dr Anetta Bogusława Strawińska
mgr Konrad Kazimierz Szamryk
Zakład Historii Języka Polskiego
Wiedza o historycznym rozwoju języka polskiego
Filologia polska, studia stacjonarne
Rok akademicki 2011/2012
ilość godzin: 45
Zajęcia wprowadzające: podanie literatury, przedstawienie trybu i formy zaliczenia.
Podręczniki:
I. Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2003.
J. Baudouin de Courtenay, Zarys historii języka polskiego, [w:] O języku polskim, Warszawa 1984.
Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, t. 1 - 3, Warszawa 1961 - 1972.
S. Borawski, Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007.
T. Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie. Powstanie. Rozwój, Warszawa 1987.
S. Słoński, Historia języka polskiego w zarysie, Warszawa 1953.
S. Urbańczyk, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991.
T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.
B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.
H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009.
2. Onomastyka jako dziedzina językoznawcza. Klasyfikacja semantyczno-kulturowa i strukturalna nazw miejscowych. Nazwy północno-wschodniej Polski.
S. Urbańczyk, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991, tu: onomastyka, nazwy miejscowe.
E. Rzetelska - Feleszko, Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Warszawa 1998.
M. Kucała, Co już jest, a co jeszcze nie jest nazwą własną? [w:] Polszczyzna dawna i współczesna. Studia i szkice, Kraków 2000, s. 235-241.
N. Barszczewska, J. Głuszkowska, T. Jasińska, E. Smułkowa, Słownik nazw terenowych północno-wschodniej Polski, t. I-II, Warszawa 1992.
S. Rospond, Mówią nazwy, Warszawa 1976.
S. Rospond, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Warszawa 1957.
S. Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław 1987. (wstęp)
W. Taszycki, Słowiańskie nazwy miejscowe. Ustalenie podziału, Kraków 1946.
3. Geneza i klasyfikacja najdawniejszych polskich imion osobowych. Przydomek a przezwisko. Zarys historii polskiego nazwiska.
W. Taszycki, Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1925, tu: Typologia imion staropolskich,
A. Bańkowski, Staropolskie przydomki królów i książąt polskich, „Poradnik Językowy” 1988, z. 4, s. 245-261.
A. Cieślikowa, Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym, [w:] S. Warchoł (red.), Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, Lublin 1998, cz. 1, s. 71-81.
S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993.
Z. Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.
J. Matuszewski, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1975.
S. Reczek, Na tropach słów, Wrocław 1973.
W. R. Rzepka, B. Walczak, Staropolskie szyderstwa z nazwisk, [w:] V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Księga Referatów, Poznań 1988, s. 227-240.
4. Najdawniejsze zabytki języka polskiego:
a) Dane z epoki przedpiśmiennej na podstawie Geografa bawarskiego, Dagome iudex, Kroniki Thietmara.
b) Religijne i świeckie zabytki epoki piśmiennej: Bulla gnieźnieńska, Księga henrykowska, Bogurodzica, Kazania świętokrzyskie, Psałterz floriański, Roty przysiąg sądowych, Kazania gnieźnieńskie, Kodeks Świętosławowy, Rozmyślanie przemyskie, Psałterz puławski, Zielnik S. Falimirza.
R. Grodecki (tłumaczenie i wstęp) Księga henrykowska, Wrocław 1991.
J. Matuszewski, Najstarsze polskie zdanie prozaiczne, Wrocław 1981.
W. Taszycki, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław 1975.
S. Urbańczyk, Najstarsze polskie zdania; „Bogurodzica”. Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 109 - 148.
B. Walczak, Najdawniejsze zabytki językowe doby staropolskiej, [w:] Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 61-73.
W. Wydra, W. Rzepka, Chrestomatia staropolska: teksty do roku 1543, Wrocław 1995.
W. Decyk - Zięba, S. Dubisz, Teksty staropolskie. Analiza i interpretacje, Warszawa 2003.
J. Szostak, Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich, Warszawa 2006, s. 29, 39 - 110.
5. Geneza i rozwój najstarszej warstwy polskiego słownictwa: pochodzenie Słowian, prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne; najstarsze słownictwo rodzime i zapożyczone.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002, s. 45 - 66, 191 - 207.
Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974, s. 15 - 28.
B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 17 - 33, 55 - 59.
Z. Gołąb, O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językoznawczych, Kraków 2004, s. 363 - 367.
A. Wędzki (red.), Wczesna Słowiańszczyzna, Warszawa 2008; hasła: etnogeneza Słowian (s. 148 - 156), Polska (s. 440 - 447), Polski język i jego narzecza (s. 448 - 451).
G. Labuda, Z. Stieber (red.), Słownik starożytności słowiańskich, Wrocław 1975, t. 5, hasło: Słowianie, s. 274-185.
Popowska-Taborska H., Wczesne dzieje północno-zachodnich krańców słowiańszczyzny w świetle faktów językowych, [w:] J. Rusek, W. Boryś (red.), Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, Warszawa 1998, s. 125 - 130.
Popowska Taborska H., Przydatność badań językowych do rekonstrukcji wczesnych dziejów Słowian, [w:] Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych, Wrocław 1989, 97-105.
Z. Stieber, Wzajemne stosunki języków zachodniosłowiańskich [w:] Tenże, Świat językowy Słowian PWN, Warszawa 1973, s. 143 - 160.
T. Lehr - Spławiński, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978, s. 84 - 92.
S. Urbańczyk, Ogólne warunki powstania słowiańskich języków narodowych i literackich we wczesnym średniowieczu (na przykładzie polskim); Rozwój słownictwa słowiańskiego w związku z rozwojem średniowiecznych społeczeństw słowiańskich; Słownictwo staropolskie a wyższa kultura;, [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 34 - 49, 75-84, 85-96,
6. Chrystianizacja Polski i jej konsekwencje językowe. Pochodzenie polskiego języka literackiego.
K. Długosz-Kurczabowa, Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wrocław 1990.
M. Karpluk, Wpływy obce na język polski, [w:] Taż, Mowa naszych przodków, Kraków 1993, s. 34-53.
E. Klich, Polska terminologia chrześcijańska, Poznań 1927.
M. Malec, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994.
S. Rospond, Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985, s. (rozdział o średniowieczu).
L Moszczyński, Początki słowiańskiego słownictwa religijnego, [w:] B. Kreja (red.) Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, Gdańsk 1999, s. 7 - 12.
M. Karaś, Język polski i jego rola w procesie zjednoczenia ziem polskich w XIV i XV wieku, [w:] tenże, Język polski i jego historia. Wybór, Warszawa 1986, s. 76-100.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002, s. 191 - 212.
S. Urbańczyk, Polski język literacki w dobie przedpiśmiennej, [w:] :] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 97 - 108.
B. Walczak, Czy tzw. dialekt kulturalny poprzedził powstanie języka literackiego? [w:] Język. Teoria - Dydaktyka, Kielce 1992, s. 87 - 97.
H. Rybicka, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.
7. Grafia tekstów staropolskich. Trudności z adaptacją alfabetu łacińskiego. Podstawowe typy grafii staropolskiej.
M. Kucała (oprac.), Jakuba Parkosza Traktat o ortografii polskiej, Warszawa 1985.
S. Jodłowski, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.
S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Kraków 1991.
S. Urbańczyk, Rozwój ortografii polskiej, JPXXXV, 1955, z. 2, s. 81-95.
Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974, s. 91-99.
B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 73-79, 132-135.
J. Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1997, Wyd. 5 popr.
H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 30 - 35.
W. Taszycki, Najdawniejsze zbytki języka polskiego, Wrocław 1975, s. XXIII - XXVII.
8. Geneza słownictwa nowego obyczaju religijnego (Boże Narodzenie, Wielkanoc).
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 95 - 116.
Maria Borejszko, W kręgu słownictwa bożonarodzeniowego, cz. 1, PJ 1996, z. 1, s. 11 - 11.
