Anna Kaczmarek
grupa 2
Fizjoterapia II rok, II°
przedmiot: Medycyna Fizykalna i Balneoklimatologia
STOMATOLOGIA- zapalenie przyzębia, zapalenie dziąseł, opryszczka, szczękościsk, afty.
ZAPALENIE PRZYZĘBIA
Co to jest przyzębie?
Przyzębie jest składową narządu żucia. Dzieli się na przyzębie brzeżne i wierzchołkowe. W skład przyzębia zaliczają się tkanki będące w kontakcie z szyjką zęba, a mianowicie: dziąsło, ozębna, okostna i kość wyrostka zębodołowego oraz cement korzeniowy. Prawidłowe dziąsło powinno być bladoróżowe. Dziąsło powinno sięgać do szyjki zęba nie odsłaniając cementu korzeniowego, który pokrywa korzeń zęba. Ozębna to delikatne lecz w dużej ilości włókienka kolagenowe, które mocują ząb w zębodole. Z jednej strony przyczepiają się do kości wyrostka zębodołowego szczęki lub żuchwy, a z drugiej do cementu korzeniowego. W związku z tym ozębna wypełnia przestrzeń między kością zębodołu a korzeniem, a szerokość jej wynosi 0,2 mm. Właśnie ozębna warunkuje ruchomość fizjologiczną zęba. Zewnętrzną warstwą kości jest okostna, która jest bardzo bogato unerwiona i unaczyniona.
Co to jest zapalenie przyzębia (periodontitis)?
Typowe zapalenie przyzębia dotyczy osób dorosłych. Rozwija się wolno. Obejmuje dziąsło, ozębną, cement korzeniowy i kość wyrostka zębodołowego. Proces niszczenia przyzębia postępuje skokowo. Krótkotrwałe okresy z gwałtownym pogłębieniem kieszonek i niszczeniem kości (związane z okresowym załamaniem równowagi między działaniem bakterii a systemem obronnym ustroju) przeplatają się z okresem stabilizacji. W okresie „wybuchów" dominują objawy zapalenia dziąseł. W dłużej trwającym zapaleniu przyzębia występuje zmiana zabarwienia dziąsła, zawsze też następuje zmiana zarysu i położenia dziąsła brzeżnego w stosunku do korony zęba. Utrata zębów z powodu choroby przyzębia może być rozłożona w czasie, nawet na kilka lat. Choroby przyzębia mają tło bakteryjne, ale u pacjentów z różnymi typami zapaleń przyzębia stwierdza się wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu miejscowych i nierozerwalnie z nimi związanych ogólnych mechanizmów obronnych. Mają więc tu swój udział defekty odpornościowe, które mogą być uwarunkowane genetycznie. Wyróżniono jeszcze inne, nie tak często występujące postacie zapalenia przyzębia. Dotyczą one dzieci, młodzieży i osób młodych dorosłych. Zapalenie przyzębia przedpokwitaniowe pojawia się u zdrowych dzieci (prawdopodobnie predyspozycje genetyczne), zwykle przed ukończeniem 5 lat. Choroba dotyczy więc uzębienia mlecznego. Przebieg jest na ogół burzliwy. Początkowe objawy pojawiają się w momencie wyrzynania zębów lub krótko po ich wyrznięciu. W postaci uogólnionej już w wieku 2-3 lat może doprowadzić do utraty uzębienia. W postaci umiejscowionej rozwój choroby zatrzymuje profesjonalne usunięcie płytki i zastosowanie antybiotyku. Młodzieńcze zapalenie przyzębia uznane jest za chorobę rodzinną. Następuje tu charakterystyczny ubytek kości zębodołów, obejmujący symetrycznie I zęby trzonowe i siekacze. W późniejszym wieku może przybrać postać uogólnioną. Początkowo dziąsła mają wygląd prawidłowy. Gwałtownie postępujące zapalenie przyzębia pojawia się między pokwitaniem a 35 rokiem życia u osób, które wcześniej nie miały kłopotów z przyzębiem. W fazie ostrej występują silne objawy zapalenia dziąseł. Następuje bardzo szybko destrukcja kości - w ciągu kilku tygodni utrata około 35% kości. Okres utajenia choroby może być nieraz wieloletni, dziąsła mogą wtedy nie wykazywać żadnych objawów.
Jakie są przyczyny zapalenia przyzębia?
