STRUKTURA ORGANIZACYJNA NATO

Sytuacja, która wytworzyła się po drugiej wojnie światowej (okres Zimnej Wojny) skłaniała państwa do założenia organizacji, która czuwałaby nad bezpieczeństwem swoich członków. Wstępne rozmowy zaczęły się już miesiąc po podpisaniu paktu brukselskiego ( maj 1948 r.).
Z inicjatywy USA od 06. 07.1948 rozpoczęto rokowania w Waszyngtonie pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i państwami paktu brukselskiego . We wrześniu wydano komunikat, który proponował utworzenie NATO. Po przeprowadzonych rokowaniach Pakt Północnoatlantycki podpisało 12 państw: Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Włochy, Portugalia, Kanada i Stany Zjednoczone .
Układ zobowiązywał wszystkich członków do udzielania pomocy wojskowej w przypadku zbrojnej napaści na jakiekolwiek państwo będące członkiem paktu. Swoim zasięgiem NATO obejmowało: Europę, Amerykę Północną, Algierię i tereny położone na północ od Zwrotnika Raka.
Sojusz miał charakter obronny państw zachodnich przeciwko Związkowi Radzieckiemu w Europie Wschodniej i Azji.
Obecny kształt NATO zaczął powstawać po 1991 roku . Miał na to wpływ upadek bloku komunistycznego i zredukowanie zagrożenia konfliktem o dużej skali i intensywności walk .
Pojawiły się jednak nowe wyzwania polegające na wspieraniu działań pokojowych .

W NATO istnieje podział na pion wojskowy oraz cywilny.

Pion wojskowy stanowią następujące organy:
- Komitet Wojskowy,
- Międzynarodowy Sztab Wojskowy,
- Dowództwa Regionalne.

Pion cywilny obejmuje:
- Rada Północnoatlantycka,
- Komitet Planowania Obrony,
- Grupa Planowania Nuklearnego,
- Sekretariat Generalny.

Rada Północnoatlantycka (North Atlantic Council - NAC) Została utworzona w1991 roku, co było kulminacją wcześniejszych kroków podjętych przez członków Sojuszu w świetle zmian systemowych, które nastąpiły w państwach Europy Śr i Wsch. W lipcu 1990 roku w Londynie Sojusz zaprosił rządy ZSRR, Polski, Czechosłowacji, Węgier, Bułgarii i Rumunii do ustanowienia regularnych kontaktów dyplomatycznych z NATO. W listopadzie'90 w Paryżu podpisano wspólną Deklarację o Nieagresji. NAC odbyła inauguracyjne posiedzenie 20 grudnia 1991 w wyniku rozpadu ZSRR i w konsekwencji utworzenia Wspólnoty Niepodległych Państw. Uczestniczyło w nim 25 państw.

Jest to podstawowy organ decyzyjny NATO. W jej skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w randze ambasadorów; jest organem plenarnym, wyposażonym w prawo powoływania innych organów NATO. Obraduje ona na posiedzeniach odbywających się na następujących szczeblach:
- szefów państw i rządów; są to tzw. szczyty NATO, zwoływane okazjonalnie,
- ministerialnym; spotykają się ministrowie państw członkowskich, co najmniej dwa razy na rok,
- stałych przedstawicieli; spotykają się regularnie, co najmniej raz w tygodniu przedstawiciele państw członkowskich. Mają oni rangę ambasadorów. Stali przedstawiciele tworzą Radę Stałych Przedstawicieli - na jej forum zapada większość decyzji.

Rada Północnoatlantycka jest zwoływana na żądanie swego przewodniczącego lub któregokolwiek państwa członkowskiego. Przy podejmowaniu decyzji obowiązuje zasada jednomyślności - consensusu. Oznacza to, że nad daną sprawą nie odbywa się głosowania. Podejmowane przez Radę zalecenia nie mają charakteru wiążącego, bez względu na to, na jakim zapadły szczeblu.

Do najważniejszych zadań Rady należą:
- konsultacje polityczne pomiędzy członkami,
- wyznaczanie dyrektyw dla władz wojskowych,
- obrona cywilna,
- ustalanie wysiłku zbrojeniowego państw członkowskich.

