Wykład IV 18.04.2010r.

Skutki unieważnienia umowy:

• Ex tunc - traktujemy ją tak jak by jej w ogóle nie było, co nie oznacza aby dało się przywrócić ją do stanu pierwotnego

• Ex nunc - wygaśnięcie umowy - nie ingerujemy w czas wstecz, umowy nie wywołuje skutków od momentu wygaśnięcia, wszystko do wygaśnięcia ma znaczenie prawne

Najważniejszym podmiotem prawa międzynarodowego jest państwo. Definicja państwa znajduje odzwierciedlenie w konwencji z Montevideo. Ona nie wiąże żadne z państw na naszym kontynencie ale jest wzorcem do którego wszystkie państwa się odnoszą się pozytywnie. Konwencja dodaje element zdolności zaciągania przez państwo zobowiązań.

Cechami charakterystycznymi podmiotów prawa międzynarodowego jest nawiązywanie stosunków z innymi państwami.

Wg konwencji Montevideo państwo jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać składniki:

• stałą ludność

• określone terytorium

• rząd

• zdolność do utrzymywania stosunków z innymi podmiotami

Państwo jest podmiotem suwerennym - czyli pojęciem oznaczającym niezależność.

Suwerenność (def. Ludwik Ehrilk), składa się z dwóch elementów tj.:

1. całowładność - polega na tym, że państwo ma wyłączną kompetencję do normowania swoich stosunków wewnętrznych (np. normowanie prawa i stosowanie sankcji)

2. samowładność - polega na tym, że państwo jest niezależne od jakichkolwiek czynników zewnętrznych (np. państwo przyjmuje tylko te normy na które wyraża zgodę)

Państwo nie może zrzec się suwerenności, bo jest ona przydana każdemu państwu jako element państwowości. Istnieje jednak ograniczenie stosowania suwerenności, z uwagi na ograniczone normy prawa międzynarodowego tzn. suwerenność może być ograniczona prawem międzynarodowym poprzez przystąpienie państwa np. do jakiejś konwencji, organizacji międzynarodowej.

Państwo to podmiot prawa międzynarodowego:

• suwerenny (niezależny),

• pierwotny (jest podmiotem z samego faktu istnienia)

• pełny (bo przysługują mu cechy prawa międzynarodowego)

Praktyka prawa międzynarodowego pokazuje, że nie ma ograniczeń co do państwo w kwestii

• terytorium - np. Luksemburg, Monako - nie ma znaczenia wielkość terytorium

• ludność - nie ma znaczenia ile ludności ma dane państwo, ale nie może to być jedna osoba

• władza (rząd) - efektywnie wykonywana władza,

Przykład:

Selandia:

- terytorium 140 na 40 hektarów, po II wojnie światowej terytorium zostało opuszczona aż do 1967r, kiedy to emerytowany oficer przeprowadził się wraz z rodziną na to terytorium. Mamy tu przykład zawłaszczenia terytorium, to księstwo leżało poza terytorium Wielkiej Brytanii. Holendrzy padali na Sealandie, oficer wziął ich za jeńców. Wielka Brytania poszerzyła terytorium morskie do 12 mil i w Sealnadia wchodziła w skład Wielkiej Brytanii.

Ląd

morze

12 mil morskich ------------------------- morze terytorialne = granica terytorium państwa

Rodzaje państw:

• jednolite (unitarne) to są takie które mają wspólne terytorium wspólną ludności i wspólną władzę

• złożone -to są takie które mają wspólną władzę, wspólną ludność, wspólny język, walutę ale są podzielone np. USA.

