Prof. dr hab. Wojciech Ziętara

Istota przedsiębiorstwa

Gospodarstwo a przedsiębiorstwo

Manufaktura a przedsiębiorstwo przemysłowe

Wyszczególnienie	Manufaktura	Przedsiębiorstwo przemysłowe
Techniczny podział pracy	Nie występuje albo jest w zalążku	Jest z reguły bardzo rozwinięte
Techniczne uzbrojenie pracy	Bardzo niskie w postaci najprostszych urządzeń i narzędzi	Jest zróżnicowane zależnie m.in. od rodzaju produkcji, często bardzo wysokie
Warunki pracy	Najczęściej bardzo trudne	Zróżnicowanie, ale dużo lepsze niż w manufakturze

Definicje przedsiębiorcy:

1. Przedsiębiorca - właściciel umiejętnie łączący czynniki produkcji, przenoszący zasoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej efektywności (J.B. Say).

2. Przedsiębiorca - właściciel dynamizuje gospodarkę przez ciągłe wprowadzanie innowacji, które są siłą napędową poruszającą mechanizm gospodarczy. Dynamiczna nierównowaga powodowana przez innowacyjne przedsiębiorstwa jest norma zdrowej gospodarki (J.A. Schumpeter)

3. Przedsiębiorca - to kluczowa postać w przedsiębiorstwie, jest głównym czynnikiem sprawczym w przedsiębiorstwie i motorem postępu ekonomicznego (E. Gutenberg)

Funkcje przedsiębiorcy wg C.A. Kenta:

1. Wprowadzenie nowych wyrobów na rynek.

2. Tworzenie nowych rynków, które w ogóle nie istniały.

3. Odkrywanie nowych zasobów i nowych sposobów rozszerzania podaży istniejących zasobów.

4. Odkrywanie i rozwijanie nowych technologii.

5. Reorganizowanie istniejących przedsiębiorstw w nowy twórczy sposób.

Przedsiębiorczość - gotowość i zdolność do podejmowania oraz rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów przy świadomości związanego z tym ryzyka, umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków (P.F. Drucker)

Przedsiębiorczość = „zmysł przedsiębiorczości”, „duch przedsiębiorczości”, „postawy przedsiębiorcze”, „ekspansywność”

Definicje przedsiębiorstwa z różnych punktów widzenia:

1. Według teorii ekonomii - marginalistyczna koncepcja przedsiębiorcza, maksymalizacja zysku.

2. Nauka organizacji i zarządzania - jednostka zorganizowana, do której odnoszą się zasady racjonalnej organizacji.

3. Cybernetyka - układ złożony podobny do organizmu żywego, który kieruje się kryterium najdłuższego zachowania organizmów przy życiu. System względnie odosobniony w otoczeniu.

4. Socjologia - przedsiębiorstwo jako kategoria społeczna, grupy społeczne i stosunki między nimi.

5. Prawo (prawo handlowe, pracy) - podmiot prawa posiadający zdolność do działań prawnych.

Cechy (atrybuty) przedsiębiorstwa:

1. Powoływane do prowadzenia działalności gospodarczej w sposób trwały.

2. Zaspokajanie potrzeby innych podmiotów (klientów).

3. Wymienia produkty i usługi z innymi jednostkami na zasadzie kupna sprzedaży.

4. Posiada (od właściciela) zasoby kapitałowe w postaci dóbr materialnych oraz wartości niematerialnych i prawnych w także nazwę i reputację firmy (goodwill).

5. Posiada samodzielność decyzyjną, zasada autonomii przedsiębiorstwa.

6. Koszty pokrywa uzyskanymi przychodami, samodzielność finansowa, bilans i rachunek wyników.

7. Instytucja zarobkująca nastawiona na zysk (różni się od organizacji nie nastawionych na zysk - non profit).

8. Prowadzi działalność na własne ryzyko (możliwość strat).

Cechy przedsiębiorstwa o charakterze ogólnym:

1. Przedsiębiorstwo - system otwarty pozostający w interakcji z otoczeniem.

2. System dynamiczny, złożony system probabilistyczny.

3. Przedsiębiorstwo nastawione jest na nauczenie się, przyjmowanie i gromadzenie nowej wiedzy.

Definicja gospodarstwa rolnego wg GUS

„za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w tym indywidualne gospodarstwa rolne i działki rolne”

„za indywidualne gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych przekraczających 1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby fizycznej lub grupy osób”

Definicja gospodarstwa i przedsiębiorstwa wg W. Ziętary

„gospodarstwo rolnicze jest to jednostka produkcyjna wyodrębniona pod względem organizacyjnym, stanowiąca zespół trzech czynników produkcji: ziemi, pracy i kapitału. Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że gospodarstwo posiada wydzieloną ziemię, środki produkcji i pracę. Stanowi więc jednostkę techniczno-organizacyjną na wytwarzanie produktów rolniczych”.

„przedsiębiorstwo rolnicze stanowi jednostkę gospodarczą wyodrębnioną nie tylko pod względem organizacyjnym, lecz ekonomicznym i prawnym, nastawioną na wytwarzanie produktów i usług rolniczych w celu ich sprzedaży”

Supersystem
państwo i otoczenie

Ustrój społeczny Ustrój gospodarczy
Zarządzanie Podział pracy
Warunki produkcji Rynki

Komunikacja

Nakłady Efekty

Środki produkcji Produkcja, zbyt Produkty łącznie

z oddziaływaniem
na otoczenie

Pieniądze

Informacje

Gospodarstwo domowe Partnerzy w interesach
Rodzina współpracownicy Konkurenci
Właściciele, wspólnicy Zrzeszenia i związki
Sąsiedztwo, przyjaciele gospodarcze
Wspólnoty

Specyficzne cechy przedsiębiorstw rolniczych:

• organiczny i inwestycyjny charakter,

• uzależnienie od warunków klimatycznych i przestrzeni,

• nierównomierne zapotrzebowanie na czynniki produkcji,

• ciągłość procesu produkcyjnego przy nieciągłych procesach pracy.

Funkcje przedsiębiorstw rolniczych:

• produkcyjną,

• dochodową,

• zapewnienia miejsc pracy,

• akumulacyjną - powiększenie majątku,

• ochrony środowiska przyrodniczego.

Socjotechniczny system przedsiębiorstwa
------------------------------------------

Funkcje gospodarstwa Zaopatrzenie ( inwestycje)

Utrzymanie urządzeń i magazynów

Produkcja, zbyt

Finansowanie
Gromadzenie pieniędzy ( ograniczanie inwestycji, udział w spółkach, kredyty)
Wykorzystanie pieniędzy
(wypłaty, podział zysku)

Formy przedsiębiorstwa

Formy prawne, stosunki własnościowe
(umowy spółek)
Udziały w spółkach, umowy kooperacyjne

Prowadzenie i organizacja

Koordynacja, sprawozdawczość

---