Bakteryjną płytkę nazębną uważa się za najważniejszy, miejscowy czynnik zapaleniotwórczy. Przy zaniedbaniu higieny jamy ustnej dochodzi do zwiększenia ilości płytki i zmiany w jej składzie bakteryjnym. Płytka bakteryjna rozprzestrzenia się w głąb szczeliny dziąsłowej (przestrzeń między wolnym brzegiem dziąsła a ścianą zęba w okolicy jego szyjki, której dno stanowi przyczep nabłonkowy, a głębokość do 1 mm), dzięki niektórym bakteriom, które przezwyciężają mechanizmy obronne ustroju i są w stanie przeżyć w środowisku o mniejszej ilości tlenu, jaka występuje w szczelinie dziąsłowej.Powstaje poddziąsłowa płytka bakteryjna. Wiele bakterii związanych z chorobami przyzębia nie rozkłada cukrów, jak w przypadku próchnicy, tylko białka, co powoduje lekko alkaliczny odczyn w kieszonce. W takich warunkach wzmaga się rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów i ich aktywność enzymatyczna. Enzymy i toksyny bakterii uruchamiają mechanizmy obronne ustroju, a reakcje te i powstające w ich wyniku produkty mogą prowadzić do uszkodzenia okolicznych tkanek. Dochodzi też do łatwiejszej kolonizacji, czyli osadzania się na cemencie korzeniowym drobnoustrojów, przypuszczalnie chorobotwórczych dla przyzębia.
W chorobach przyzębia najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest nieodpowiednia higiena jamy ustnej. Jednak bywa i tak, że rozwój chorób przyzębia może być związane z innymi czynnikami. Mogą to być:
- awitaminoza
- stres
- palenie tytoniu
- nadmierne spożycie alkoholu,
- bruksizm, czyli nawykowe zgrzytanie zębami
- zaburzenia hormonalne,
- zaburzenia ogólnoustrojowe tj. cukrzyca,
- nieprawidłowa dieta,
- liczne nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne,
- zaburzenia wydzielanie śliny.
Po czym poznać chorobę przyzębia?
Najczęstsze objawy chorób przyzębia to:
- krwawienie z dziąseł - jest to podstawowy, najważniejszy objaw choroby,
- obrzęki dziąseł,
- ból dziąseł,
- obnażanie korzeni (odsłanianie szyjek zębowych),
- rozchwianie zębów
Proszę pamiętać: dziąsła zdrowe nigdy nie krwawią!
Oprócz dziąsła, zmiany chorobowe zajmują kość i więzadła przyzębia. Kość ulega powolnemu zanikowi. Powstają często głębokie kieszonki przyzębne, w których zalegające resztki pokarmowe, bakterie, itp., powodują stan zapalny przyzębia, który doprowadza do obniżenia się dziąsła i odsłaniania korzeni zębów. Na brzegu dziąsła w okolicy niektórych zębów mogą powstać bolesne, nawracające ropnie. Zęby zaczynają się chwiać, tracą prawidłowe umocowanie w kości i mogą wypadać.
Uwaga palacze: nikotyna zwęża naczynia krwionośne, co powoduje brak występowania krwawienia, a więc utrudnia szybkie wykrycie choroby przyzębia!
Jak leczy się chorobę przyzębia?
Celem leczenia choroby przyzębia jest jej trwałe wyleczenie i przywrócenie, w miarę najlepiej, zarówno budowy, jak i czynności uszkodzonych w jej przebiegu tkanek. Jest ono z konieczności kompleksowe, wielokierunkowe, długotrwałe i żmudne, jak w przebiegu każdej choroby przewlekłej. Daje dobre wyniki szczególnie wtedy, gdy chory zgłasza się do lekarza w początkowym stadium choroby.
Leczenie chorób przyzębia składa się z trzech faz:
- Faza I - Wstępna, przyczynowa
- Faza II - Korekcyjna
- Faza III - Podtrzymująca
Faza I - Jest to higienizacja - 4-8 tygodni przeznaczonych dla pacjenta na wdrożenie właściwej higieny jamy ustnej, razem ze sprawdzaniem środkami wybarwiającymi skuteczności usuwania płytki nazębnej. Bez tego nie można rozpocząć właściwego leczenia.