M. Borejszko, W kręgu słownictwa bożonarodzeniowego, cz. 2, PJ 1996, z. 2, s. 1-11.
M. Borejszko, Osobliwości językowe w polskich kolędach, „Poradnik Językowy” 1992, z. 9-10, s. 625-642.
J. Liberek, W kręgu kulturowym nazw wielkanocnych, [w:] M. Borejszko (red.) Wielkanoc w polskiej kulturze, Poznań 1997.
M. Borejszko, Przysłowia ludowe związane z okresem wielkanocnym, [w:] Wielkanoc w polskiej kulturze, Poznań 1997.
L. Leciejewicz (red.), Mały słownik kultury dawnych Słowian, Warszawa 1988.
9. Polszczyzna renesansu: Sytuacja języka polskiego w XVI wiek. Obowiązkowe:
H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 61 - 137.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 87 - 112.
Z. Klemensiewicz, Czynniki sprawcze w rozwoju polszczyzny doby Odrodzenia, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 1. Historia języka, Warszawa 1960, s. 7 - 38.
S. Urbańczyk, Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 207 - 235 lub Tenże, Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 1. Historia języka, Warszawa 1960, s. 41 - 60.
Taszycki, Uprawa języka polskiego w dobie odrodzenia, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 2. Historia języka, Warszawa 1962.
S. Urbańczyk, Jaką polszczyzną mówił Jan Kochanowski i jego rówieśnicy? [w:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 236-247 lub Tenże, O języku poetyckim Jana Kochanowskiego, Kraków 1984, s. 5 - 15.
H. Wiśniewska, Cz. Kosyl (red.), Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Wrocław 1984 (Książnica)
Rozszerzenie (przynajmniej jeden artykuł do wyboru):
K. Górski, Zagadnienie słownictwa reformacji polskiej, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 2. Historia języka, Warszawa 1962.
M. Bugajski, Od Słoty do Górnickiego (O kształtowaniu się polskiej świadomości językowej) [w:] Rozprawy o historii języka polskiego, Zielona Góra 2005, s. 63 - 99.
10. Polszczyzna literacka renesansu: Zagadnienia języka pisarzy XVI wieku (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Łukasz Górnick, Biernat z Lublina).
Obowiązkowe:
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 143 -204.
W. R. Rzepka, B. Walczak, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka polskiego, [w:] Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok 1993, s. 211-243.
M. Kuała, Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego, Kraków 1994, t. 1, (wstęp).
I. Bajerowa, Początki polskiego dyskursu naukowego - język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzebskiego, „Onomastica Slavogermanica” XXVIII, Warszawa 2008, s. 73 - 79.
Rozszerzenie (przynajmniej 2 do wyboru):
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 204 - 234.
M. Karpluk, O języku poezji Jana Kochanowskiego, JPol. 1975, z. 1-16, 87 - 94 lub Taż, [w:] M. Kucała (oprac.), O języku poetyckim Jana Kochanowskiego, Kraków 1984, s. 21 - 40.
R. Sinielnikoff, Z badań nad kulturą językową XVI wieku. Nazwy pojęć w „Dworzaninie” Ł. Górnickiego, PorJ. 1962, z. 1., s. 1-12.
I. Winiarska - Górska, Trzy wydania pieśni Mikołaja Reja „…coż chcesz czynić moj miły człowiecze” w kontekście problematyki normalizacji szesnastowiecznego języka literackiego [w:] „Prace filologiczne”, t. LIII, Warszawa 2007, s. 713 - 733.
T. Skubalanka, O języku Biernata z Lublina, [w:] Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, 36 - 48.
S. Hrabec, O języku Biernata z Lublina, [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 1. Historia języka, Warszawa 1960, s. 41 - 60.
W. Kuraszkiewicz, Szkice o języku Mikołaja Reja, , [w:] Odrodzenie w Polsce, (red.) M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, t. III, cz. 2. Historia języka, Warszawa 1962, 113 - 360.
