Temat: Cukrzyca

Rodzaj insuliny	Preparat	Początek działania	Szczyt działania	Czas trwania działania
Analogi szybkodziałające: Lis Pro Aspart Glulisine	Humalog NovoRapid, Novolog Apidra	15min 15min 10-15min	1-2h 1-2h 1h	4h 4h 4h
Insuliny krótko działające: Regular	Humulin R Actrapid Velosulin Insuman R Gensulin R Polhumin R	30-45min	2-3h	6-8h
Insuliny o pośrednim działaniu: NPH	Humulin N Protaphare Insulstara Insuman Basal Gensulin N Polhumin N	2-4h	5-6h	10-16h
Insuliny długo działające:	Nie stosowane w Polsce
Analog długo działający: Detemir	Levemir	2h	8h	16-20h
Analog bezszczytowy: Glardine	Lantus	1h	bez szczytu	24h
Mieszanki insulinowe: Mieszanki od 10/90 do 50/50 NPH-Regular	Humulin M50 Humulin M30 Mixtard 30-50 Gensulin M10-50 Polhumin Mix-3 Isumsn Comb 25	30-40min	2-3/4-8h	10-16h
Mieszanki analogowe : Mix 25/75 Mix 50/50 Mix 30/70	Humamix 25 Humamix 50 NovoMix 30	15min	1-2/4-8h	10-16h

Cukrzyca - zaburzenie metaboliczne o różnej etiologii. Charakteryzuje się przewlekłą hiperglikemią z zaburzeniami węglowodanów, tłuszczów i białek wynikającymi z upośledzenia wydzielania lub działania insuliny.

Epidemia cukrzycy:

Obecnie - 200mln;

2025 r. - 300mln

W Polsce - 2mln

Kryterium rozpoznawania cukrzycy:

1. na czczo powyżej 126 mg% - cukrzyca

2. upośledzona tolerancja glukozy: 140 - 190 mg%

3. cukrzyca przygodna > 200 mg% (powtórzyć na czczo)

Cukrzyca typu 1 ma charakter autoimmunologiczny, wpływ czynników genetycznych i środowiskowych

Cukrzyca typu 2 charakteryzuje się upośledzonym wydzielaniem insuliny lub insulinooporność. Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych (otyłość, przekarmienie, błędy w składzie pokarmów, brak aktywności fizycznej).

Czynniki ryzyka:

• nadwaga, BMI >/ 25

• mała aktywność fizyczna

• cukrzyca w rodzinie

• grupy etniczne

• gdy w poprzednim badaniu stwierdzono nieprawidłową glikemię na czczo > 100mg% > 5,6mol/l

• przebyta cukrzyca ciężarnych

• kobiety które urodziły duże dziecko > 4kg

• nadciśnienie 140/90 mmHg

• hiperlipidemia

• zespół policystycznych jajników

• choroby układu sercowo-naczyniowego

Optymalizacja stylu życia:

• dieta

• aktywność fizyczna

• zakaz palenia

• ograniczenie alkoholu

Zalecenia dietetyczne PTD na 2007 rok:

• węglowodany 45-50%

• białka 15-20%

• tłuszcze 30-35%

Indeks glikemiczny (IG) - klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na stężenie glukozy we krwi po 2h od ich spożycia.

IG = stężenie glukozy we krwi po spożyciu produktów zawierających 50g węglowodanów, stężenie glukozy we krwi po spożyciu 50g glukozy

IG określa procentowo szybkość wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu produktów w porównaniu do wzrostu jaki następuje po spożyciu tej samej ilości węglowodanów w postaci czystej glukozy

1WW to jest ilość produktu wyrażona w gramach lub miarach kuchennych w której znajduje się 10g węglowodanów przyswajalnych.

Doustny test tolerancji glukozy OGTT

Wskazania:

• cechy zespołu metabolicznego przy prawidłowej glikemii na czczo

• glikemia na czczo w zakresie 100-125 mg/dl

• glikozuria przy prawidłowej glikemii na czczo

• jako badanie diagnostyczne w rozpoznaniu cukrzycy ciężarnych

Przeciwwskazania:

• rozpoznana cukrzyca

• choroby przewodu pokarmowego

• stany ostre

Przygotowanie:

• nie zmieniać diety 72h przed testem

• badanie z rana na czczo

• wyspany (8h snu)

Przeprowadzenie badania:

• pobranie próbki krwi żylnej by oznaczyć stężenie glukozy w osoczu

• obciążenie glukozą - 75g glukozy rozpuszczonej w 250-300ml wypić w ciągu 5 min

• po wypiciu pacjent w pozycji siedzącej

• po 2h pobrać krew ponownie

Oznaczanie ciał ketonowych

Wskazania:

• monitorowanie leczenia cukrzycy typu 1

• w ciąży w przebiegu cukrzycy i cukrzycy ciążowej

• w przypadku wystąpienia dodatkowych schorzeń ostrych wikłających cukrzycę

• ciała ketonowe oznaczyć przy hiperglikemii > 300mg/dl

• przy występowaniu objawów kwasicy ketonowej (ból brzucha, wymioty)

Pełny dobowy profil glikemii obejmuje oznaczenie

• rano na czczo

• przed każdym głównym posiłkiem

• 120 min po głównym posiłku

• przed snem

• o godz. 24

• o godz. 3

oznaczenie pełnego profilu glikemii chorzy leczeni insuliną powinni wykonywać przynajmniej raz w tygodniu.

