GENEZA PAŃSTWA

państwo powstało w wyniku zepsucia natury ludzkiej

państwo Boże i państwo ziemskie

zadaniem każdego państwa jest represja

państwo miało służyć poskromieniu grzesznego człowieka

od Boga pochodziła zasada władzy, a ustrój tworzyli ludzie

celem państwa jest prowadzenie ludzi do wiecznej szczęśliwości

KONCEPCJE PATRYMONIALNA I PATRIARCHALNA

koncepcja patriarchalna (Robert Filmer):

państwo powstało poprzez łączenie się rodów w plemiona, a plemion w większe całości

król jako patriarcha narodu i spadkobierca Adama

koncepcja patrymonialna (Ludwig von Haller):

władza państwowa wywiedziona z własności ziemi

państwo stanowi dziedziczną własność dynastii panującej (ojcowiznę -patrimonium)

naturalny pociąg człowieka do łączenia się z innymi ludźmi w celu rozumnego i zgodnego pożycia

ludzie mogli zrzec się suwerenności na rzecz władcy w drodze umowy

stan natury -trwoga i wzajemna wrogość

ludzie zawierali umowę społeczna, tworząc państwo dla zagwarantowania pomyślności i wolności

jednostki zrzekały się swoich praw na rzecz społeczeństwa

stan naturalny -wojna wszystkich ze wszystkimi

umowa społeczna -zawierał ją każdy z każdym, ograniczenie wolności, przekazanie suwerenowi prawa rządzenia

stan natury -epoka pomyślności i dobrobytu, wolności, własności i równości

celem umowy społecznej było umocnienie praw naturalnych

dwa akty: umowa między jednostkami powołująca społeczeństwo i umowa między społeczeństwem a władzą powołująca rząd

stan natury -harmonia z naturą i sąsiadami

klęski żywiołowe zmusiły ludzi do osiadłego trybu życia i założenia rodzin

rozwój cywilizacji zrodził własność prywatną, która powodowała konflikty

w ramach umowy społecznej każda jednostka oddawała się ze wszystkimi uprawnieniami społeczeństwu, istotą umowy była równość

koncepcje podboju (Ludwik Gumplowicz)

państwa powstawały w wyniku wojen między plemionami

powstanie państwa było efektem podboju plemion słabszych przez silniejsze

koncepcje związane z podziałem klasowym (Fryderyk Engels):

państwo było wytworem historycznego rozwoju społeczeństwa

państwo pojawiło się w sytuacji, gdy społeczeństwo było uwikłane w konflikty klasowe

państwo było organizacja przymusową , która dysponowała siłą, aby narzucić panowanie jednej klasy całemu społeczeństwu

koncepcja solidarystyczna (Leon Duguit):

państwo jest organizacją harmonizującą oraz solidaryzującą różne interesy społeczne

państwo jest efektem społecznego podziału pracy

organizm państwowy funkcjonujący analogicznie jak organizm ludzki (Otto Gierke)

społeczeństwo do swojego funkcjonowania potrzebuje organów państwa (Herbert Spencer)

państwo czynnikiem organizacyjnym niezbędnym do funkcjonowania człowieka (Auguste Comte)

koncepcja psychologiczna (Leon Petrażycki):

państwo jako projekcja psychiczna

władza to przeżycia prowadzące do wykształcenia się świadomości związanej z koniecznością poddania się woli określonej grupy osób

starożytny Rzym: respublica, imperium

królestwo i rzesza: regnum, dasReich

język polski: państwo, język rosyjski: gosudarstwo

państwo w innych języka słowiańskich

terytorium, w granicach którego żyją ludzie poddani władzy państwowej (kraj)

ogół ludzi żyjących w granicach danego państwa (społeczeństwo)

organizacja ludzi rozpatrywana ze względu na łączącą ich więź zależności społecznej (organizacja społeczna)

część organizacji państwowej sprawująca władzę lub realizuje związane z tym czynności (aparat państwowy)

podmiot własności państwowej (skarb państwa)

funkcjonalne -funkcje pełnione przez państwo

strukturalno-elementowe -cechy państwa

psychologiczne -zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunków międzyludzkich

socjologiczne -społeczność polityczna

klasowe -organizacja służąca do panowania określonej klasy politycznej

organizacja społeczna, która jako społeczność uniwersalna ma charakter polityczny, wyposażona jest w system organów zwany aparatem państwowym, suwerenna, terytorialna, do której przynależność ma charakter sformalizowany (przymusowy), w której społeczne role obywateli wyznaczone są w konstytucji lub w innych aktach o charakterze zasadniczym