11 - 12. Zmiany językowe polszczyzny XVII wieku.
Ogólna sytuacja języka polskiego w XVII wieku. Mechanizmy zmian językowych w polszczyźnie XVII wieku
Zakres podstawowy:
Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974, s. 370-435.
H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 141 - 151, 186 - 200, 231 - 243.
H. Wiśniewska, Sytuacja języka polskiego w XVII wieku, [w:] Odmiany polszczyzny XVII wieku, Lublin 1992, s. 7 - 16.
B. Walczak, Siedemnastowieczny styl niski (na przykładzie „Liber chamorum” Waleriana Nekandy Trepki [w:] H. Wiśniewska, Cz. Kosyl, Odmiany polszczyzny XVII wieku, Lublin 1992, s. 181 - 189.
M. Cybulski, Norma języka literackiego wobec normy rękopiśmiennych tekstów urzędowych z XVII wieku, [w:] Odmiany polszczyzny XVII wieku, Lublin 1992, s. 17 - 27.
S. Urbańczyk, Sytuacja językowa w Polsce XVII wieku [w:] Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku, Kraków 1992, s. 237 - 249.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 1, Warszawa 2002, s. 222 - 238.
H. Wiśniewska, Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Lublin 2003, s. 11 - 17, 253 - 275.
W. R. Rzepka, B. Walczak, Socjolekt szlachecki XVII wieku, [w:] Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku, Kraków 1992, s. 179 - 188.
S. Skwarczyńska, Estetyka makaronizmu. Próba postawienia zagadnienia, [w:] Prace ofiarowane Kazimierzowi Wójcickiemu, Wilno 1937.
Zakres rozszerzony:
H. Wiśniewska, Kulturalna polszczyzna XVII wieku, Lublin 1994.
Z. Stieber, O typach polszczyzny regionalnej, [w:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 267-272.
b) Język autorów XVII wieku. Jan Andrzej Morsztyn- barokowy wirtuoz słowa. Słownictwo Wacława Potockiego. Język Pamiętników Jana Chryzostoma Paska. Encyklopedia powszechna Benedykta Chmielowskiego - kompendium wiedzy o świecie.
S. Dubisz, Język. Historia. Kultura, cz. 2, Warszawa 2007, s. 235 - 283.
E. Ostrowska, J. A. Morsztyn - mistrzowski, XVII-wieczny i swojski, [w:] Z dziejów języka polskiego i jego piękna, s. 338-409.
H. Wiśniewska, „Płeć biała” w utowrach i w życiu Jana Andrzeja Morsztyna, [w:] Kita M. , Witosz B. (red.), Spotkanie. Księga jubileuszowa dla Profesora Aleksandra Wilkonia, Katowice 2005, s. 361 - 379.
H. Rybicka-Nowacka, „Nowe Ateny” Benedykta Chmielowskiego, Warszawa 1974, s. 7 - 45.
H. Rybicka (oprac.), O języku i stylu „Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska, tu: M. Borejszo, Zapożyczenia włoskie i francuskie w „Pamiętnikach” Jana Chryzostoma Paska, Słownictwo „Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska wobec słownictwa doby nowopolskiej; S. Skorupka, Frazeologia w „Pamiętnikach” Jana Chryzostoma Paska, Warszawa 1989.
Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, red. H. Koneczna, t. 1-2, Wrocław 1965, (wstęp).
Z. Stieber, Uwagi o języku Wacława Potockiego [w:] Tenże, Świat językowy Słowian PWN, Warszawa 1973, s. 327-345.
13. Język doby polskiego oświecenia. Stosunek do języka polskiego w okresie oświecenia. Język komediopisarzy polskiego oświecenia. Gwara na oświeceniowej scenie. Wkład I. Krasickiego w walkę o język narodowy.
