PSYCHOLOGIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO- ZAGADNIENIA NA EGZAMIN

1. Podaj jedna ze znanych ci definicji nieprzystosowania społecznego

• Doroszewska- jedn. Niedosyt. Społ. To osobnik, który wskutek albo niekorzystnych warunków środowiska albo wskutek zaburzeń chorobowych ma trwałe trudności w dostosowaniu się do norm społecznych.

• Han- Iligiewicz- nied. Społ. Nie jest stanem ale procesem dynamicznym, zawiera elem skrzywienia się rozwoju sfery etycznej u jedn., elem. Zerwania łączącej wiezi społ., przewagi interakcji odpychającej od siebie uczestników oraz mniej lub bardziej nieudolne próby wyjścia z tej sytuacji

• Lipkowski- zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach spowodowane niekorzystnymi wewn. Lub zew. Warunkami rozwoju a wyróżniające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społ. I w realizacji zadań życiowych danej jednostki

• Spionek- u dziecka u którego zaburzona jest sfera wolitywno- emocjonalna oraz zaburzony rozwój charakteru i osobowości, co jest przyczyną zakłócenia stosunków między nim a otoczeniem

• Gindrich- specyficzny układ wzajemnie powiązanych lub istniejących w izolacji zaburzeń o charakterze: emocjonalnym, kognitywnym, behawioralnym. Może dot. Postaw aspołecznych lub antyspołecznych, ma wymiar zarówno indywidualny jak i społeczny, zła lub wadliwa adaptacja.

2. Teorie organiczne:

• Zakładają, że zaburzenia zachowania są wynikiem dysfunkcji OUN

• Niektóre dysfunkcje mogą być zauważalne, inne mogą mieć charakter dośc odległy w czasie

• Pierwotne źródło tkwi w dziedziczności i środowisku

• Zajmują się analizą przyczyn, objawów i leczeniem

• Najwcześniejsze teorie genetyczneLorenz: socjokulturowe wzory zachowania sa kształtowane przez dziedzicznośc

• TEORIA DYSFUNKCJI NEUROLOGICZNYCH

• Niektóre grupy dzieci z zaburzeniami neurologicznymi są wrażliwe na warunki środowiska, które mogą je pogorszyć

• Minimalne uszkodzenie mózgu- wprowadził pojęcie Strauss i Laktinen, badali żołnierzy I WOJNY ŚWIATOWEJ i dostrzegli zaburzenia zachowania- zespół Straussa Większośc neurologicznych uszkodzeń jest definiowana jako mieszczący się w continuum stan, który może rozpoczynać się od mikrouszkodzeń OUN, które są nie do zdiagnozowania przez badania, ale zakłada się ich istnienie; kończy się natomiast formą rozproszonego uszkodzenia zwaną min uszkodzenie mózgu

• Syndrom minimalnej mózgowej dysfunkcjiDotyczy dzieci zbliżonych do normy z przeciętną lub wyższą inteligencją, u których występują umiarkowane lub poważne trudności w uczeniu i zachowaniu a które są związane z dewiacjami i zaburzeniami funkcji OUN

• Typowy przykład: ADHD

• Choć nie ma dowodu, że agresja jest uwarunkowana genami, to niektóre cechy temperamentu są uwarunkowane dziedzicznie

• Przemoc fizyczna jakiej doświadcza dziecko czyni w mózgach ofiar ogromne i długotrwałe spustoszenie

• Ból, poniżanie i psychiczna udręka wpływają negatywnie na struktury odpowiedzialne za pamięć i kontrolowanie emocji powodują ich zanikanie

• To spustoszenie dotyczy nawet obserwatora takich zachowań

• Dotychczasowe badania wykazują że ludzie nie dzielą się na dobrych i złych, ale mogą przyjść na świat ludzie z obciążeniami organicznymi spowodowanymi genetycznymi czynnikami i czynnikami organicznymi pochodzenia środowiskowego

3. Zaburzenia zachowania w perspektywie teorii psychodynamicznych:

• Wywodzą się z klasycznej psychoanalizy Freuda

• Założenia:

• Struktura osobowości: ID( popędy) EGO(znalezienie kompromisu, równowagi) SUPEREGO(zinternalizowane normy)

• Schorzenia psychiczne gdy całkowicie stłumimy ID

• Poczucie winy gdy całkowicie stłumimy SUPEREGO

• Oprócz sfery świadomości istnieje także podświadomość, gdzie spychane są treści wywołujące lęk

• Nieświadomość przeżycia w najwcześniejszego dzieciństwa kształtujące naszą osobowość

