełyku i odźwiernika

• przewlekłe zaburzenia drożności jelit

• krwawienie jawne i utajone z przewodu pokarmowego

• choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• nie gojące się rany i przetoki po wykonanych zabiegach operacyjnych w jamie brzusznej

• przewlekłe ch. jamy brzusznej wymagające leczenia chirurgicznego

Choroby wydzielania wewnętrznego i metaboliczne

/szczawy wodorowęglanowo-sodowe, hiperosmotyczne typu „Zuber”/

Wskazania:

• cukrzyca - łagodne postacie, neuropatia cukrzycowa o łagodnym przebiegu, cukrzyca skojarzona z otyłością

• dna, zaburzenia przemiany mineralnej

P/wskazania:

• nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia

Choroby zawodowe:

Wskazania - przewlekłe zatrucie ołowiem, kadmem, cynkiem, tlenkiem siarki i kw. siarkowego

P/wskazania - ostre i podostre zatrucia przemysłowe

Szczawy niskozmineralizowane /hipotoniczne/

Działają moczopędnie więc mają zastosowanie głównie w leczeniu dróg moczowych. Pobudzają także wydzielanie żołądka i jelit, gdyż zawierają naturalny dwutlenek węgla. Do leczenia kwalifikują się chorzy z kamica moczanową, cystynową i szczawianową, natomiast nie zaleca się stosowania tych wód przy kamicy fosforanowej, ponieważ przy intensywnej kuracji dochodzi do alkalizacji moczu, czego skutkiem jest krystalizacja fosforanów.

Wskazania:

• kamica kielichów, miedniczek i moczowodów, gdy wielkość kamieni rokuje ich samoistne odejście

• drobne złogi i związki kamieniotwórcze w całym przew. moczowym, zwłaszcza z częstym ich odchodzeniem

• stany przed zabiegiem operacyjnym, powikłane zapaleniem miedniczek i miąższu nerkowego, względnie jako przygotowanie ogólne i miejscowe do zabiegu operacyjnego

• stany po operacyjnym usunięciu kamienia z dróg moczowych w okresie do 2-3 miesięcy w celu zapobiegania nawrotom oraz dla uzyskania poprawy funkcji ukł. moczowego

• stany po skruszeniu kamieni

• stany po wydaleniu złogów, z tendencją do ich tworzenia się, jako profilaktyka kamicy nerkowej

P/wskazania:

• ostry stan zapalny ukł. moczowego

• kamica powikłana ograniczeniem/wyłączeniem czynności nerek, zastojem, zakażeniem, wodonerczem/ roponerczem

• kamica miedniczki lub moczowodu nie rokująca odejścia kamienia

• kamica z częstymi napadami bólowymi lub mocznicą

• kamica pęcherza lub cewki

• zwężenie cewki moczowej

• uporczywe zaleganie moczu w różnych odcinkach dróg moczowych niezależnie od przyczyny

Leczenie infekcji dróg moczowych z zastosowaniem kuracji pitnej wymaga stosowania dużych ilości wody leczniczej w granicach 2000ml/dobę, przyjmowanej w wielu dawkach w ciągu dnia wraz z dodatkowym piciem 2-3 razy w ciągu nocy. Uzyskuje się dzięki temu mechaniczne wypłukanie bakterii i produktów ich przemiany oraz zmiany pH moczu.

Wskazania:

• nawrotowe zakażenie dróg moczowych bez ograniczonej przeszkody w odpływie moczu

• przebyte ostre zapalenie kłębków nerkowych po upływie 3 miesięcy od ustąpienia objawów klinicznych z poprawnymi wynikami badań laboratoryjnych

• łagodne stwardnienie nerek bez nadciśnienia i obrzęków

• zaburzenia neurogenne pęcherza moczowego

• wysiłkowe nieotrzymanie moczu

• przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych

• stwardnienie ciał jamistych prącia

P/wskazania:

• ostre i podostre stany zapalne ukł. moczowego

• schorzenia miąższu nerek z towarzyszącym nadciśnieniem

• uporczywe zaleganie moczu w różnych odcinkach przewodu moczowego

• nerczyca, mocznica

Szczególną postacią szczaw są wody żelaziste. Wyróżnia się wody zawierające wodorowęglan żelazowy oraz siarczan żelazowy. Pobudzają one ukł. krwiotwórczy i są stosowane w leczeniu niedokrwistości, w chorobach wieku dziecięcego oraz w zaburzeniach wydzielania gruczołów dokrewnych.

WODY SIARCZKOWO-SIARKOWODOROWE

Wykazują złożony skład chemiczny. Najbardziej aktywny jest w nich siarkowodór, powstający w warunkach beztlenowych przy współudziale bakterii redukujących.