Georg Jellinek: terytorium + ludność + władza suwerenna

całowładność-kompetencja normowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa

samowładność -prawna niezależność od jakichkolwiek czynników

: zwierzchność terytorialna, niepodległość, swobodny, wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny, możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści

aspekt zewnętrzny -niezależność od innych państw

aspekt wewnętrzny -władza państwowa jest najwyższa i sama decyduje o zakresie swojego działania

aspekt pozytywny -zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji w nieograniczonym przez prawo zakresie

aspekt negatywny -państwo jest panem swoich działań i nie ma nad sobą żadnej władzy

wskazujące na składniki (elementy)

Organizacja społeczna, która jako społeczność uniwersalna ma charakter polityczny, wyposażona jest w system organów zwany aparatem państwowym, suwerenna terytorialna, do której przynależność ma charakter sformalizowany (przymusowy),w której społeczne role obywateli wyznaczone są w konstytucji lub w innych aktach o charakterze zasadniczym

ludność + terytorium + władza najwyższa

jej zainteresowanie skupia się na rządzeniu i kierowaniu państwem

państwo wykonuje swoje funkcje przy użyciu aparatu państwowego

Suwerenność według Stanisława Ehrlicha

•prawna niezależność od jakichkolwiek czynników zewnętrznych

•kompetencja normowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa

•niezależność od władzy innych państw

•zwierzchnia, uprzywilejowana pozycja wobec innych podmiotów w państwie

Stosunek prawny łączący jednostkę z państwem.

Z mocy prawa - (urodzenie) - ius sanguinis, ius soli

W wyniku decyzji - naturalizacja, reintegracja, opcja

•nabycie obywatelstwa innego państwa

•zwolnienie na prośbę zainteresowanego (zrzeczenie się)

trwały węzeł prawny łączący osobę fizyczną z państwem

przez urodzenie (iussanguinis, iussoli)

podwójne obywatelstwo (bipatryda), bezpaństwowcy (apatrydzi)

Wydzielona część kuli ziemskiej podlegająca zwierzchnictwu danego państwa.

SKŁADNIKI TERYTORIUM PAŃSTWOWEGO

-LĄDOWE- terytorium jednolite, enklawy i półenklawy, wody śródlądowe (rzeki, jeziora, zbiorniki wodne), obszar podziemny

-MORSKIE- wody wewnętrzne (zatoki, wody portowe), morze terytorialne, morski pas przyległy, morska strefa ekonomiczna i strefa rybołówstwa, szelf kontynentalny

-PRZESTRZEŃ POWIETRZNA- nad terytorium lądowym i morskim, do górnej granicy atmosfery

przestrzeń, na którą rozciąga się władza suwerenna (zwierzchnictwo terytorialne) państwa

składniki terytorium państwowego:

wykonywanie władzy w sposób wyłączny i pełny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń, ponadto jest podstawą do wykonywania pewnych kompetencji państwowych (personalnych) poza granicami państwa

stosunek społeczny między dwiema jednostkami, jednostką a grupą lub między grupami, który polega na tym, że jedna ze stron tego stosunku może w sposób trwały i instytucjonalnie zagwarantowany zmuszać drugą do określonego postępowania, jeśli posiada środki zapewniające kontrolę tego postępowania

integracyjna -hamowanie tendencji odśrodkowych

dystrybucyjna -rozdział pożądanych dóbr

ochronna -zapewnianie spokoju wewnętrznego i zewnętrznego

strukturotwórcza -umożliwianie różnym grupom dostępu do rządzenia

środki regulujące dopływ i kontrolę treści informacji

WŁADZA POLITYCZNA, PUBLICZNA I PAŃSTWOWA

władza polityczna -jeden z podmiotów stosunku władzy ma realną możliwość podejmowania społecznie ważkich decyzji regulujących zachowania przede wszystkim wielkich grup ludzi, a także ma realną możliwość egzekwowania podjętych decyzji za pomocą przymusu państwowego

władza państwowa -władza przysługująca konkretnym organom państwowym, w granicach określonych przez normy prawne

władza publiczna -oparta na normach prawnych, sprawowana nie tylko przez aparat państwowy

legitymizacja -proces wytwarzania poparcia dla systemu politycznego, realnie istniejący stan akceptacji społeczeństwa bądź jego znaczących kręgów dla systemu politycznego i jego elementów składowych, wynikający z pozytywnej oceny genezy i/lub sposób i skutków ich funkcjonowania

legitymacja -stan systemu politycznego, rezultat procesu legitymizacji, prawowitość, prawomocność

normatywna -zgodność nabycia i sprawowania władzy z obowiązującymi normami polityczno-prawnymi

społeczna-subiektywna aprobata przejęcia i sprawowania władzy

wymiary legitymizacji (David Easton):