• Mechanizmy obronne bardzo wiele, jedne sa niedojrzałe inne nie; stosowane przez wszystkich bez udziały świadomości

• Rozwój psychoseksualny dziecka:

• Nie ma metody by to zbadać,

• Teoria pozwala wyjaśnić niektóre zachowania i zaburzenia

• Przeżywanie przez dziecko przykrości nie odbywa się w próżni, ale w relacji do kogoś, kto jest dla dziecka znaczący-->„” interakcje wytwarzaja wewnętrzne reprezentacje osób znaczących im bardziej reprezentacje negatywne tym dziecko bardziej zaburzone i prowokuje nieprawidłowe reakcje ze strony otoczenia wcześniejsze neg przeżycia są przenoszone na syt przyszłe i na inne osoby

• „” dzieci, które zinternalizowały cierpienie, przejawiające zahamowanie w działaniu i depresję pojmują konkurencje jako przejaw wrogości napawa to lękiem, prowadzi do rezygnacji, wycofania i niepowodzeń szkolnych niepowodzenia kompensowane w reakcjach zastępczych i naruszaniu norm dziecko przyciąga uwagę innych i patologicznie realizuje potrzebe bycia kimś

• Nacisk na lęki, wrogość, nieuświadomione przeżycia, jako motor do zachowań patologicznych; chcemy poznac przeszłość dziecka

• Za pomocą pewnych zachowan możemy zaszczepić fałszywe wspomnienia lepiej mieć trudne dzieciństwo niż samemu uznać się za nieudacznika

• O głębokości i rozległości zaburzenia w istotnym stopniu decydują traumatyczne doświadczenia we wczesnych okresach rozwojowych

• Zaburzenie emocjonalne zaburzenie przebiegu procesu rozwojowego trwające przez długi czas

• Zaburzenie- nadmiar wewnętrznych cierpień i poczucie nieszczęścia

4. Zaburzenia w zachowaniu z perspektywie behawioryzmu:

• Etapy terapii zaburzeń :

• Określenie zachowań pożądanych i niepożądanych (Warunkowanie sprawcze- watsena; warunkowanie klasyczne- Pawłow, warunkowanie instrumentalne- Skinner)

• Ocena zachowań pod kątem zastosowania odpowiednich technik

• Zastosowanie metod terapeutycznych

• Ocena rezultatów programu terapeutycznego

• Osobowość suma indywidualnych doświadczeń, które są odpowiedzialne za różne zachowania w codziennych sytuacjach

• Nie opisuje się cech decydujących o danym zachowaniu, obojętność na motywy, dążenia, mechanizmy obronne

• Uczenie się zachowań w interakcji z otoczeniem

• Pod względem genezy brak różnicy między zachowaniami altruistycznymi a przestępczymi, dobrymi a złymi;

• Najważniejsze uzyskiwane wzmocnienie

• Modelowanie:

• Utrwalenie Zach anormalnego wtedy gdy konsekwencje korzystne dla jedn

• Jeśli model agresywny to takie zachowania będą powtarzane

• Ważne środowisko w kształtowaniu się zachowania przestępczego

• Bandura oglądanie agresji= uczenie się skryptów agresywnych

• Jeśli model wywiera silny wpływ to może uczyć skryptów agresywnych nawet jeśli nie wystąpią wzmocnienia pozytywne

• Wyuczone zachowanie może być oduczone techniki terapii: korygowanie, modyfikowanie

• Zach zaburzone gdy dziecko przejawia zachowania odbiegające od norm społecznych, a równocześnie zaburzenie wystepuje z częstotliwością określaną jako zbyt wysoką lub zbyt niską w określonych warunkach

• 3 typy uczenia: modelowanie, war klasyczne i instrumentalne

• Rotter kryteria zachowań zaburzonych: wiek, płeć, trwałość zachowań, okoliczności życiowe, układy socjokulturowe, rozmiar zaburzenia, typ zachowań, ostrość, częstotliwość, zmiany w zachowaniu, cechy sytuacyjne

• Diagnozametody: obserwacja, wywiad, self-report

• Najważniejszy opis zachowań

• Zachowanie to wynik niepowtarzalnych reakcji jedn z otoczeniem

• Warunki zachowań dewiacyjnych:

• Słaba kontrola bodźców wywołujących zachowanie

• Deficytowy repertuar zachowań

• Awersyjny repertuar zachowań

• Deficyty w systemie podniet

• Awersyjny system samowzmacniający

5. Zaburzenia zachowania i niedostosowanie społeczne w perspektywie socjologiczno- kulturowej

• Zaburzenia dot samej jedn ale nie ograniczają się do indywidualnego charakteru

• Człowiek= istota społeczna

• Od najwcześniejszych chwil człowiek żyje w określonych układach społecznych

• Przejawy życia są oceniane i wartościowane przez społeczeństwo

• Każda grupa społ ma swoje cele, interesy, system wartości, które są mniej lub bardziej uświadamiane

