DYREKTYWY DOTYCZĄCE
CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH I ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH

Ochrona przed ryzykiem związanym ze czynnikami szkodliwymi w środowisku pracy

1. Dyrektywa Rady z 27 listopada 1980 r. dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych; 80/1107/EWG (Dz.Urz. WE L 327 z 3.12.1980 r.).

Dyrektywa wymienia działania, które państwa powinny podejmować w celu:

• odpowiedniej kontroli stanu zdrowia pracowników w okresie ich narażenia na w/w czynniki;

• udostępnienia pracownikom i/lub ich przedstawicielom w miejscu pracy informacji na temat zagrożeń wynikających z działania określonych czynników.

2. Dyrektywa Rady z 16 grudnia 1988 r. nowelizująca Dyrektywę 80/1107/EWG o ochronie pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych; 88/642/EWG (Dz.Urz. WE L 356 z 24.12.1988 r.).

Dyrektywa uszczegóławia postanowienia zawarte w Dyrektywie 80/1107 /EWG poprzez wskazanie sposobów oszacowania narażenia i strategię pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, w tym w szczególności wymagań dotyczących:

• osób wykonujących pomiary;

• metod pomiarowych;

• pomiarów do oznaczenia cząstek pyłów w powietrzu na stanowiskach pracy.

3. Dyrektywa Rady z 29 maja 1991 r. dotycząca ustalenia indykatywnych wartości dopuszczalnych i uzupełniająca Dyrektywę Rady 80/1107/EWG dotyczącą ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych podczas pracy; 91/322/EWG (Dz.Urz. WE L 177 z 5.7.1991 r.).

Dyrektywa zawiera szczegółową listę indykatywnych wartości dopuszczalnych dotyczących narażenia zawodowego.

4. Dyrektywa Rady z 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/931/EWG); 98/24/WE (Dz.Urz. WE L 131 z 5.5.1998 r.).

Dyrektywa ustanawia minimalne wymagania dotyczące ochrony pracowników przed zagrożeniami dla ich bezpieczeństwa i zdrowia wynikającymi lub mogącymi wyniknąć w efekcie narażenia na działanie środków chemicznych, znajdujących się w miejscu pracy lub w wyniku pracy z udziałem środków chemicznych.

Wymagania dyrektywy stosuje się, gdy w miejscu pracy występują lub mogą wystąpić niebezpieczne środki chemiczne, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących środków chemicznych, do których stosuje się środki ochrony przed napromieniowaniem zawarte w dyrektywach przyjętych na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Przepisy dyrektywy mają zastosowanie w zakresie czynników rakotwórczych.

5. Dyrektywa Komisji z 8 czerwca 2000 r. ustanawiająca pierwszą listę indykatywnych wartości granicznych narażenia na czynniki zewnętrzne podczas pracy - w związku z wykonaniem dyrektywy Rady 98/24/EWG w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy; 2000/39/WE (Dz.Urz. WE L 142 z 16.6.2000 r.).

Dyrektywa postanawia, że dla dowolnego czynnika chemicznego, dla którego ustanowiono na szczeblu Wspólnoty wskaźnikowe wartości graniczne ryzyka zawodowego, państwa członkowskie, uwzględniając wartość graniczną ustaloną dla Wspólnoty, są zobowiązane do ustalenia krajowej wartości granicznej ryzyka zawodowego, określającej jego charakter zgodnie z krajowymi przepisami i praktyką.

6. Dyrektywa Rady z 28 czerwca 1990 r. dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych w środowisku pracy (szósta szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 Dyrektywy 89/391/EWG); 90/394/EWG (Dz.Urz. WE L 196 z 26.7.1990 r. ze zm.).

Dyrektywa wskazuje na następujące zasady:

• zmniejszanie wykorzystania czynników rakotwórczych w miejscu pracy;

• działanie w celu zmniejszenia zagrożenia narażenia zdrowia i bezpieczeństwa pracowników;

• informowanie odpowiednich władz o ryzyku dla zdrowia i życia;

• zasady działania w wypadku przewidzianego i nieprzewidzianego narażenia;

• dostęp do miejsc niebezpiecznych;

• higiena i ochrona osobista;

• informowanie i szkolenie pracowników;

• inne działania takie jak nadzór medyczny, przechowywanie dokumentów itd.

7. Dyrektywa Rady z 27 czerwca 1997 r. po raz pierwszy zmieniająca dyrektywę 90/394/EWG w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) 97/42/WE (Dz.Urz. WE L 179 z 8.7.1997 r.).

8. Dyrektywa Rady z 29 kwietnia 1999 r. zmieniająca po raz drugi dyrektywę 90/394/EWG w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy i rozszerzająca ją o mutageny; 1999/38/WE (Dz.Urz. WE L 138 z 1.6.1999 r.).

9. Dyrektywa Rady z 26 listopada 1990 r. dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w pracy (siódma szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 pkt 1 Dyrektywy 89/391/EWG); 90/679/EWG (Dz.Urz. WE L 374 z 31.12.1990 r.).

