LEKI MOCZOPĘDNE - ↑ilość wydalanej z moczem wody i elektrolitów, hamują wchłanianie zwrotne Na⁺ w kanalikach nerkowych - wtórnie hamują ↑ wydalania wody. Miejscem uchwytu jest nefron.

Punkty uchwytu leków:

1. Kanalik bliższy (proksymalny)

Inhibitory anhydrozy węglanowej

Diuretyki osmotyczne

2. Pętla nefronu (Henly'ego)

Diuretyki pętlowe

3. Kanalik dystalny

Tiazydy

4. Kanalik zbiorczy

Antagoniści aldosteronu

5. Kłębuszek

Leki roślinne i metyloksantyny (b. słabo działające)

Pozostałe są b. silnie działające (np. Furosemid) - ↓ciśn. Krwi, przepływ krwi przez naczynia kłębkowe i filtrację. U zdrowego człowieka: mocz pierwotny ( ok. 180l) ----> filtracja, wchłanianie zwrotne ----> mocz ostateczny (ok. 1,5l).

Podział chemiczny:

1. Pochodne sulfonamidowe: -SO₂NH

a) jednopierścieniowe

inhibitory anhydrozy węglowej

• Acetazolamid

• Metazolamid

b) jednopierścieniowe saluretyki (↑wydz.NaCl, ↑ wydz. wody)

Klopamid

• Indapamid

• Chlortalidon

c) jednopierścieniowe saluretyki z wolną gr. karboksylową (saluretyki amino karboksylowe) = diuretyki pętlowe (działające w pętli Hanly'ego)

Furosemid

• Bumetamid

• Pirotamid

• Torasemid

• Metruzid

d) dwupierścieniowe saluretyki - pochodne tiazyny = poch. Benzotiazyny

Chlorotiazyd

• Hydrochlorotiazyd

• Cyklopentiazyd

• Hydroflumetiazyd

• Butizyd

• Politiazyd

2. Saluretyki o innej budowie

a) poch. kw. fenoksyoctowego

kw. etaksynowy

• Kw. tienylowy

b) poch. kw. octowego

Azolinon

• Etazolina

3. Leki oszczędzające potas

a) antagoniści aldosteronu

Spironolakton

• Kanrenon

b) cykliczne amidy

Amilorid

• Triamteren

4. Diuretyki ksantynowe

metyloksantyny

5. Leki moczopędne o działaniu osmotycznym

D-mannitol

• D-sorbitol

• Mocznik

Leki moczopędne pochodzenia sulfonamidowego - hamują anhydrozę węglanową, resorpcję elektrolitów i wody.

Budowa: zawiera 1. -SO₂NH₂, 2. podstawnik elektroujemny, np. Cl (w poł. „Orto”) (Klopamid, Indapamid, Chlortalidon, Furosemid, Mefruzid), 3. Gr. aminową w „para”

Saluretyki dwupierścieniowe - poch. benzotiodazyny

Im ↑ litofilność podst. R tym silniejsze działanie moczopędne tiazydów.

Tiazydy - nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych, amoniaku, NaOH. Tworzą sole z zasadami.

Leki hamujące anhydrozę węglanową - jednopierścieniowe sulfonamidy

- Acetazolamid (Diuramid) - układ tiodiazolu

Zawiera ugrupowanie acetamidowi i gr. sulfonową. Właściwości: słaby kwas, trudno rozp. w wodzie, łatwo rozp. w zasadach

- Metazolamid

Saluretyki jednopierścieniowe

- Klopamid

- Indazamid

- Chlortalidon

Saluretyki amino karbonylowe - właściwości kwasowe, tworzą trwałe i rozp. sole, najsilniej działają diuretyki pętlowe, ↓ czynny transport Cl^- w ramieniu wstępującym, ↑ wydzielania jonów Na⁺ i K⁺

- Furosemid - układ furanu

- Bumetamid

- Piretanid

- Torfenid

- Mefnizid - ze względu na mechanizm jest tiazynopodobny

Tiazydy - poch. beznotiazyny, wzór ogólny

Mechanizm: blokują kanał Na⁺/Cl^- w cewce dystalnej po stronie luminalnej.

