11. Charakterystyczne cechy układu szkieletowego u żółwi Chelonia, krokodyli Crocodilia i węży Serpentes.

a) żółwie

-ciało zamknięte w kostnym pancerzu składającym się z dwóch części- grzbietowej carapax i brzusznej plastron. Grzbietowa zbudowana z rogowych tarcz, brzuszna ze spłaszczonych kości kręgosłupa, żeber właściwych. Połączone po bokach za pomocą skórnych wiązadeł zw. mostem. Stanowią twardy (u młodych początkowo miękki) pancerz ochronny.

-ruchliwy jest długi odc. szyjny i ogonowy, reszta kręgosłupa pozostaje nieruchoma.

-kończyny słupowate, pięciopalczaste, u gat. wodnych wiosłowate, ze zredukowanymi palcami.

-pas barkowy uległ licznym zmianom- z pewnych jego el. powstał pancerz brzuszny. Pozostaje w nim łopatka i potężna kość krucza.

-pas miednicowy u niektórych zrasta się z pancerzem, u innych łączy się z nim tylko więzadłami.

b) węże

-brak kończyn. Jedynie u dusicielowatych pozostają resztki pasa miednicowego.

-kręgosłup składa się z 200 do 450 kręgów i można go podzielić jedynie na dwa odc.- tułowiowy i ogonowy. W pierwszym kręgi stykają się z ruchomymi żebrami, które wolnymi końcami przytwierdzają się do warstwy mięśni na brzusznych tarczkach.

c) krokodyle

-w pasie barkowym brak obojczyka, a miednica związana jest za pomocą 2 lub 4 kręgów z kręgosłupem składającym się z 67-69 kręgów.

-pomiędzy mostkiem a miednicą znajdują się tzw. żebra brzuszne (nie mają nic wspólnego z właściwymi żebrami i prawdopodobnie stanowią szczątki pancerza brzusznego)

10. Odcinki kręgosłupa u poszczególnych gromad kręgowców..

12. Szkielet kończyn u poszczególnych gromad kręgowców..

na przykładzie mioga Lampetra fluviatilis,

rekinka psiego Scyliorhinus canicula, okonia rzecznego Perca fluviatilis, żaby wodnej Rana esculenta, jaszczurki zwinki Lacerta agilis, gołębia Columba livia, konia domowego Equus caballus.

a) minóg rzeczny

-brak kręgosłupa jako takiego.

(-układ szkieletowy stanowi dobrze rozwinięta struna grzbietowa, otoczona łącznotkankową osłoną od której odchodzą cienkie promienie chrzęstne, które podpierają płetwy grzbietowe i ogonową.)

b) rekinek psi

-szkielet całkowicie chrzęstny.

-kręgosłup nie jest podzielony na odcinki. Występują w nim żebra. (Zbudowany z dwuwklęsłych kręgów. Ich trzony przebite są struną grzbietową. Od trzonów odchodzą ku górze łuki grzbietowe tworzące kanał dla cewki nerwowej, ku dołowi w części ogonowej łuki brzuszne chroniące naczynia krwionośne, które w części tułowiowej łączą się z żebrami.)

-szkielet płetw nieparzystych składa się z chrząstek tworzących tzw. promienie płetw. Są ułożone w mięśniach tułowia.

-szkielet płetw parzystych składa się ze szkieletu pasów barkowego i miednicowego oraz ze szkieletu samych płetw.

c) okoń rzeczny

-kręgosłup nie jest podzielony na odcinki, również występują żebra. (zbudowany jest podobnie jak u rekinka, jednak zbudowany z kości, jak i reszta szkieletu.)

-charakterystyczną cechą jest obecność skostnień międzymięśniowych, tzw. ości.

-podobna jest budowa szkieletu płetw parzystych jak u rekinka.

-szkielet płetw nieparzystych natomiast stanowią promienie kostne przekształcone z chrzęstnych i dodatkowo kostne promienie skórne.

d) żaba wodna

-kręgosłup podzielony jest na cztery okolice: szyjną (1kręg- dźwigacz), tułowiową (7), krzyżową (1) i ogonową zbudowaną z kostki powstałej ze zlania się kręgów ogonowych (urostyl)

-brak żeber.

-pas barkowy wolny (przytrzymywany przez mięśnie) i miednicowy. Pojedyncze kości przedramienia i podudzia (k. przedramieniowa i k. podudzia).

e) jaszczurka zwinka

-jej kręgosłup składa się z czterech odcinków: szyjny z dźwigaczem i obrotnikiem, piersiowy i lędźwiowy z żebrami, krzyżowy i ogonowy.

-pasy barkowy i miednicowy połączone z kręgosłupem i występują już dwie kości w przedramieniu i podudziu.

f) gołąb

-kręgosłup podzielony- kręgi szyjne siodełkowate co wskazuje na dużą ruchomość tego odc. (z dźwigaczem i obrotnikiem); kręgi piersiowe u wielu gatunków tworzą sztywną kość grzebieniową notarium; kość lędźwiowo-krzyżowa synsacrum powstała przez zrośnięcie się ostatnich kręgów piersiowych, lędźwiowych, krzyżowych i pierwszych ogonowych.

-notarium i synsacrum usztywniają tułów (wymagane przy trzepoczącym ruchu skrzydeł i przydatne w dwunożności)

-ogon kostny ulega skróceniu i tworzy tzw. pygostyl.

-w czasie lotu haczykowate wyrostki żeber usztywniają klatkę piersiową, powodując stabilność lotu.

-grzebień mostka stanowi miejsce przyczepu mięśni poruszających skrzydłami. Mocne kości krucze rozpierają skrzydła, a obojczyk ulega zrośnięciu na kształt litery v.

-skrzydła- mają zredukowane kości odcinka dłoniowego, kości nadgarstka uległy zlaniu.

-występuje kość skokowa, która powstała przez zrośnięcie kości stępu i śródstopia.

g) koń domowy

-kręgosłup złożony z odc.: szyjnego z dźwigaczem i obrotnikiem, piersiowego, lędźwiowego, krzyżowego zrośniętego w kość krzyżową i odc. ogonowy. Część tułowia słabo wygina się na boki.

-u ssaków kończyny podciągnięte są pod ciało.

-zmniejszenie liczby kości w obręczy barkowej (kości krucze występują tylko u stekowców, u kopytnych i psów nie ma obojczyków)

---