Dyrektywa wskazuje na obowiązki pracodawców, do których zalicza:

• ograniczenie ryzyka, poprzez zapewnienie odpowiednich środków bezpieczeństwa (dyrektywa zawiera w załącznikach odpowiednie wskazówki);

• informowanie organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i ochronę zdrowia;

• zapewnienie odpowiednich warunków higieny oraz indywidualnych środków ochronnych;

• informowanie i szkolenie pracowników;

• ustalenie listy pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych;

• zapewnienie odpowiedniego nadzoru medycznego (dyrektywa w załączniku zawiera praktyczne wskazówki w tym zakresie).

10. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy (siódma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG); 2000/54/WE (Dz.Urz. WE L 262 z 17.10.2000 r.).

Dyrektywa ustanawia listę czynników biologicznych. Postanawia też, że lista i klasyfikację muszą być regularnie sprawdzane i korygowane w oparciu o nowe, dodatkowe dane naukowe.

Dyrektywa postanawia też, że pracodawcy muszą mieć aktualne informacje na temat nowych osiągnięć technologicznych w celu poprawy ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Obowiązkiem pracodawców jest też - w celu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników narażonych na czynniki biologiczne:

• podejmowanie środków zapobiegawczych,

• prowadzenia regularnych szkoleń pracowników.

11. Dyrektywa Rady z 8 marca 2001 r. uzupełniająca dyrektywę 90/219/EWG w zakresie kryteriów określania stopnia bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi i dla środowiska w odniesieniu do typów mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie; 2001/204/WE (Dz.Urz. WE L 073 z 15.3.2001 r.).

Dyrektywa ustanawia k ryteria ustalania stopnia bezpieczeństwa GMMO dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

12. Dyrektywa Rady z 12 maja 1986 r. dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas przy pracy; 86/188/EWG (Dz.Urz. WE L 137 z 24.5.1986 r.).

Dyrektywa wskazuje na mechanizmy pomiaru dziennego indywidualnego narażenia pracowników na hałas oraz odpowiednie wielkości progowe. Ponadto mówi ona o działaniach mających na celu ochronę słuchu pracowników omawiając równocześnie metody jego badania.

13. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG); 2003/10/WE (Dz.Urz. WE L 042 z 15.2.2003 r.).

14. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG); 2002/44/WE (Dz.Urz. WE L 177 z 6.7.2002 r.).

Dyrektywa ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony pracowników przed zagrożeniem zdrowia i bezpieczeństwa wynikającym lub mogącym wyniknąć z narażenia na wibracje mechaniczne.

15. Dyrektywa Rady z 28 lipca 1982 r. o ochronie pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie ołowiu i jego związków podczas pracy (pierwsza dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 Dyrektywy 80/1107/EWG); 82/605/EWG (Dz.Urz. WE L 283 z 6.10.1982 r.).

Dyrektywa zawiera:

• listę czynności, przy wykonywaniu których istnieje możliwość wchłaniania ołowiu oraz wykaz wielkości progowych dopuszczalnego narażenia na działanie ołowiu;

• regulacje dotyczące zasad prowadzenia kontroli stężenia ołowiu, oraz koniecznych działań zapobiegających jego negatywnym skutkom dla zdrowia pracowników.

16. Dyrektywa Rady z 29 czerwca 1978 r. o zbliżeniu przepisów prawnych, regulaminów i postanowień administracyjnych państw członkowskich w dziedzinie ochrony pracowników narażonych na działanie monomeru chlorku winylu; 78/610/EWG (Dz.Urz. WE L 197 z 22.7.1978 r.).

Dyrektywa wskazuje na:

• zasady monitorowania stężeń monomeru chlorku winylu, które są obowiązkowe w zakładach gdzie ma miejsce polimeryzacja;

• konieczność instalowania odpowiednich systemów alarmowych, pozwalających na wykrywanie wzrostu stężeń monomeru chlorku winylu poza wskazane w dyrektywie wielkości progowe;

• konieczność stosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

17. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (piętnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG); 1999/92/WE (Dz.Urz. WE L 023 z 28.1.2000 r.).

Dyrektywa dotyczy urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

18. Dyrektywa Rady z 19 września 1983 r. dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie azbestu w pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 Dyrektywy 80/1107/EWG); 83/477/EWG (Dz.Urz. WE L 263 z 24.09.1983 r. ze zm.).

Dyrektywa wskazuje na:

• wielkości progowe dopuszczalności azbestu w powietrzu;

• zasady prowadzenia pomiarów ilości azbestu w powietrzu;

• działanie jakie należy podejmować w wypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości progowych;

• warunki pracy jakie muszą być zapewnione dla pracowników pracujących w warunkach zagrożenia azbestem.