• Wzory i powinności wobec grupy warunkują wzory zachowań

• Kary za przekroczenie norm, standardów

• Wszystkie zachow (tez te zaburzone) są wartościowane

• O tym czy zachow jest prawidłowe decyduje grupa- autorytet społeczny, a także specjaliści z zakresu psychologii

• Kryteria kwalifikowania Zach jako zaburzonych dotycza norm moralnych, obyczajowych, stylu życia

• Geneza norm sięga kulturowej specyfiki danej grupy i bazowych wartości stanowiących o tożsamości grupy

• Zachow niedost świadczy o naruszeniu przestrzeni kulturowej , co zagraża istnieniu grupy

• Zróżnicowanie wielu kultur wiele koncepcji i definicji zaburzeń:

• Jako choroba, próby izolowania i leczenia

• Jako tragedia, nieważne jak pojmują się same jedn, otoczenie postrzega je jako godne litości

• Jako kulturalna deprywacja, gorsza jakość warunków w jakich przyszło żyć- te dzieci gorsze odstające dziwne

• Jako grzech, jedn to siedlisko sił demonicznych, podkreślają złą naturę człowieka

• Jako tabu, są pewne reguły które muszą być przestrzegane, a za ich przekroczenie grozi kara

• Jako wyjaśnienie niepożądanego zachowania, zwolnienie od odpowiedzialności, zwalnia z podejmowania wysiłku

• Jako zagrożenie

• W kategoriach ideologicznych, politycznych, ludzie myślący inaczej zagrożenie dla innych

• Nieprzystosowanie i przestępczość to rodzaj zachowań

• Każde Zach aprobowane lub nie jest wynikiem uczenia się

• Uczenie odbywa się na drodze pozy tub negat wzmocnień

• Pozyt wzmocnienia podtrzymują zachow, negat wygaszają

• Naśladowanie innych

• Warunki naśladowania:

• Modele nagradzane powtarzane są częściej

• W młodszym wieku wpływ modela jest większy

• Bardziej oddziałują modele odznaczające się pewną kompetencją w danej dziedzinie

• Obserwowanie skutków działania wzmacnia naśladowanie

• Obejmuje techniki, sferę motywacji i postaw

• Wpływ uczenia przez naśladowanie zależy też od cech obserwatora( samoocena- jeśli zaniżona to będzie naśladował osoby które osiągnęły sukces; podobieństwo psychofizyczne do modela; subiektywne odczucia osoby nagradzanej za Zach)

• Zmienne wpływające na zachowania przestępcze:- Siemaszko

• Siła i zakres generalizacji postawy nonkonformistycznej

• Wielkość potrzeby

• Wysiłek jaki jedn musi ponieść

• Subiektywne poczucie możliwości zrealizowania przestępczego Zach w określonej celu

• Wielkośc oczekiwanej nagrody

• Świadomość konsekwencji na podstawie zaobserwowanych zachowań

• Wielkośc kary jaka może ponieść(obiektywnej jak i subiektywnej)

• Obserwacja skutków zachowania przestępczego na innych

• Ostrowska poszerzyła liste o:

• Odczuwanie i przezywanie siebie i otaczającej rzeczywistości

• Rozwój emocjonalności, nasilenie, kierunek treśc emocji, zdolnośc dokonywania wyboru tak aby nie szkodzić innym

• Def nieprzyst wg Dobrochny- Wójcik

• Nieprzyst- to typ zachowania wyrażający się zespołem objawów, świadczący o nieprzystosowaniu norm społ; tendencje do nieprzyst muszą być względnie trwałe

• zasady oceny nieprzyst wg Wójcik:

1. dokonanie wyboru definicji nieprzyst

2. dokonanie wyboru koncepcji teoretycznej dot opisu relacji jedn<-> środowisko

3. określenie ilościowych kryteriów nieprzyst

4. dokonanie rozeznania w dostępnych technikach i metodach z uwzględnieniem ich trafności i przydatności

6. Symptomy nieprzystosowania:

• Systematyczne wagarowanie

• Spędzanie czasu w sposób niekontrolowany na „wałęsaniu się po ulicy”