Jakość oznaczeń przy użyciu glukometru powinna być systematycznie kontrolowana (co pół roku) w placówce służby zdrowia. Kontrola przeprowadzona przez przeszkoloną poelęgniarkę obejmuje:

• ocenę sprawności glukometru pacjenta

• ocenę techniki pomiaru glikemii

• porównanie wyników uzyskanych przy użyciu kontrolowanego glukometru

Hemoglobina glikowana GHB

• odzwierciedla stan glukozy we krwi w ciągu poprzednich 20 dni

• rutynowo co 3 miesiące u pacjentów ze stabilnym przebiegiem choroby i dobrym wyrównaniem

Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej:

• HbA_1C < 6,1% - < 6,5%

• glikemia na czczo w osoczu żylnym \< 110mg/dl

• glikemia na czczo podczas samokontroli 70-90 mg/dl

• glikemia po posiłku podczas samokontroli do 135mg/dl

3 kryteria:

1. 126mg/dl \< nieprawidłowa glikemia na czczo

2. przygodna >/ 200mg/dl - upośledzona tolerancja glukozy

3. w teście OGTT >/ 200mg/dl

Zasady podejmowania wysiłku fizycznego:

• początkowe zalecenia dotyczące aktywności fizycznej powinny być umiarkowane i uzależnione od możliwości pacjenta do wykonywania wysiłku

• może korzystnie wpływać na wrażliwość na insulinę, RR i profil lipidowy

• może zwiększyć ryzyko ostrej lub opóźnionej hipoglikemii

• alkohol może zwiększyć ryzyko hipoglikemii po wysiłku

• zapobieganie odwodnieniu organizmu w warunkach wysokich temperatur otoczenia

• należy pamiętać o możliwości uszkodzenia stóp

Najbardziej wskazany spacer 3-5 razy w tygodniu (około 150 min tygodniowo)

Zmierzyć stężenie glukozy przed i po wysiłku (przed najlepiej 135mg/dl)

Mieć ze sobą węglowodany proste

Przyczyny
Hipoglikemii	Hiperglikemii
zbyt dużo insuliny	za mało insuliny
duży wysiłek	mały wysiłek fizyczny
mało jedzenia	zbyt dużo węglowodanów
dodatkowa choroba	stres, emocje, przeżycia
	infekcje, ból, uraz
	leki

Przed nieplanowanym wysiłkiem fizycznym należy spożyć dodatkowe węglowodany 20-30g na każde 30 minut wysiłku lub rozważyć zmniejszenie ilości insuliny.

Przy każdej wizycie należy określić styl radzenia sobie z chorobą.

Oceniamy objawy depresyjne.

Ocena objawów lękowych.

Leki doustne p/cukrzycowe

• metformina u otyłych

• glinidy

• inhibitory α-glikozydazy

Intensywna insulinoterapia

Wieloletnie 3-5x dziennie przy użyciu pompy osobistej lub wstrzykiwań podawanie insuliny.

Zasady intensywnej insulinoterapii:

• codzienna samokontrola glikemii

• samodzielne podejmowanie przez chorego decyzji o modyfikacji dawki

Hipoglikemia poniżej 55mg

Ostre powikłania hiperglikemii

• cukrzycowa kwasica ketonowa (śmiertelność ok. 5%)

• nieketonowy hiperglikemiczny zespół hiper.... (śmiertelność ok. 15%)

• kwasica mleczanowa (śmiertelność ok. 50%)

Insuliny krótkodziałające podajemy dożylnie

Neuropatia - diagnostyka:

• badanie czucia dotyku

• badania czucia bólu

• badanie czucia wibracji

• badanie czucia temperatury

Diagnostyka zespołu stopy cukrzycowej:

1. dane z wywiadu

• dolegliwości związane z neuropatią, zaburzenia ukrwienia kończyn,

• problemy ze stopami

2. badanie przedmiotowe

• jaki kształt stopy, zniekształcenia

• kolor, zadrapania, badanie tętna na tętnicy grzbietowej stopy

• brak lub nieprawidłowa higiena stóp

---