Komitet Planowania Obrony (Defence Planning Committee - DPC), jest to organ, który podejmuje zasadnicze decyzje w kwestii planowania obronnego Sojuszu. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich. Jego posiedzenia odbywają się na dwóch szczeblach:
- ministerialnym; tu obradują dwa razy w roku ministrowie obrony państw członkowskich,
- stałych przedstawicieli

Grupa Planowania Nuklearnego (Nuclear Planning Group - NPG), zajmuje się planowaniem potencjału nuklearnego NATO i doktryną jego użycia. Zajmuje się ona oceną polityki nuklearnej przeciwników, bada kryteria i rozmieszczenie broni itp. Stanowi ona najważniejsze forum konsultacyjne we wszystkich sprawach związanych z rolą sił jądrowych w polityce wojskowej NATO.

System ciał kolegialnych uzupełniają liczne komitety specjalistyczne, które działają na mocy mandatu przyznanego im przez Radę Północnoatlantycką (państwa członkowskie reprezentowane są w nich przez przedstawicieli delegacji narodowych), podejmują szczegółowe decyzje merytoryczne w poszczególnych dziedzinach funkcjonowania Sojuszu oraz nadzorują ich wykonanie.

Sekretariat Międzynarodowy składa się z Sekretarza Generalnego, jego zastępcy i 4 asystentów.
Sekretarz Generalny pełni funkcje:
- przewodniczenia - przewodniczy m.in. posiedzeniom Rady Północnoatlantyckiej, Komitetu Planowania Obrony,
- nadzorcze - sprawuje nadzór nad wykonywaniem uchwał organów NATO, opracowywaniem raportów itp.

4 sierpnia 1999 Rada Północnoatlantycka zatwierdziła kandydaturę G. Robertsona na stanowisko sekretarza generalnego NATO który zastąpił na tym stanowisku w październiku 1999 roku Javiera Solane . Jest to bardzo ważna funkcja . Ze względu na to , że Amerykanie mają zagwarantowane stanowisko dowódcy sił zbrojnych w Europie , stanowisko Sekretarza przypada któremuś z polityków europejskich .


Komitet Wojskowy jest najwyższym ciałem konsultacyjnym i doradczym Rady Północnoatlantyckiej w dziedzinie wojskowej. Jest to najwyższy organ decyzyjny w sprawach wojskowych NATO. Podlega on cywilnemu Komitetowi Planowania Obrony. Składa się on z narodowych reprezentantów wojskowych, będący stałymi przedstawicielami szefów sztabów sił zbrojnych państw członkowskich. Obsługę prac Komitetu Wojskowego NATO zapewnia Międzynarodowy Sztab Wojskowy (IMS), który obok Sekretarza Generalnego i podległych mu biur (Sekretariat Wykonawczy, Biuro Prasy i Informacji, Biuro Bezpieczeństwa NATO) oraz Sztabu Międzynarodowego (IS) stanowi centralny organ wykonawczy Sojuszu.

Komitet Wojskowy jest organem:
- kierowniczym - wobec Dowództw regionalnych i innych organów wojskowych,
- i opiniującym - wobec Komitetu Planowania Obrony i Grupy Planowania Nuklearnego.

Komitet Wojskowy obraduje na:
- szczeblu szefów sztabów generalnych poszczególnych państw członkowskich (oprócz Islandii, która nie ma sił zbrojnych i Francji, chyba, że jej Prezydent wyrazi indywidualną zgodę),
- szczeblu przedstawicieli sztabów generalnych - w formie Stałego Komitetu Wojskowego.

Komitet Wojskowy odpowiada przed Rada Północnoatlantycką, Komitetem Planowania Oborny, a także Grupa Planowania Nuklearnego za wszystkie sprawy wojskowe NATO. Umożliwia konsultacje i współprace pomiędzy państwami członkowskimi w kwestiach militarnych wynikających z Traktatu oraz doradza w tych sprawach Sekretarzowi Generalnemu, NAC, KPO I GPN.

Państwa członkowskie przewodniczą przez rok Komitetowi Wojskowemu, czynią to rotacyjnie, zgodnie z porządkiem alfabetycznym języka angielskiego.