Zakres podstawowy:
H. Wiśniewska, Polszczyzna przez wieki, Łódź 2009, s. 311 - 372.
I. Bajerowa, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.
Z. Florczak, L. Pszczółkowska, M. R. Mayenowa, Ludzie oświecenia o języku i stylu, Warszawa 1958.
T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984, rozdz. V, s. 123-138.
W. Taszycki, Język ludowy w „Krakowiakach i Góralach” W. Bogusławskiego, Pam. Lit. 42, s. 1951, s. 419 - 429.
R. Sobol, Ignacy Krasicki w walce o język narodowy, „Zeszyty Wrocławskie” 1952, nr VI, s. 75-108.
B. Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999, s. 204 - 212.
B. Walczak, Wpływy francuskie w polszczyźnie epoki oświecenia, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydział Filologiczno-Filozoficzny, 1978, nr 96; lub : B. Walczak, Galicyzmy w polszczyźnie na tle historii związków polsko-francuskich, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego XXXII, 1986, s. 291-298.
Zakres rozszerzony:
M. Brzezinowa, Język ludowy na oświeceniowej scenie, JPol. 1976, z. 5.
J. Brzeziński (red.), Język i styl gatunków literackich oświecenia i romantyzmu, Zielona Góra 1995.
W. Lubaś, Osobliwości językowe poezji Ignacego Krasickiego, Kraków 1992.
W. Taszycki, Obrońcy języka polskiego, Wrocław 1953.
J. Węgier, Język komediopisarzy oświecenia, Poznań 1973.
J. Węgier, Język Franciszka Bohomolca, Poznań 1972.
14. Romantyzm a zagadnienia języka. Rola A. Mickiewicza w historii języka polskiego. Język i styl Juliusza Słowackiego. Nowatorstwo poetyckie Cypriana Kamila Norwida.
Zakres podstawowy:
T. Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie. Powstanie. Rozwój, Warszawa 1987, s. 292 - 308.
T. Skubalanka, Mickiewicz. Słowacki. Norwid, Warszawa 1997 (tutaj: Styl romantyczny w języku poezji polskiej, s. 9-19, Styl poetycki Norwida ze stanowiska historycznego, s. 144 - 162, Język literacki XIX wieku, s. 224 - 243).
T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984, s. 238 - 258.
Z. Klemensiewicz, Jaką rolę i dzięki czemu odegrał Mickiewicz w rozwoju języka polskiego?, JPol 1955, z. 5, s. 322-333.
F. Sławski, Słownictwo Juliusza Słowackiego, JP, 1999, z. 5, s. 322-338.
T. Skubalanka, Juliusz Słowacki - artysta słowa, JP, 1999, z. 5, s. 339-350.
B. Walcza, Cyprian Kamil Norwid o języku polskim, PJ, 2010, s. 18-23.
Zakres rozrzeszony (przynajmniej 2 teksty do wyboru):
Z. Klemensiewicz, Mickiewicz w dziejach języka polskiego, [w:] W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa 1961, s. 233-279 lub [w:] O języku Adama Mickiewicza. Studia, Wrocław 1959, s. 437-486.
T. Skubalanka, Mickiewicz. Słowacki. Norwid, Warszawa 1997 (tu: Styl poezji Norwida na tle tradycji poetyckiej romantyzmu, s. 163 - 196).
T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984, s. 205 - 228.
W. Weintraub, O pewnej młodzieńczej manierze Mickiewicza, JP XIX, 1924, s. 152-162.
Z. Kurzowa, Język filomatów i filaretów. Słowotwórstwo i słownictwo, Wrocław 1963.
F. Pepłowski, Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.
15. Język polski przełomu XIX i XX wieku. H. Sienkiewicz - nowe oblicze historycznej opowieści. Specyfika powieści młodopolskiej na podstawie twórczości S. Żeromskiego.
