Zasada racjonalnego postępowania
Użyteczność jt. Satysfakcja, którą dana osoba uzyskuje ze spożycia jakiegoś dobra lub usługi lub też z udziału w jakimś rodzaju działalności.
Postępowanie racjonalne jt. Takie wewnętrzne spójne postępowanie , które umożliwi jednostce maksymalizację satysfakcji,
Opiera się ono o trzy założenia
* jednostka ma preferencje i potrafi w pewnych granicach określić swoje cele
* jednostka zdolna jest uporządkować swe chęci w sposób wewnętrznie spójny, od najbardziej intensywnie przezywanych do najmniej
* jednostka będzie dokonywać wewnętrznie spójnych wyborów w celu maksymalizacji swojego zadowolenia
Z założenia o racjonalności działania wypływa szereg wniosków
*poszczególne jednostki dokonują wyboru spośród wachlarza alternatyw
*przy dokonywaniu każdego wyboru, każdy musi zrezygnować z jednego lub więcej wariantów alternatywnych wszelkie racjonalne zachowanie wiąże się z kosztem , który stanowi wartość najbardziej preferowanej a nie wybranej alternatyw
*dążąc do maksymalizacji dobrobytu
Analiza kosztów - korzyści: jt staranne rozważanie wszystkich kosztów i korzyści wiążących się z danym kierunkiem postępowania.
Zasada racjonalnego gospodarowania: jako nakaz optymalizacji funkcji celu(produkcji): wszelkie działania wytwórcze lub usługowe powinny uwzględniać opłacalność ich realizacji.
Optymalizacja może przyjąć postać maksymalizacji lub minimalizacji.
Maksymalizacja polega na dążeniu do osiągnięcia największej wartości funkcji produkcji z rozporządzalnych zasobów:
Z dysponowanego zasobu sił i środków otrzymać jak największą ilość dobrych jakościowo produktów w jak najkrótszym czasie.
Minimalizacja to osiąganie danej wartości funkcji celu (produkcji) przy minimalnym nakładzie
Na wytworzenie danego produktu (dobra lub usługi) zużyć jak najmniej sił i środków
Funkcja produkcji cobb - douglasa
Funkcja produkcji istnieje ścisły związek między ilością (wielkością) czynników produkcji a wielkością wytwarzanych z nich dóbr lub usług
Funkcja produkcji ujmuje zależności między nakładami i wynikami w postaci równania:
ψ = f(K,L,S)
ψ- wielkość produkcji
k- kapitał rzeczowy
L-praca
S-surowce
Zależność produkcji od zatrudnienia ma istotną właściwość: przy danym kapitale rzeczowym zatrudnienie każdego dodatkowego pracownika przynosi coraz to mniejszy efekt produkcyjny jt, tzw. spadająca produktywność pracy marginalny produkt pracy (MPL).
MPL informuje o jaka wielkość wzrośnie produkcja w następstwie zatrudnienia dodatkowego pracownika.
Analogicznymi właściwościami charakteryzuje się kapitał
MPK=Y:K
MPK malejący krańcowy produkt kapitału
MPK informuje o jaką wielkość wzrośnie produkcja wskutek powiększania potencjału wytwórczego
Relacje produkcyjne
1. Efektywność środków trwałych- E to stosunek produkcji wytworzonej w określonym czasie (rok, miesiąc) do wartości zasobów wartości środków trwałych
E=P/M
P- wielkość produkcji
M- wielkość środków trwałych
Na E istotny wpływ wywierają:
*zmiany w specjalizacji systemu pracy
*struktura produkcji
*struktura środków trwałych
*postęp techniczny i technologiczny
*powiązania zewnętrzne przedsiębiorstw z otoczeniem
*zmiany organizacyjne.
2. Techniczne uzbrojenie pracy U to stosunek wartości (ilości) środków trwałych do liczby zatrudnionych pracowników
U=M/Z
M- wartość środków trwałych
Z- wielkość zatrudnienia
Techniczne uzbrojenie pracy zależy także od rozkładu zatrudnienia w ciągu doby (współczynnika zmianowości) co prowadzi do pewnej osobliwości nazywanej „rozrzedzeniem” U: należy zatem uwzględnić rozkład zatrudnienia w czasie.