Faza II - WŁAŚCIWA - wykonuje się skaling głęboki (usuwanie płytki nazębnej, kamienia nazębnego i zewnętrznej warstwy cementu korzeniowego). Lekarz usuwa ręcznie specjalistycznymi instrumentami (kiretami) kamień poddziąsłowy oraz zakażoną powierzchnię korzenia, następnie ją wygładzając. Zabieg trwa 1-2 godzin.
Faza III - Podtrzymująca. Jest to rodzaj profilaktyki wtórnej, która nie dopuszcza do powrotu procesu zapalnego, podtrzymujący uzyskane wyniki.
W fazie podtrzymującej wykonywane jest postępowanie rehabilitacyjne pacjenta m.in.:
- Fizykoterapia,
- Balneoterapia
Fizykoterapia Spełnia rolę pomocniczą w leczeniu chorób przyzębia. W zabiegach fizykoterapeutycznych wykorzystuje się energię termiczną, elektryczną, promieniowanie lasera a także ćwiczenia mięśniowe.
Lasery w stomatologii wykorzystywane są jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny. Jak wynika z doświadczeń lasery biostymulacyjne zwiększają okresowo poziom przeciwciał, przez co pobudzają system immunologiczny, przyśpieszając w ten sposób proces gojenia i wydłużają okres remisji tych schorzeń. Promieniowanie laserowe poprzez swoje właściwości biostymulujące działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Skutecznie aktywuje regenerację komórek.
Balneoterapia Jest to metoda lecznicza wykorzystująca: wody lecznicze, peloidy (m.in.: borowina), w postaci kuracji pitnych, wziewnych, kąpieli, płukań, okładów.
Zabiegi balneoterapeutyczne należą do profilaktyki wtórnej. Ich celem jest utrzymanie osiągniętych wyników leczenia.
Fizykoterapia
choroby przyzębia
Płukania jamy ustnej hipertonicznym roztworem chlorku sodu
cel:
-mechaniczne oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych i zachyłków retencyjnych
-mechaniczne przepchnięcie krwi w naczyniach żylnych
-likwidacja obrzęku tkanek przyzębia
-wywołanie przekrwienia czynnego przez termiczne działanie wody
-wzmocnienie tkanek oporowych przyzębia pod wpływem właściwości wód chlorkowo-sodowych
-likwidacja stanu zakażenia jamy ustnej przez pobudzenie fagocytozy
-likwidacja niemiłego zapachu z ust.
Temp: 37-48ºC
czas: 5-10 min
ciśnienie wody: 2,5 atm
zabiegi: codziennie
seria: 15-20 zabiegów
okłady z pasty borowinowej na dziąsła
Prądy diadynamiczne
Naświetlania promieniami podczerwonymi- lampa sollux z filtrem czerwonym
Naświetlania promieniami nadfioletowymi- miejscowo dawka rumieniowa promieniowania stopnia I (atermiczna poniżej granicy odczuwania ciepła)
Naświetlania lampą bioptron:czas 1-3 min, 4-6 powtórzeń.
Laseroterapia
zapalenie tkanek przyzębia
cel:
- zmniejszenie obrzęku dziąseł
- ustąpienie krwawienia
- zmniejszenie się liczby drobnoustrojów, zwłaszcza wrzecionkowców i krętków.
Płukania jamy ustnej 6% solanką ciechocińską
temp: 45-48 ºC
czas: 15-20 min
ciśnienie wody: 2,5 atm
zabiegi: codziennie
seria: 15-25 zabiegów
Płukania jamy ustnej wodmi siarczkowo-siarkowodorowymi
temp: 45-48ºC
ciśnienie: 2,5 atm
zabiegi: codziennie
seria 20-25 zabiegów
ZAPALENIE DZIĄSEŁ (łac. gingivitis) - choroba infekcyjna dziąseł, nieleczona prowadząca do zapalenia przyzębia. W polskiej systematyce jedna z chorób przyzębia (periodontopatii).
Przyczyną zapalenia dziąseł jest nagromadzona na powierzchni zębów płytka nazębna, która ulega mineralizacji i zamienia się w kamień nazębny. Dzieje się tak na skutek niedostatecznej higieny przyzębia. W wyniku tego następuje namnażanie się bakterii, które powodują lokalne zapalenie dziąsła otaczającego ząb lub nawet całe łuki zębowe.