• śródlądowe- państwo nie mają dostępu do morza

• o niekorzystnym położeniu geograficznym - np. Polska - tj. w przypadku kiedy jest kilka państw skupionych wokół jednego morza, gdzie nie możliwe jest wykorzystanie do maksimum możliwości wynikających z prawa morza

• archipelagiczne - składające się z kilku wysp np. Filipiny

Państwa trwale neutralne - np., Szwajcaria

• inne państwa gwarantują integralność terytorialną i niepodległość tego państwa

• nie może brać udziału w konfliktach zbrojnych

• nie może brać udziału w sojuszach i organizacjach wojskowych

• nie może instalować na swoim terytorium obcych baz wojskowych

• nie może zezwalać na stacjonowanie obcych wojsk na swoim terytorium

• ma prawo do samoobrony tzn. może posiadać armię

• może przystępować do organizacji międzynarodowych

Organizacja narodów zjednoczonych

• wszystkie państwa są suwerenne, równe

• zakaz użycia siły

• obowiązek udzielenia pomocy

• organizacja ma prawo przymusić, państwo nie należące do organizacji, do zachowania się zgodnie z kartą

• nie interweniujemy w prawo wewnętrzne - ale jeżeli będzie taka potrzeba to można zareagować

Powstanie i upadek państwa:

wymiar faktyczny - powstanie państwa następuje z chwilą ustalenia władzy na określonym terytorium i ludności plus spełnienie zasad prawa międzynarodowego tj. aby państwo było uznawane musi tolerować zakaz agresji, nie może ingerować w prawo innego państwa, musi szanować prawa człowieka

Sposoby powstania państwa:

• przez zjednoczenie - np. zjednoczenie Jemenu

• inkorporacje - włączenie jednego państwa z drugim

• rozpad państwa - rozłączenie na dwa np. Czechy i Słowacja

• secesja - odłączenie się i tworzenie nowego np. ZSSR

• tworzenie państwa na tzn. terytorium zależnym (powierniczym - uzależnionym od innego państwa) np. Kamerun, Ruanda

Sposoby upadku państwa:

• zjednoczenie - np. Niemcy

• inkorporacja - na miejsce upadłego państwa wchodzi drugie

• rozpad - z jednego państwa są utworzone dwa odrębne

Sukcesja państwa:

• zasada tabula rasa - wszelkie zobowiązania przyjmuje się od początku

• prawo do wyboru - część zobowiązań przyjmuje a część odrzuca

• sprawy dotyczące długów każdy z państw normuje osobno

Uznanie - jest to akt jednostronny mocą którego podmiot uznający stwierdza zaistnienie pewnych faktów i przyznaje im określone skutki prawne.

Formy i rodzaje uznania :

Wyraźne następuje w sposób, że państwo które uznaje w sposób wyraźny notuje uznanie (na piśmie) np. USA uznały Bośnie i Hercegowina za państwo	Dorozumiane (per facta conculdentia) brak tu stwierdzenia wyraźnego przez państwo ale dzieje się to przez określone fakty, czynności np. Niemcy nawiązały stosunki dyplomatyczne z Polską 1918r
Indywidualne jedno państwo	Zbiorowe grupa państw
De facto dotyczy wyłącznie faktów - potwierdzenie faktu (można je zmienić, cofnąć)	De iure może mieć charakter tymczasowy i indywidualny (zasadniczo jest ono nieodwołalne)
Przedwczesne przedwczesne przesłanki uznania	Opóźnione opóźnione przesłanki uznania

Jeżeli są spełnione warunki uznania to nie koniecznie państwo musi być uznane dlatego że jest to decyzja indywidualna każdego państwa.

Uznanie rządu:

• Doktryna tobara - tj. doktryna legitymizmu tzn,. uznajemy tylko takie sytuacje które są zgodne z prawem

• Doktryna estrady - uznanie może mieć miejsce niezależnie od tego czy rzad powstał zgodnie z prawem czy nie

Uznanie za stronę wojującą i powstańców :

• Wymogi prawne - powstańcy muszą posiadać zorganizowaną strukturę

• Wymóg powadzenia działań zbrojnych

• Działają pod jednolitym dowództwem i przestrzeganie prawa humanitarnego

---