Jakie są korzyści i zagrożenia wynikające z powszechnej komputeryzacji?
Komputeryzacja wkracza w coraz większym zakresie w różne sfery życia. Nasilenie tego zjawiska można zaobserwować w produkcji, usługach, handlu, transporcie, administracji. Komputery stały się przedmiotem zainteresowania wielu grup osób, a przede wszystkim młodych ludzi. Wiążą się z tym negatywne i pozytywne konsekwencje wynikające z wprowadzania techniki komputerowej do życia społecznego na szeroką skalę. Pozytywne strony komputerów można opisywać w nieskończoność, ponieważ w tak wielu dziedzinach naszego życia mają zastosowanie. Przede wszystkim jednak, pozwalają na wykonanie tego, co wcześniej było niemożliwe np. różnego rodzaju symulacji czy skomplikowanych obliczeń w nieprawdopodobnie skróconym czasie. Dzięki nim można lepiej wykorzystać dostępne wcześniej technologie np. telefonia cyfrowa to rozwinięcie tej tradycyjnej z parą miedzianych przewodów i centralą oraz przyspieszyć korzystanie z nich np. szybsza obsługa klientów w banku czy na lotnisku. Dodatkowo, służą one również do rozwiązywania problemów, których wcześniej nie było lub były nieistotne. Dzięki komputerom wielu ludzi ma pracę (operatorzy, informatycy itd.) i rozrywkę. One pozwoliły na lepszy i szybszy przepływ informacji oraz ich obróbkę. Dzięki nim mamy lepszy dostęp do ludzi na całym świecie (poprzez np. pocztę elektroniczną). Kolejny pozytywny aspekt to obniżka kosztu pewnych usług. Widać to najbardziej na przykładzie telefonii, o ile wcześniej byliśmy skazani na drogie rozmowy międzynarodowe, teraz możemy wykorzystać Voice Over Net i rozmawiać za ułamek dawnych kosztów. Łatwiej i taniej można dziś dotrzeć do wielu odbiorców twórcom wielu rodzajów publikacji. To komputery pozwoliły ujawnić chęć bezinteresownego dzielenia się z ludźmi poprzez oprogramowanie Open Source tworzone na licencji GLP czy GNU, które dostępne z pełnym kodem źródłowym daje możliwość jego rozszerzania i łatwego dostosowywania do indywidualnych potrzeb. Doceniając zarówno w praktyce jak i w teorii pozytywne strony komputeryzacji, należy zwrócić również uwagę na jej cechy negatywne, dotyczące zagrożenia zdrowia fizycznego i psychicznego. Współdziałanie człowieka z komputerem powoduje jego izolację i ogranicza konieczność bezpośredniego porozumiewania się z innymi ludźmi. Przy wprowadzaniu komputerów IBM-PC dla operatora duże obciążenie stanowiła konieczność szybkiego nauczenia się wielu komend, a także pogodzenia sprawnej obsługi komputera z wymaganą bezbłędną praca i jej dużą wydajnością. Praca ta niejednokrotnie w komputerze była automatycznie kontrolowana i przeliczana na jej wartość rynkową. Po wprowadzeniu komputerów niejednokrotnie wynagrodzenie za pracę malało, a wysiłek umysłowy znacznie wzrastał. Spowodowało to, że wiele organizacji związkowych wymusiło przyjęcie zasady mówiącej, że bez zgody pracownika nie wolno wprowadzać automatycznych liczników wydajności pracy i uzależniać zarobku od ich wskazań. Komputery wprowadzają poczucie sztuczności i zerwania więzi międzyludzkich. Innym skutkiem ubocznym jest wzrost kontroli nad człowiekiem przez tworzenie baz danych dysponujących informacjami o jego upodobaniach prywatnych, cechach osobowości, przyzwyczajeniach, a nawet o planach na przyszłość. W pierwszym okresie obsługi komputera występuje u wielu pracowników niechęć do pracy, powodowana lękiem przed nieznanym, nieudanymi próbami pracy z tym urządzeniem oraz przed możliwością uszkodzenia drogiego sprzętu. Lęk budzi również poczucie dużej różnicy pomiędzy własnymi możliwościami obsługi komputera a potencjalnymi możliwościami, które komputer stwarza. Komputeryzacja powoduje również uciążliwości i zagrożenia dla zdrowia osób obsługujących komputery. Do najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez osoby obsługujące komputery należą: zmęczenie wzroku, a przede wszystkim pieczenie oczu, nieostrość widzenia, zmiany w widzeniu barw, a także bóle mięśni i stawów, sztywność (bolesność) nadgarstków, ból i sztywność karku i ramion, drętwienie i skurcze rąk, niepokój i nerwowość, znużenie, osłabienie. Zagrożenia te jednak nie do końca są jeszcze w pełni rozpoznane. Monitor wydziela stosunkowo dużo ciepła, co powoduje lokalne zwiększenie temperatury powietrza i zmniejszenie jednocześnie jego wilgotności. Ważnym zagadnieniem jest wpływ promieniowania ekranu na ludzki organizm. Naukowcy badają czy promieniowanie może wywoływać bóle głowy, zaburzenia koncentracji lub nawet poronienia u kobiet. Przy większości starszych monitorów potencjał przekracza znacznie 200 V, a według przepisów nie powinien. W celu zmniejszenia tej wartości Instytut Ochrony Pracy zaleca stosowanie tzw. filtrów ochronnych, zakładanych na ekran monitora. Poziom promieniowania emitowanego przez nowoczesne monitory został jednak w ostatnich latach obniżony do tego stopnia, że jest on wielokrotnie niższy od tego, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie. Przedstawione zagrożenia zdrowia świadczą o tym, ze praca przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych zaliczana jest do prac wykonywanych w szczególnych warunkach uciążliwych dla zdrowia. Niezależnie od tych i innych zagrożeń oraz korzyści, jakie niesie komputeryzacja, należy otwarcie stwierdzić, iż od tej konieczności nie uciekniemy. W komputeryzacji, jak w każdym innym zamierzeniu, potrzebne jest "dopasowanie" emocjonalne, użytkownicy komputerów, zatem musza być dopasowani do tej innowacji, musi być ona dla nich ważna i mieć sens. We wdrażaniu komputeryzacji należałoby unikać stosowania przymusu, odpowiedzialnymi za nią powinni być pracownicy o wysokim autorytecie zawodowym, z dużym doświadczeniem i z umiejętnościami obiektywnej oceny.
Jak więc widać w powyższym opracowaniu, można wymienić sporo cech pozytywnych i negatywnych - stąd nie ma jednoznacznej odpowiedzi na tytułowe pytanie.