S. Dubisz (red.) Nauka o języku dla polonistów, Warszawa 1996, s. 414-420.
A. Wilkoń, O języku i stylu „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza, Warszawa 1976.
K. Górski, Kilka uwag o artyzmie językowym Henryka Sienkiewicza, PorJ 1968, z. 3. s. 120-134.
H. Rybicka, O języku „Trylogii” Henryka Sienkiewicza, „Polonistyka” 1964, z. 2, s. 39-44.
T. Skubalanka, Style prozy narracyjnej w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław1984, s. 279-385.
T. Skubalanka, Stefan Żeromski. Artyzm i maniera, [w:] Historyczna stylistyka języka polskiego, s. 428-443.
T. Skubalanka, Styl poetycki Młodej Polski. Między romantyzmem a modernizmem. Nastrojowość poezji młodopolskiej, [w:] Historyczna stylistyka języka polskiego, s. 443-476.
B. Walczak, Sienkiewicz w dziejach języka polskiego, [w]: Język osobniczy jako przedmiot badań stylistycznych, pod red. J. Brzezińskiego, Zielona Góra 1988.
W. Kupiszewski, Język dzienników Stefana Żeromskiego, Warszawa 1990 s. 7 - 12, 99 - 186.
16. Geneza, charakter i dzieje polszczyzny kresowej.
Zakres podstawowy:
K. Dejna, W sprawie tzw. dialektów kresowych, JP LXIV 1984, s. 51-57.
Z. Kurzowa, O polskich dialektach kresowych, JP LXV 1985, s. 99-108.
Z. Kurzowa, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI-XX w., Warszawa 1993.
Z. Kurzowa, Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 r., Warszawa-Kraków 1985.
B. Nowowiejski, Polszczyzna północnokresowa przełomu XIX i XX wieku w świetle ówczesnych wydawnictw poprawnościowych, „Białostocczyzna” 1997, nr 1.
Zakres rozszerzony:
M. Karaś, Kilka uwag o polszczyźnie kresowej XVI w., JP LIII, s. 104-112.
E. Koniusz, Polszczyzna z historycznej Litwy w „Słowniku gwar polskich” Jana Karłowicza, Kielce 2001.
I. Grek-Pabisowa, I. Maryniakowa, Język kresowy w świadomości Polaków, [w:] K. Handke (red.), Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość, Warszawa 1993, s. 161 - 172.
Z. Kurzowa, Z badań nad polszczyzną północnokresową XVII-XVIII w. (Uwarunkowania historyczne. Opis systemu fonetyczno-fonologicznego. Perspektywy rozwojowe, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. VI, s. 27-48.
H. Turska, Język polski na Wileńszczyźnie, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. II, s. 15-23.
J. Zaleski, Polszczyzna kresów południowo-wschodnich, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. II, s. 9-13.
17. Postrzeganie polszczyzny regionalnej na przestrzeni wieków. Puryzm językowy - definicja, typologia i chronologia zjawiska. Charakter dziewiętnastowiecznego puryzmu obronnego. Wydawnictwa poprawnościowe z 2. połowy XIX w. i początków XX wieku.
M. Białoskórska, Postrzeganie zróżnicowania regionalnego polszczyzny do końca XVIII w., [w:] K. Handke (red.), Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość, Warszawa 1993, s. 121 - 132.
W. Rzepka, Status regionalizmów w polszczyźnie XIX w., [w:] K. Handke (red.), Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość, Warszawa 1993, s. 133 - 150.
S. Dubisz, Z historii puryzmu i liberalizmu językowego, [w:] W. Gruszczyński, J. Bralczyk, G. Majkowska (red.), Polszczyzna w komunikowaniu publicznym, Warszawa 1999, s. 9-17.
D. Buttler, Zmiany słownikowe w polszczyźnie przełomu w. XIX i XX, PorJ 1972, cz. I, s. 196-204.
B. Nowowiejski, Wydawnictwa poprawnościowe z 2. połowy XIX i początków XX wieku jako źródła do historii języka polskiego, [w:] B. Falińska (red.), Witold Doroszewski. Mistrz i nauczyciel, Łomża 1997.