• Przebywanie w towarzystwie zdemoralizowanych kolegów

• Ucieczki z domu

• Picie alkoholu

• Wandalizm

• Demoralizacja seksualna

• Kradzieże

• Zażywanie narkotyków

7. Systematyczne wagary

• Czas trwania, kiedy, w jakim okresie, jak długo, z jakich lekcji, z kim wagaruje, co robi w czasie, jakie usprawiedliwienie znajduje w szkole dla wagarowania,

• Objaśnienie wagarowania: co uzyskuje nie będąc w szkole, w jakim stopniu nauczyciele, koledzy podtrzymują wagarowanie, w jakim stopniu wagary zmniejszają poczucie zagrożenia, w jakim stopniu uwalnia od odpowiedzialności

• Dokonanie analizy motywacyjnej, ustalenie częstotliwości i nasilenia wzmocnień pozyt i negat

• Analiza rozwojowa; czynniki rozwojowe mogące wiązać się z wagarowaniem, np. nie radzenie sobie z wymogami szkolnymi ze względu na niedorozwój, czy ze względu na czynniki socjokulturowe; w jakim stopniu wagarowanie wiąże się z normami grupowymi

• Analiza wglądu w siebie, czy i w jakim stopniu dostrzega wadliwość własnego postępowania, czy dostrzega swoja winę, czy zwracał się do kogoś o pomoc w rozw. swoich problemów

• W jakim stopniu społeczne relacje ucznia mogą stymulować wagary

• W jakim stopniu zewnętrzne środowisko może stymulować wagary

8. Typologia Spionek: ( w oparciu o klasyfikacje Pawłowa)

• 
  Nadpobudliwe, ekspansywne

• Nadwrażliwe, ekspansywne aktywne

• 
  Zahamowane, napięte emocjonalnie

• Uczuciowo obojętne, spowolnione bierne

• Podział wynika z typologii Pawłowa, której podstawą jest ruchliwośc i równowaga procesów nerwowych

9. Typologia Scotta- Konopnickiego:(Nawiązuje do behawioryzmu)

• Zachowanie wrogie- zachow. agresywne, wrogie nastawienia poznawcze wobec otoczenia; deprywacja podstawowych potrzeb psychofizycznych, uczenie się podkulturowych wzorów zachowań; nie respektują norm społecznych, szkodzą innym, zagrażają porządkowi społecznemu; mają szanse na pełna resocjalizacje

• Zahamowanie- społeczna bierność, wycofanie, lęk, bojaźliwość, napięcie stany depresyjne, przegrywają w syt. konkurencyjnych, nadmierna kontrola wew, brak poczucia sprawstwa, ; wiąże się z wrodzonymi nabytym we wczesnych okresach rozwojowych osłabieniem OUN; trudna terapia

• Aspołeczność- osoby o ewidentnie wrodzonych predyspozycjach, skrajnie niekorzystne czynniki środowiskowe, też podkultura, rokowanie resocjalizacyjne są skrajnie złe

• Zachowania niekonsekwentne- podobne do nadpobudliwości psychoruchowej, nie może powstrzymać reakcji w chwili zadziałania bodźca, reakcje nieadekwatne; trudność w koncentracji uwagi

10. Typologia Achenbacha( podstawa wyróżnienia: siła wew. kontroli)

• Zachowania internalizujące:

• Zach. nadmiernie kontrolowane

• Głęboka internalizacja norm,

• Ostrożność, wycofanie, lęk, bojaźliwość depresja, poczucie bezsensu,

• Raczej ofiary, podlegają marginalizacji, odrzucane przez rówieśników

• Nie są dostrzegane przez nauczycieli, nie są obiektem wczesnej profilaktyki i terapii

• Zachowania eksternalizacyjne

• Zachowania słabo kontrolowane

• Agresja, przeciwstawianie się i opór wobec otoczenia, impulsywność, destruktywność, przejawy aspołeczności

• Źródło słaba kontrola

• Problemy rzutowane na zewnątrz rozładowanie i uwolnienie od szkodliwych napięć, rozwiązanie problemów

• Formy nieaprobowane i szkodliwe dla innych;

• Nagradzający efekt powoduje utrwalenie nieaprobowanych zachowań; barki w internalizacji norm

• Dzieci z środowisk patologicznych; gdzie normy są zastępowane normami podkulturowymi łatwiejszymi do przysolenia

• Traktowane jako wyuczone

• Niekorzystne z punktu widzenia interesu społecznego

• Mogą być oduczane

• Większe szanse resocjalizacji

• Mieszane przypadkiniedoskonałość narzędzi diagnostycznych, przebieg procesów uczenia się symptomów zaburzeń, interakcja różnorodnych czynników w minionych okresach życia

---