- ideologiczny- uznanie wartości i zasad leżących u podłoża systemu politycznego

- strukturalny- akceptacja norm proceduralnych składających się na reżim polityczny

- personalny- szacunek dla konkretnych osób sprawujących funkcje publiczne

poziomy legitymizacji (David Beetham):

stwierdzenie zgodności nabywania i sprawowania władzy z utrwalonymi w systemie politycznym formalnymi i nieformalnymi regułami

przekonania (dotyczące pochodzenia władzy, efektywności realizacji, rzeczywistej realizacji interesów zbiorowych) akceptujące wspomniane reguły istniejące w świadomości rządzących i rządzonych

manifestowanie aprobaty wobec stosunków władzy w czynnych zachowaniach

tradycyjne -zgodność z utrwalonym obyczajem, odwiecznymi regułami, uświęconymi przekonaniami

charyzmatyczne -szczególne przymioty władcy, poszanowanie jego osoby i poleceń

legalne -normy prawne, zracjonalizowane struktury i procedury decyzyjne

koncepcja tradycyjna -status i działania podmiotu władzy oparte są na trudno poddających się poznaniu przesłankach (wartościach)

koncepcja partycypacyjna -konieczność świadomego i powszechnego udziału obywateli w życiu politycznym, skierowanego na popieranie podmiotu władzy

koncepcja przekonań -odwołanie się do faktycznie istniejących pozytywnych ocen, opinii, sądów o prawomocności podmiotu władzy, które są zgodnie podzielane przez większość społeczeństwa

koncepcja behawioralna -każde pojawienie się stabilnej , być może monopolistycznej koncentracji władzy oznacza akceptację reżimu

-stosunek społeczny (podejście strukturalne/relacjonalne)

-zbiór środków (podejście substancjalne/atrybutywne)

- stosunek społeczny, w którym jedna strona podejmuje decyzje o pewnym stanie rzeczy, a druga je realizuje w sposób zgodny z decyzją i pod kontrolą decydującego (J. Szczepański)

- stosunek społeczny między dwiema jednostkami, między jednostką a grupą lub między grupami, który polega na tym, że jedna ze stron tego stosunku może w sposób trwały i instytucjonalnie zagwarantowany zmuszać drugą do określonego postępowania, jeśli posiada środki zapewniające kontrolę tego postępowania

ZACHOWANIA SPOŁECZNE + SYSTEMY NORMATYWNE + LUDZIE = STOSUNEK WŁADZY

•pośredniczenie w rozdziale pożądanych dóbr

•zapewnianie spokoju zewnętrznego i wewnętrznego

•tworzenie mechanizmów społecznych, umożliwiających dostęp do rządzenia różnym grupom społecznym

- ŚRODKI MATERIALNE ( środki ekonomiczne, środki socjotechniczne)

-ZABIEGI PERSWAZYJNO- IDEOLOGICZNE

- SRODKI REGULUJĄCE KONTROLE I DOPŁYW TREŚCI WŁADZY

•zdolność podmiotów uprawnionych do narzucania woli podmiotom podporządkowanym w tych dziedzinach życia społecznego, które dotyczą wszystkich osób i organizacji podległych i są dostępne dla ogółu, a zatem powszechne oraz jawne

•zdolność organów państwa do narzucania woli osobom i organizacjom podległym w drodze aktów normatywnych, decyzji i postanowień administracyjnych, orzeczeń sądowych, wezwań -pod groźbą zastosowania zalegalizowanego przymusu w razie niewykonania lub naruszenia zawartych w nich treści

przedmiotowy i podmiotowy zakres podjętych przez określony podmiot władczy decyzji w określonym czasie, licząc od momentu inicjacji władzy

zakres, w jakim decyzje, podjęte przez podmiot władczy w określonym czasie, poddane zostały szeroko rozumianej kontroli

zakres wykonania decyzji politycznych