B. Walczak, Działalność kulturalnojęzykowa, [w:] Zarys dziejów języka polskiego, Warszawa 1995, s. 272-279.
K. Handke, Polszczyzna regionalna - problematyka i stan badań, [w:] Polszczyzna regionalna Pomorza, red. K. Handke, cz. 1, Wejherowo 1986, s. 7 - 20.
18. Nowomowa - język odgórnie kreowany. Cechy, funkcje oraz środki językowe nowomowy.
J. Głowiński, Nowomowa, [w:] J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, Lublin 2001.
J. Bralczyk, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Uppsala 1987.
M. Głowiński, Nowomowa po polsku, Warszawa 1990.
M. Głowiński, Marcowe gadanie, Warszawa 1991.
R. Grzegorczykowa, Nowomowa a problem funkcji wypowiedzi, PorJ 1985, nr 6.
I. Kamińska-Szmaj, Język polityki po 1989 roku, Wrocław 2001.
G. Majkowska, Czy nowomowa? Język dyskursu politycznego w okresie przemian ustrojowych w Polsce, „Polonistyka” 1993, nr 2, s. 72-79.
A. Markowski, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa 1992, s. 124-148.
W. Pisarek, Język służy propagandzie, Kraków 1976.
W. Pisarek, O nowomowie inaczej, JP 1993, z. 1-2, s. 1-9.
R. Przybylska, Nowomowa, [w:] Wstęp do nauki o języku polskim, Kraków 2003.
J. Sambor, Nowomowa - język naszych czasów, PorJ1985, nr 6, s. 365-377.
F. Thone, Drewniany język, Warszawa 1990.
B. Walczak, Rozwój zasobu leksykalnego polszczyzny w XX wieku, [w:] S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, Warszawa 2001, s. 141-155.
19. Neonowomowa na tle polszczyzny przełomu XX i XXI wieku.
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów 2000. Tutaj: Wykorzystanie niektórych mechanizmów retorycznych w ulotnych tekstach wyborczych; Teksty wyborcze jako akty mowy; Wartościowanie w polskich kampaniach wyborczych.
K. Ożóg, Język w służbie polityki, Rzeszów 2004. Tutaj: Język polskiej polityki w latach 1989 - 2003; Wartościowanie w kampaniach wyborczych.
B. Kundra, Sposoby powstawania prasowych okazjonalizmów politycznych, PJ 1996, z. 8, s. 35 - 44.
K. Mosiołek - Kłosińska, Językowa prezentacja przeciwników politycznych w wypowiedziach kandydatów na prezydenta w kampanii 1995 r., PJ 1996, z. 1. s. 12-20.
L. Polkowska, Językowe środki perswazji w przemówieniach sejmowych Romana Giertycha. PJ 2004, z. 9.
J. Anusiewicz, S. Siciński, Język polityki a współczesna kultura polityczna, t. 11, „Język a kultura”, Wrocław 1994. Zwłaszcza: I. Kamińska, Co to jest kultura polityczna?; B. Walczak, Co to jest język polityki?; G. Habrajska, Wykorzystanie ironii do walki politycznej; E. Kołodziejczyk, Językowe środki zwalczania przeciwnika, czyli o inwektywach we współczesnych tekstach politycznych.
J. Bralczyk, O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Warszawa 2003, zwłaszcza: O języku Wałęsy; Słowo w prezydenckiej kampanii wyborczej Lecha Wałęsy i Tadeusza Mazowieckiego; Język polityki i polityków; O populizmie językowym; O języku polskiej polityki w latach dziewięćdziesiątych.
I. Kamińska - Szmaj, Agresja językowa w życiu publicznym, Wrocław 2007.
I. Kamińska - Szmaj, Słowa na wolność. Język polityki po 1989 roku, Wrocław 2001.
A. Ryzza - Woźniak, Wpływ Unii europejskiej na polszczyznę końca XX wieku, [w:] G. Szpila (red), Język trzeciego tysiąclecia, Kraków 2000, s. 311 - 317.
20. Zaliczenie przedmiotu.
1