Bardzo słabo hamują anhydrozę węglanową, zmniejszają wchłanianie zwrotne Na⁺, K⁺, Cl^-, HCO₃^- i H₂O.

Budowa a działanie: Pierścień beznotiazynowy 1,2,4. Podstawnik liofilowy w poł. 3 ↑ działania, a hydrofilowy ↓ działania. Podstawnik elektrono biorczy w poz. 6 - ↑akt. Diuretycznej. Gr. metylowa w poz. 2 - ↑ czasu działania.

- Chlorotiazyd - mało aktywny

- Cyklopentiazyd

- Hydroflumetiazyd

- Politiazyd

Saluretyki o innej strukturze

- kw. Etakrynowy (Uregyt)

Mech. Działania: ↑ wydalanie Na⁺, Cl^- i H₂O przez blokowanie grup sulfhydrylowych białek enzymatycznych. Działa oto toksycznie - ogranicza zastosowanie.

Zastosowanie: obrzęki na tle niewydolności krążenia, w marskości wątroby, z puchliną brzuszną, w ostrym obrzęku płuc

- kw. Tienylowy - ugr. tetrahydrotiazoilowe, działa hipotensyjnie, urykozurycznie, zapobiega dnie moczanowej.

Inne poch. kw. octowego

- Etozolina

Zastosowanie: obrzęki poch. sercowego, wątrobowego, nerkowego, pomocniczo w nadciśnieniu.

Leki oszczędzające potas

Punkty uchwytu: końcowy odcinek cewki dalszej i początkowy odcinek cewki zbiorczej

Mech. Działania: ↓ wymiane jonów Na⁺ na K⁺ i H⁺ => ↑ wydalania ich z wodą, ↓wydalanie K⁺ z moczem

A. Antagoniści aldosteronu

Aldosteron wydzielany z warstwy kłębuszkowej kory nadnerczy, pobudzane przez angiotensynę II. Działa na dystalną część nefronu i powoduje zatrzymanie Na⁺ w ustroju i ułatwia ich wymianę na K⁺ - wydlane z moczem (również Ca²⁺).

- Spirono lakton (Aldactone, Verospiron)

Matabolizm do aktywnego metabolitu - Kanrenionu i zostaje uwodniony - powst. Kanrenion potasu

Zastosowanie: marskość wątroby, obrzęki, niewydolność krążenia, blokuje receptory dla aldosteronu w kanalikach dalszych, ↑wydz. Na⁺, hamuje biosyntezę białek aktywowaną przez aldosteron

B. Cykliczne amidy

- Amilorid (Midamor)

- Triamteren

Działanie (obu zw.): ↓ napływu Na⁺ (blokowanie kanałów sodowych w bł. kom. nefronu), ↓ niezależna od aldosteronu wymianę Na⁺/K⁺ i H⁺ (↓wydalania K⁺ i Mg²⁺)

Zastosowanie: obrzęki różnego pochodzenia, nadciśnienie tętnicze (łącznie z innymi diuretykami)

Leki moczopędne o działaniu osmotycznym - hipertoniczne r-ry D-mannitolu i D-sorbitolu

Moczopędne leki ksantynowe

-Aminofilina

- Teofilina

- Teobromina

Działanie: nie ulegają wchłanianiu zwrotnemu, uniemożliwiaja resorpcję zwrotną Na⁺, H₂O w cewkach bliższych, wydalanie dużej ilości rozcieńczonego moczu

Zastosowanie: ↓ ciśn. wewnątrzczaszkowego w gałce ocznej w neurologii, neurochirurgii i okulistyce. Sporadycznie stosowany jest też mocznik CO(NH₂)₂ w r-rach hipertonicznych (obrzęki mózgu).

---