Do objawów obejmujących dziąsła należą:
zaczerwienienie
bardzo nieświeży oddech
uczucie niesmaku
Zapobiegać zapaleniu dziąseł można poprzez:
odpowiednie szczotkowanie i nitkowanie zębów mające na celu usunięcie płytki nazębnej i resztek jedzenia, oraz kontrolowanie odkładania się kamienia nazębnego
odpowiednie odżywianie się, dzięki czemu zapewnione jest dostarczanie składników odżywczych do kości szczęki i żuchwy oraz zębów
unikanie palenia papierosów i innych postaci tytoniu
regularne kontrole u dentysty
Zapalenie jamy ustnej i dziąseł nieżytowe
naswietlanie promieniami nadfioletowymi miejscowo
Irygacje jamy ustnej
Cel:
-likwidacja obrzęku tkanek przyzębia
-usprawnienie krążenia
-wzmocnienie tkanek oporowych przyzębia
-ikwidacja stanu zakażenie
woda gospodarcza o temp 37-40 ºC
ciśnienie: około 2 atm
czas: 15-20 min
wody chlorkowo-sodowe hipertoniczne
temp: 37-42ºC
czas: 15-20 min
ciśnienie około 2 atm
zabiegi: codziennie
seria: do 15 zabiegów
woda słona- roztwór soli kuchennej w stężeniu powyżej 2%
wody siarczkowo-siarkowodorowe
temp: 37-42ºC
czas: 15-20 min
zabiegi:codziennie
seria: 15 zabiegów
ciśnienie 1,5-2,5 atm
Zapalenie jamy ustnej i dziąseł wdzodziejące:
Irygacja jamy ustnej
wodami mineralnymi siarczkowo-siarkowodorowymi
temp: 25ºC
ciśnienie: 1,5 atm
czas: 10-20 min
zabiegi: codziennie
seria: 6-8 zabiegów
OPRYSZCZKA
Opryszczka warg i twarzy, jest to choroba skóry spowodowana przez zakażenie wirusem opryszczki zwykłej (herpes simplex virus, czyli HSV typ.1). Szacuje się, że ok. 80% ludności jest zakażone wirusem opryszczki. Nie wszyscy jednak chorują na opryszczkę. Częstotliwość występowania opryszczki jest różna u poszczególnych osób. U niektórych występuje ona kilka razy do roku, u innych natomiast pojawia się co kilka tygodni, lub częściej.
Jak można się zarazić opryszczką?
Zakażenie wirusem opryszczki następuje zwykle we wczesnym dzieciństwie drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z zakażonymi osobami lub przedmiotami (np. przez pocałunek lub używanie tego samego kubka lub sztućców, czy też np. szminki). Wirus wnika przez skórę lub śluzówkę, przedostaje się do komórek nerwowych i pozostaje tam w stanie utajonym, w zwojach nerwowych. Bytuje tam nieaktywny, utajony, już na zawsze. Utajony wirus nie powoduje objawów aż do czasu uaktywnienia.
Na uaktywnienie wirusa wpływać mogą:
przeziębienie, grypa,
miesiączka,
zmęczenie,
niedożywienie,
uszkodzenie naskórka (skaleczenie, spękane wargi, zabiegi dentystyczne),
silne nasłonecznienie,
silne przeżycia, stres.
Objawy opryszczki wargowej: najpierw świąd i zaczerwienienie, następnie pojawiają się drobne pęcherzyki wypełniające się płynem surowiczym i mające tendencje do zlewania się. Pęcherzyki pękają po kilku dniach. Sączący się płyn przysycha tworząc strupki. Strupki występują pojedynczo lub tworzy się jeden wielki płaski strup. W czasie pękania pęcherzyków występuje ból lub pieczenie. W okresie tworzenia pęcherzyków, a potem wysychania strupów występuje miejscowe swędzenie. Po około 2 tygodniach objawy skórne ustępują całkowicie nie pozostawiając śladu lub pozostawiając nieznaczne przebarwienia.
Zmiany opryszczkowe pojawiają się na ogół w kącikach ust, na wargach, na policzkach, w okolicach nosa, w małżowinie nosowej zewnętrznej. Zmiany mogą dotyczyć także narządów płciowych (powoduje je inny typ wirusa opryszczki, HSV typu 2).
Leczenie opryszczki wargowej.
Na zmiany opryszczkowe nie wolno w żadnym wypadku stosować kortykosteroidów i antybiotyków. W razie zastosowania na opryszczkę kortykosteroidów i antybiotyków objawy skórne utrzymują się nawet kilka tygodni, stają się bardziej rozległe i pozostawiają po sobie trwałe przebarwienia.