Przewodniczący KW przewodniczy zarówno spotkaniom szefów sztabów, jak i stałym sesjom.Wybierany jest przez szefów sztabów na 3 letnią kadencję. Jest rzecznikiem i przedstawicielem KW kierujące jego bieżącymi pracami. Reprezentuje KW na posiedzeniach Rady Północnoatlantyckiej, KPO I GPN, doradzając w kwestiach wojskowych. Ma do pomocy Dyrektora Międzynarodowego Sztabu Wojskowego i jego zastępcę.

Ze względu na charakter urzedu Przewodniczący KW pełni istotna funkcję publiczną jako rzecznim Sojuszu w kontaktach ze środkami masowego przekazu.

Do zadań KW należą: konsultacje prowadzone na szczeblu szefów sztabów z państwami partnerskimi, różne spotkania z państwami partnerskimi, wizyty i rewizyty,udział przedstawicieli wojskowych i cywilnych państw partnerskich w kursach organizowanych przez Akademię Obrony NATO w Rzymie i Szkołę NATO Shape w Oberammergau.

Międzynarodowy Sztab Wojskowy

Komórką wspomagającą prace KW jest MSW , w skład którego wchodzą przedstawiciele wojskoi poszczególnych państw członkowskich i pomocniczy personel cywilny. Status członków MSW jest podobny do personelu Sekretariatu Międzynarodowego, z tym że podlegają oni administracyjnie Dyrektorowi MSW lub kierownikowi niezależnej agencji NATO. Czasowy przydział do pracy w NATO nie narusza ich narodowego statusu.

MSW kieruje dyrektor w randze generała broni lub admirała powołanego na to stanowisko przez państwa członkowskie i zaakceptowanego przez KW. Może pochodzić z któregokolwiek państwa członkowskiego, ale powinien być innej narodowości niż Przewodniczący Komitetu Wojskowego. Dyrektor ma do pomocy 6 zastępców w randze generała lub pułkownika oraz sekretarza.

Jako agenda wykonawcza Komitetu Wojskowego MSW nad właściwą realizacją jego decyzji. Ponadto przygotowuje plany, inicjuje studia oraz przedstawia zalecenia w kwestiach natury wojskowej odnoszących się do NATO lub Komitetu Wojskowego przez władze krajowe lub Sojuszu, dowódców bądź agendy. W ramach Planu Pracy na rzecz Dialogu, Partnerstwa i Współpracy, ustanowionego przez Północnoatlantycką Radę Współpracy oraz wojskowych planów pracy przyjętych przez KW i MSW aktywnie angażuje się w proces współpracy z państwami Europy Środkowej i Wschodniej zarówno w Północnoatlantyckiej Radzie Współpracy jak i „Partnerstwie dla Pokoju”

Dowództwa NATO dzielą się na:
a) naczelne, w postaci:
- Dowództwa Połączonych Sił Zbrojnych NATO na Atlantyku ACLANT, z siedzibą w Norfolk w Wirginii (USA), oraz
- Dowództwa Połączonych Sił Zbrojnych w Europie ACE, z siedzibą w Shape Casteau (Belgia),
b) regionalne, obejmujące obszar Europy Zachodniej (siedziba w Wielkiej Brytanii), Środkowej (Holandia) i Południowej (Neapol, Włochy).
c) Grupę Planowania Regionalnego Kanada - USA (CUSRPG), z siedzibą w Arlington (USA).

W skład struktury NATO wchodzą także Kwatera Główna i Obszary Strategiczne:
- na Atlantyku ( SACLANT ) z siedzibą w Norfolk
- w Europie ( SACEUR ) z siedzibą w Casteau w Belgii
Zintegrowana struktura Wojskowa (Integrated Military Structure) stanowi właściwą militarną część Sojuszu i składa się z systemu funkcjonujących stale dowództw i sztabów oraz kontyngentów sił zbrojnych , wydzielonych przez państwa członkowskie do działania w ramach połączonych ugrupowań strategicznych i operacyjnych w czasie konfliktu zbrojnego lub innej operacji wojskowej . Nastawiona jest ona na realizację planów nakreślonych przez strukturę polityczną .

---