POSTĘPOWANIE W NADCIŚNIENIU TĘTNICZYM
prof. dr hab. med. Andrzej Januszewicz

Definicja i klasyfikacja nadciśnienia tętniczego
Za wartości ciśnienia upoważniające do rozpoznania nadciśnienia tętniczego przyjęto 140 mm Hg i wyżej (skurczowe) lub 90 mm Hg i wyżej (rozkurczowe).
Obecne stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego przyjmuje klasyfikację ciśnienia tętniczego zaproponowaną przez ekspertów WHO/ISH (1999) .

Kategoria	Ciśnienie
		Skurczowe	Rozkurczowe
Prawidłowe w tym: optymalne Wysokie prawidłowe Nadciśnienie tętnicze - stopień 1 (łagodne) w tym: graniczne Nadciśnienie tętnicze - stopień 2 (umiarkowane) Nadciśnienie tętnicze - stopień 3 (ciężkie) Izolowane nadciśnienie skurczowe w tym: graniczne	< 130 i < 120 i 130 - 139 i/lub 140 - 159 i/lub 140 - 149 i/lub 160 - 179 i/lub >= 180 i/lub >= 140 i 140 - 149 i	< 85 < 80 85 - 89 90 - 99 90 - 94 100 - 109 >= 110 < 90 < 90

* W przypadku gdy wartości skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego należą do różnych kategorii, należy przyjąć kategorię wyższą.
Powyższa klasyfikacja odnosi się do osób nie otrzymujących leków hipotensyjnych.

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego
Chorych z nadciśnieniem tętniczym dzieli się na dwie podstawowe grupy w zależności od przyczyny wywołującej wzrost ciśnienia tętniczego:

• u przeważającej większości (ponad 90% chorych) nadciśnienie tętnicze ma charakter pierwotny. Pomimo postępu i rozwoju badań przyczyny prowadzące do rozwoju nadciśnienia pierwotnego, określanego inaczej samoistnym, nie są w pełni wyjaśnione.

• drugą grupę (około 5% chorych) stanowią chorzy z nadciśnieniem wtórnym, określanym inaczej objawowym, u których podwyższone ciśnienie tętnicze jest tylko objawem innej choroby. Do najczęściej spotykanych postaci wtórnego nadciśnienia tętniczego o potencjalnie usuwalnej przyczynie należy :

• nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

• pierwotny hiperaldosteronizm

• guz chromochłonny

Aktualna sytuacja powinna zwrócić uwagę lekarzy lecznictwa podstawowego na konieczność lepszej prewencji pierwotnej oraz wykrywalności nadciśnienia tętniczego. Prewencja pierwotna powinna uwzględniać: częste dokonywanie pomiarów ciśnienia, zwłaszcza u osób z dodatnim wywiadem rodzinnym, zalecenie zmniejszenia spożycia tłuszczów, alkoholu i soli, zwłaszcza dodawanej do posiłków oraz zwiększenia spożycia potasu poprzez spożywanie owoców i warzyw, propagowanie aktywnych form wypoczynku, zwalczanie otyłości oraz innych czynników ryzyka miażdżycy, wywierających niekorzystny wpływ na rokowanie w nadciśnieniu. Prewencja wtórna dotycząca chorych z nadciśnieniem tętniczym powinna polegać na: zwiększeniu skuteczności leczenia poprawie współpracy pacjenta z lekarzem

Badanie chorego z nadciśnieniem tętniczym
Badanie chorego z nadciśnieniem tętniczym obejmuje: badanie podmiotowe, badanie przedmiotowe oraz podstawowe badania laboratoryjne:

• morfologię krwi, OB,

• oznaczenie stężenia sodu i potasu, kreatyniny i glukozy (na czczo),

• oznaczenie stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL oraz triglicerydów w surowicy krwi (na czczo),

• badanie ogólne moczu,

• spoczynkowe badanie elektrokardiograficzne,

• rentgenogram klatki piersiowej.

Decyzja co do przeprowadzenia rozszerzonego zakresu badań podejmowana jest w oparciu o przeprowadzone badanie pacjenta, wyniki badań podstawowych i przebieg choroby. Zalicza się do nich:

• podstawowe badanie echokardiograficzne,

• badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej,

• określenie stężenia wapnia,kwasu moczowego,tyreotropiny (TSH) w surowicy krwi.

Oznaczenie aldosteronu i aktywności reninowej osocza (warunki standardowe, przy jednoczesnym określaniu wydalania sodu z moczem) oraz stężenia metoksykatecholamin w moczu należy przeprowadzić w razie potrzeby w referencyjnych ośrodkach specjalistycznych zajmujących się diagnostyką nadciśnienia. Może również zaistnieć potrzeba wykonania badania ultrasonograficznego dopplerowskiego (Duplex-doppler) tętnic.
Konsultację specjalistyczną należy rozważyć u chorego ze wskazań:

• diagnostycznych:

• u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym w wieku poniżej 30 lat,

• gdy istnieje uzasadnione podejrzenie nadciśnienia wtórnego,

• terapeutycznych:

• przy nadciśnieniu opornym na leczenie,

• gdy istnieje zwiększone ryzyko powikłań terapii hipotensyjnej (np. u chorych po udarze mózgu czy w niewydolności nerek).

---