Działanie:

• w obecności kationu Ca obniżają poziom cukru we krwi i moczu, wpływają korzystnie na aktywność insuliny

• ich stosowanie przyczynia się do zwiększonego wydalania kw. moczowego i obniżenia jego poziomu we krwi

• kuracja pitna prowadzona w dużych dawkach od 1500 do 2000 ml wody dziennie, prowadzi do zwiększenia podstawowej przemiany materii,

• mają działanie odczulające, odtruwające

• pobudzają wydzielanie żółci i soku trzustkowego

Zastosowanie:

• w chorobach przewodu pokarmowego

• zaburzeniach przemiany materii

• zatruciach metalami

• chorobach dróg oddechowych

W zależności od metalu, z którym związany jest jon SO42 - wyróżnia się wody:

• glauberskie Na2SO4

• gorzkie MgSO4

• gipsowe CaSO4

• witriolowe FeSO4

Wody siarczanowo - sodowe, siarczanowo - magnezowe oraz wapniowe:

Są stosowane głównie do kuracji pitnych w schorzeniach jelit i dróg żółciowych. Siarczany magnezu, sodu i wapnia wywierają efekt osmotyczny, który polega na gromadzeniu wody w świetle jelita, co wywołuje działanie przeczyszczające /stężenie siarczanów powyżej 3000mg/dl /. W mniejszym stężeniu działają żółciopędnie, łagodnie wzmagają perystaltykę jelit.

Specyficznym produktem uzdrowiskowym, otrzymywanym przez zagęszczenie roztworu soli

kamiennej z Inowrocławia jest tzw. Inowrocławska solanka gorzka - 38% roztwór chlorku sodowego i

kompleksowych soli siarczanowo - magnezowych i potasowych.

Obiektem do prowadzenia kuracji pitnej wodami mineralnymi jest pijalnia wód mineralnych.

Pijalnie powinny być:

• usytuowane jak najbliżej źródeł wód stosowanych do kuracji w celu uniknięcia zmian smakowych i wartości leczniczych wód mineralnych

• na tyle duże, aby umożliwiły pacjentom picie wód w trakcie spacerów

• wyposażone w pomieszczenia towarzyszące pijalni: zadaszone hale lub trakty spacerowe na wolnym powietrzu, sale koncertowe, wystawowe, czytelnie

• wyposażone w pomieszczenia pomocnicze na myjnie i składowanie szklanek. Na stanowiskach do wydawania wód leczniczych muszą znajdować się indywidualne podgrzewacze wód, zwłaszcza w przypadkach wód gazowych, wyposażone w termostaty umożliwiające podgrzanie wody do odpowiedniej temperatury /max 40st.C/.

Uzdrowisko	Nazwa tworzywa leczniczego	Klimat
Długopole Zdrój	Wody lecznicze siarczkowe, jodkowe, bromkowe	Podgórski 400m n.p.m.
Duszniki Zdrój	Szczawy wodorowęglanowe -wapniowo - sodowe, żelaziste	Górski 550m n.p.m.
Inowrocław	Solanka magnezowa	Nizinny 90-100m n.p.m.
Iwonicz Zdrój	Szczawy słone, bromkowo-jodkowe	Górski 410m n.p.m.
Konstancin	Solanki jodkowe, bromkowe, żelaziste	Nizinny 100m n.p.m.
Kołobrzeg	Solanki jodkowe, bromkowe	Nadmorski
Krynica Zdrój	Szczawy wodorowęglanowe, sodowe, wapniowe, jodkowe, bromkowe	Górski 650m n.p.m.
Kudowa Zdrój	Szczawy wodorowęglanowo - wapniowo - sodowe, żelaziste, siarczkowe lub radoczynne	Górski 400m n.p.m.
Muszyna	Szczawy wodorowęglanowe -wapniowo - magnezowo - sodowe, żelaziste	Górski 450-520m n.p.m.
Polanica Zdrój	Szczawy wodorowęglanowe -wapniowe	Podgórski 400m n.p.m.
Szczawno Zdrój	Szczawy wodorowęglanowe -sodowe, sodowo - magnezowe	Górski 400m n.p.m.
Świnoujście	Solanki jodkowe, bromkowe	Morski
Wysowa	Szczawy wodorowęglanowe - słone i wapniowe, jodkowe, bromkowe, żelaziste	Górski 530m n.p.m.

Butelkowana woda lecznicza przeznaczona do obrotu handlowego w opakowaniu jednostkowym to pierwotnie czysta, nie uzdatniona woda podziemna z jednego złoża, której skład chemiczny i właściwości fizyczne warunkują określone działanie lecznicze, potwierdzone wynikami badań farmakologicznych i klinicznych. Powinna ona zawierać w litrze nie mniej niż 1000 mg rozpuszczonych składników stałych lub zawierać co najmniej jeden swoisty składnik leczniczy w stężeniu warunkującym działanie lecznicze wody

Dawka	Ilość wody
		ml/kg	ml/70kg	Maksymalna (ml)
Mała	8	560	750
Podstawowa	15	1050	1400
Średnia	20	1400	1800
Duża	30	2100	2700
Maksymalna	35	2450	3500

1

---