BABADANIA DLA WSZYSTKICH

Nazwa badania	Po co się je robi?	Kto i kiedy powinien je wykonać?	Warunki wykonania
Stężenie poziomu cukru we krwi	Pozwala rozpoznać (lub wykluczyć) cukrzycę, ale także łagodniejsze zaburzenie w przyswajaniu cukrów określane jako nieprawidłowa tolerancja glukozy.	Profilaktycznie raz w roku.	Skierowanie od lekarza dowolnej specjalności. Można wykonać w prywatnym laboratorium.
Stężenie poziomu cholesterolu we krwi	Kontrolowanie cholesterolu może zapobiec zawałom serca i udarom mózgu. Jego poziom wpływa na rozwój miażdżycy naczyń i choroby wieńcowej.	Po raz pierwszy - ok. 30. roku życia, a potem - co 3 lata. Częściej osoby rodzinnie obciążone występowaniem zawałów serca lub udarów mózgu. Osoby po 50. roku życia - raz w roku.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnym laboratorium.
Analiza moczu	Pomaga rozpoznać choroby nerek, wątroby, dróg moczowych. Ułatwia diagnozę cukrzycy i żółtaczki.	Profilaktycznie - raz w roku. Wymagane w zakresie badań okresowych w pracy.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnym laboratorium.
Morfologia krwi	Może wykazać niedokrwistość, nadkrwistość, przewlekłe procesy zapalne, zatrucia i infekcje w organizmie.	Wykonujemy raz w roku. Wymagana w zakresie badań okresowych w pracy.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnym laboratorium.
Odczyn Biernackiego, czyli OB	Wykrywa stany zapalne, choroby pasożytnicze, alergię, niedokrwistość, nowotwory.	Raz do roku wraz z morfologią.	Potrzebne skierowanie. Można wykonać w prywatnym laboratorium.
Pomiar ciśnienia krwi	Podwyższone może sygnalizować chorobę nadciśnieniową.	Profilaktycznie - co pół roku. W ciąży - w czasie każdej wizyty kontrolnej. Częściej osoby z nadwagą lub otyłością, a także genetycznie obciążone nadciśnieniem.	Bezpłatne w każdej przychodni.
Badanie okulistyczne	Może wykryć jaskrę, zaćmę, krótkowzroczność, nadwzroczność.	Badanie dna oka co 1-2 lata u osoby z nadciśnieniem tętniczym. Po 50. roku życia warto co rok - ryzyko powstawania chorób oczu rośnie z wiekiem. Ważne jest też dobranie w odpowiednim momencie szkieł korekcyjnych do czytania.	Bezpłatne bez skierowania w przychodniach państwowych. Odpłatnie w prywatnym gabinecie.
Badanie kału na krew utajoną	Pozwala wstępnie ustalić schorzenia jelita grubego. Niewielkie ilości krwi mogą się bowiem pojawiać w kale w przypadku zmian nowotworowych w przewodzie pokarmowym. Krew w kale wykrywa się także w czynnej chorobie wrzodowej, w przypadku uchyłków jelita grubego czy w niektórych stanach zapalnych jelit.	Po 50. roku życia - badanie kontrolne; ponowne - na zlecenie lekarza.	Bezpłatne w ramach ubezpieczenia. Skierowanie od ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.
EKG (elektrokardiogram)	Potwierdza choroby serca - niedokrwienie, arytmię, zawały, zapalenia, a także nerwicę, niedotlenienie, zaburzenia jonowe.	Mężczyźni po 40. roku życia - raz w roku. Palacze, osoby z wysokim poziomem cholesterolu, cukrzycą czy nadciśnieniem tętniczym - częściej. I zawsze w razie dolegliwości (najlepiej w czasie bólu lub podczas arytmii).	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.
USG jamy brzusznej	Wykrywa choroby trzustki, wątroby, pęcherza, dróg żółciowych i nerek. U kobiet pomaga zdiagnozować mięśniaki macicy, torbiele i nowotwory jajników. U mężczyzn określa stan prostaty.	Po 50. roku życia - badanie kontrolne; ponowne - na zlecenie lekarza.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.
Pomiar gęstości kości (densytometria)	Wykazuje ryzyko złamań, osteoporozę, a także zwyrodnienia kości.	U kobiet - po 50. roku życia. U mężczyzn - po 65. r. ż. Wystarczy raz w roku.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.
Rentgen klatki piersiowej	Pomaga w rozpoznawaniu chorób płuc oraz serca i dużych naczyń krwionośnych.	Podczas badań okresowych - raz na 2 lata. Osoby pracujące w szkodliwych warunkach i palące papierosy - raz w roku.	Bezpłatne, skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.

BADANIE DLA PAŃ

Mammografia i USG piersi	Wykrywa mikrozwapnienia, guzki, zmiany nowotworowe.	USG piersi - profilaktycznie po 35. r. ż. Mammografia po 40. r. ż. - raz na 2 lata lub raz na rok.	Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.
Badanie ginekologiczne	Wykazuje zmiany szyjki macicy, choroby narządów rodnych, zakażenia bakteryjne i grzybicze oraz wirusowe pochwy.	Raz do roku - od rozpoczęcia miesiączkowania.	W przychodni rejonowej - bezpłatnie bez skierowania. Można wykonać w prywatnej przychodni.
Cytologia	Umożliwia rozpoznanie nadżerki i wykrycie raka szyjki macicy. Rozszerzenie badania o wykonanie tzw. czystości pochwy - pokazuje ewentualne zakażenia dróg rodnych oraz rodzaj procesu chorobowego.	Raz w roku.	Bezpłatna u ginekologa w ramach ubezpieczenia. Można wykonać w prywatnej przychodni.

BADANIA DLA PANÓW

Badanie prostaty oraz antygenu PSA

Informacja o wielkości gruczołu krokowego, stanach zapalnych i zmianach nowotworowych. Podwyższony poziom antygenu PSA (z krwi z żyły) - prawdopodobieństwo nowotworowego rozrostu prostaty. Badanie przeprowadza urolog.

Po 40. r. ż. - każdy mężczyzna. Ponowne badanie - na zlecenie lekarza.

W przychodni rejonowej - bezpłatne. Można wykonać w prywatnym gabinecie.

---