3. Wydajność pracy żywej W to stosunek między wielkością produkcji a nakładami pracy żywej produkcja przypadająca na jednego zatrudnionego stosunek produkcji do czasu niezbędnego do jej wytworzenia
W=P/Z
P- wielkość produkcji
Z- zatrudnienie
4. Kapitałochłonność produkcji - K to stosunek majątku trwałego do wielkości produkcji(jest to odwrotność efektywności majątku trwałego)
K=M/P
„5”. Związek między wydajnością pracy a technicznym uzbrojeniem pracy.
P/Z=M/Z*P/M
Ruch okrężny w gospodarce
Modele gospodarki
Gospodarowanie to nieustanny proces produkcji i konsumpcji czyli ciągła zmiana czynników produkcji na dobra finalne i ich zużywanie. Proces ten polega na nieprzerwanym przepływie wartości pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Ów przepływ to ruch okrężny dóbr i usług
Co koordynuje decyzje producentów i konsumentów co wyznacza kierunek ich działania
Tym niewidzialnym podmiotem jest RYNEK a właściwie MECHANIZM RYNKOWY.
Instrumentami koordynującymi są:
CENY DOCHODY ZYSKI
Parametry te są nośnikami informacji , na podstawie , których obie strony rynku kupujący i sprzedający podejmują decyzje.
CENA
Cena to pieniężny wyraz wartości, chociaż równa się wartości tylko wyjątkowo i przypadkowo a zazwyczaj odchyla się ok. niej i to niekiedy zasadniczo.
Cenę można określić najkrócej jako kwotę pieniężną , której żąda producent za produkt lub usług ę, względnie którą płaci odbiorca
CENA RÓWNOWAGI
To poziom cen, przy którym wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów odpowiada dokładnie wielkości oferowanej przez producentów
CENA WOLNORYNKOWA
To cena kształtująca się na rynku w trakcie aktów kupna-sprzedaży w wyniku ścierania się obu stron rynku
CENA TRANSAKCYJNA
Wyrażona w walucie krajowej cena towaru wynikająca z ;przeliczenia jego ceny dewizowej wg obowiązujących kursów.
DOCHODY
Wszelkie wpływy osiągane w oznaczonym czasie przez jednostkę gospodarującą po potrąceniu kosztów ich uzyskania, niezależnie od tego czy mają one charakter stały czy przypadkowy.
DOCHODY PAŃSTWA
Środki materialne(pieniężne lub w naturze) pobierane przez państwo na pokrycie wydatków związanych z realizacją jego funkcji. Są one pobierane w różnych formach np. podatków i opłat. Mogą pochodzić z różnych źródeł zagranicznych np. pożyczki zagraniczne.
ZYSK
Zysk to nadwyżka wartości sprzedaży nad ogólnymi wydatkami, dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa. Zysk jest syntetycznym wskaźnikiem ekonomicznym pozwalającym na ocenę działalności gospodarczej przedsiębiorstwa a jednocześnie jest podstawą do inwestowania i rozwoju firmy.
Dążąc do maksymalizacji dobrobytu dana jednostka będzie podejmować działania przynoszące więcej korzyści niż kosztów.
PODMIOTY GOSPODARUJĄCE
W każdej gospodarce występują dwa podmioty gospodarujące
*gospodarstwa domowe- jest ono konsumentem i właścicielem zasobów
*przedsiębiorstwa- to producent (dóbr i usług) i użytkownik
Samodzielnym podmiotem jest też państwo reprezentowane przez rząd.
Schemat cyrkulacji:
*Strumieni finansowo - pieniężnych.
*strumieni przepływów realnych.
*Strumienie finansowo - pieniężne , które przepływają od gospodarstw domowych za pośrednictwem rynku w formie opłat za dobra i usługi do firm; następnie ma miejsce ponowny przepływ płatności od firm od rynku przez rynek do gospodarstw domowych;
*przepływy realne, niepieniężne(nie finansowe): ziemia praca, kapitał przepływają od gospodarstw domowych za pośrednictwem rynku zasobów od przedsiębiorstw za pośrednictwem rynków dóbr konsumpcyjnych i usług do gospodarstw domowych.