19. Dyrektywa Rady z 25 czerwca 1991 r. zmieniająca Dyrektywę 83/477/EWG dotyczącą ochrony pracowników przed zagrożeniem podczas pracy, związanym z narażeniem na działanie azbestu (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 Dyrektywy 80/1107/EWG); 91/382/EWG (Dz.Urz. WE L 206 z 29.7.1991 r.).

Dyrektywa zmieniła tylko niektóre szczegółowe unormowania Dyrektywy 83/477/EWG .

20. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 marca 2003 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 83/477/EWG w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy; 2003/18/WE (Dz.Urz. WE L 097 z 15.4.2003 r.).

Dyrektywa zmieniła kolejne zapisy Dyrektywy 83/477/EWG , aby poprawić na szczeblu całej Wspólnoty Europejskiej bezpieczeństwo pracy związanej z narażeniem na azbest.

Środki ochrony roślin

1. Dyrektywa Rady z 15 lipca 1991 r. dotycząca wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin; 91/414/EWG (Dz.Urz. WE L 230 z 19.8.1991 r.).

Dyrektywa ustanawia jednolite zasady dotyczące kryteriów i procedur wydawania zezwoleń na dopuszczenie środków ochrony roślin do obrotu.

2. Dyrektywa Komisji z 16 maja 2001 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/414/EWG dotyczącą wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin; 2001/36/WE (Dz.Urz. WE L 164 z 20.6.2001 r.).

Odpady niebezpieczne

1. Dyrektywa Rady z 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych; 91/689/EWG (Dz.Urz. WE L 377 z 31.12.1991 r.).

Dyrektywa ustanowiła zasady w sprawie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

2. Dyrektywa Rady z 23 lipca 1996 r. w sprawie zbliżania ustawodawstwa państw członkowskich w zakresie kolejowego transportu towarów niebezpiecznych, 96/49/WE (Dz.Urz. WE L 235 z 17.9.1996 r.).

Ograniczenia w stosowaniu niektórych substancji

1. Dyrektywa Rady z 9 czerwca 1988 r. dotycząca ochrony pracowników w pracy przez wprowadzenie zakazów używania pewnych określonych czynników oraz wykonywania pewnych czynności (czwarta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 Dyrektywy 80/1107/EWG); 88/364/EWG (Dz.Urz. WE L 179 z 9.7.1988 r.).

Dyrektywa zawiera listę substancji, które nie powinny być produkowane ani stosowane w państwach członkowskich.

2. Dyrektywa Komisji z 26 maja 1999 r. dostosowująca po raz piąty do postępu technicznego załącznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (cyna, PCP i kadm), 1999/51/WE (Dz.Urz. WE L 142 z 5.6.1999 r.).

3. Dyrektywa Komisji z 26 października 2001 r. dostosowująca po raz siódmy do postępu technicznego załącznik I do dyrektywy Rady nr 76/769/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (kreozot); 2001/90/WE (Dz.Urz. WE L 283 z 27.10.2001 r.).

4. Dyrektywa Komisji z 29 października 2001 r. dostosowująca po raz ósmy do postępu technicznego załącznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (heksachloroetan); 2001/91/WE (Dz.Urz. WE L 286 z 30.10.2001 r.).

5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 czerwca 2001 r. zmieniająca, po raz dwudziesty pierwszy, dyrektywę Rady 76/769/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych, w zakresie substancji sklasyfikowanych jako substancje kancerogenne, mutagenne lub toksyczne ze względu na zagrożenie rozrodczości; 2001/41/WE (Dz.Urz. WE L 194 z 18.7.2001 r.).

6. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 czerwca 2002 r. zmieniająca po raz dwudziesty dyrektywę Rady 76/769/EWG w zakresie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (krótkołańcuchowych chlorowanych parafin); 2002/45/WE (Dz.Urz. WE L 177 z 6.7.2002 r.).

7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. zmieniająca po raz dziewiętnasty dyrektywę Rady 76/769/EWG odnoszącą się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (barwniki azowe); 2002/61/WE (Dz.Urz. WE L 243 z 11.9.2002 r.).

8. Dyrektywa Komisji z 9 lipca 2002 r. dostosowująca do postępu technicznego po raz dziewiąty załącznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń przy wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (składniki cynoorganiczne); 2002/62/WE (Dz.Urz. WE L 183 z 12.7.2002 r.).

9. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 maja 2003 r. zmieniająca po raz dwudziesty trzeci dyrektywę Rady 76/769/EWG odnoszącą się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (substancje sklasyfikowane jako czynniki rakotwórcze, mutagenne lub substancje toksyczne ze względu na zagrożenie rozrodczości - c/m/r); 2003/34/WE (Dz.Urz. WE L 156 z 25.6.2003 r.).

10. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 lutego 2003 r. zmieniająca po raz dwudziesty czwarty dyrektywę Rady 76/769/EWG w sprawie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (eter pentabromodifenylu, eter oktabromodifenylu); 2003/11/WE (Dz.Urz. WE L 042 z 15.2.2003 r.).

---