Właściwym i skutecznym lekiem jest stosowanie miejscowo maści zawierającej acyklowir. Jest wiele preparatów, dostępnych w aptekach, zawierających działający przeciwwirusowo acyklowir. Nie należy odrywać strupka - może dochodzić do nadkażeń bakteryjnych w odkrytej ranie.
Naświetlania lampą Bioptron
czas 1-2 min
Seria: 4 zabiegi
Laseroterapia
SZCZĘKOŚCISK
przemijające ograniczenie ruchomości rozwarcia szczęk spowodowane odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę (żwacz, mięśnie skrzydłowe lub skroniowego).
Przyczyny:
miejscowe:
stan zapalny (np. zakażenie przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej po znieczuleniu do otworu żuchwowego, zapalenie mięśni żwaczowych, stawu skroniowo-żuchwowego, okołozębowe, promienica, ropień np. okołomigdałkowy, ropnie zewnątrzustne)
uraz
jako powikłanie po usunięciu zębów (trzonowych górnych i dolnych)
ropowica dna jamy ustnej
zębopochodne zapalenie okostnej
Ogólne:
stan zapalny (np. zakażenie przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej po znieczuleniu do otworu żuchwowego, zapalenie mięśni żwaczowych, stawu skroniowo-żuchwowego, okołozębowe, promienica, ropień np. okołomigdałkowy, ropnie zewnątrzustne)
uraz
jako powikłanie po usunięciu zębów (trzonowych górnych i dolnych)
ropowica dna jamy ustnej
zębopochodne zapalenie okostnej
Leczenie:
Okłada parafinowe
Naświetlania promieniami podczerwonym i światłem widzialnym
Jonoforeza
-1% roztworu chlorku wapnia- z anody
-1% roztworu chlorku potasu- z katody
-polokainy - z anody
-hydrokortyzonu- z anody
-salicylanu sodu- z anody
Diatermia krótkofalowa
metoda jednobiegunowa
elektroda sztywnaw odległości 2cm na staw żuchwowy
dawki I-II ( atermiczna-poniżej granicy odczuwania ciepła, lub oligotermiczna- ciepło łagodne)
czas: 10-15 min
Diatermia mikrofalowa
Elektroda ogniskowa
dawka I (atermiczna) moc 10-15 W
czas 6-8 min
Ultradźwięki
miejscowo na mięsień żwacz - stacjonarnie - nadajnik 1,4cm ²,
0,2-0,5 W/cm²
zabiegi co 2 dzień
seria: 5-10 zabiegów
Okłady borowinowe na staw żuchwowy
Masaż klasyczny
Kinezyterapia- czynna w zakresie stawu żuchwowego.
AFTY-
otwarte owrzodzenie zlokalizowane na błonie śluzowej jamy ustnej, warg lub języka z wytworzeniem miejscowego stanu zapalnego. Często afty występują z nawrotami (nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej), jeśli pojawiają się więcej niż raz w roku, należy rozważać dodatkowe badania, celem stwierdzenia czy nie towarzyszy im inne schorzenie.
Wykazano wyraźny związek pojawiania się aft czynnikami takimi jak:
wkładanie brudnych palców do ust
niektóre składniki (często sztuczne) dodawane do żywności (por. konserwant),
stres,
gorączka,
przypadkowe przygryzienie,
alergia,
zmiany hormonalne,
podrażnienia wywoływane pastą do zębów (a właściwie dodecylosiarczanem sodu - jej składnikiem),
jeśli nie stwierdzono niedoborów odpornościowych i zakażeń przede wszystkim wirusami z rodziny Herpesviridae może być rozważana nieprawidłowa reakcja immunologiczna (por. autoagresja komórek),
niedobór witaminy B12,
niedobór żelaza,
niedobór kwasu foliowego,
niektóre leki zwalczające anginę,
Afty mogą również pojawiać się wskutek zażywania silnych antybiotyków. W tym wypadku najlepszą formą zapobiegania i leczenia aft jest przyjmowanie leków osłonowych na bazie bakterii kwasu mlekowego.
Laseroterapia
W leczeniu aft wykorzystuje się środki odkażające i zmniejszające ból. Większość zmian goi się w ciągu 7-10 dni.