System Instytucjonalny i Prawny Unii Europejskiej
Prof. UKSW dr hab. Stanisław Konopacki
Objaśnienia stosowanych przeze mnie skrótów:
p. - państwo
pr. - prawo
p. czł. - państwo członkowskie
m-owe - międzynarodowe
pdst. - podstawowe
tr. - traktat
dt. / dot. - dotyczące
WYKŁAD 10, 27 II 2009
-> Przewiduje się stopniowe przejście od obecnego systemu nicejskiego do podwójnej większości:
Do 31 X 2014 obowiązuje system nicejski.
Od 1 XI 2014 do 31 III 2007 będzie obowiązywać podwójna większość - poparcie 55 % państw (nie mniej niż 15) reprezentujących 65 % ludności. Ale każdy kraj będzie mógł zażądać głosowania w systemie nicejskim.
Po 1 IV 2017 ma obowiązywać tylko podwójna większość.
-> W systemie podwójnej większości do zablokowania decyzji trzeba ponad 45 % państw lub 35 % ludności co najmniej 4 p.czł.
- Wyłoniony będzie tzw. mechanizm Joaniny:
Na wniosek minimum 5 p.czł. lub mniejszej ilości reprezentujących 95 mln ludzi (tj. 19 % ludności) będzie można odroczyć decyzję większości „na rozsądny czas”.
Jeśli w tym czasie mniejszość z Joaniny nie pozyska większej liczby sojuszników, decyzja wejdzie w życie.
-> Siedzibą RUE jest Bruksela, jednak w IV, VI, X Rada zbiera się w Luksemburgu.
Kompetencje RUE:
prawodawcze
wykonawcze
koordynacyjne
nominacyjne
zawieranie umów m-owych
Kompetencje prawodawcze:
- Podejmuje zarówno wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) oraz bez tej mocy (zalecenia, opinie).
- Uchwala budżet.
- W odniesieniu do II filara kompetencje prawodawcze dotyczą podejmowania decyzji dla realizacji WPZiB na podstawie wytycznych.
-> W III filarze kompetencje prawodawcze:
stanowi Akt Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach karnych,
zawiera umowy m-owe.
- Ustanawia kompetencje, decyzje, decyzje ramowe.
- Realizując swoje zadania prawodawcze RUE współpracuje z innymi instrumentami - KE i PE.
- RUE działań a podstawie propozycji KE co jest istotnym elementem równowagi instytucjonalnej - żadna z instytucji nie powinna mieć pełnej władzy w jednym obszarze.
WYKŁAD 11, 06 III 2009
Kompetencje wykonawcze:
- RUE nie działa samodzielnie, ale poprzez KE, której deleguje zadania w zakresie wdrażania pr. wspólnotowego -> tzw. procedura KOMITOLOGII - procedura ta została przyjęta przez RUE w 1987 jako COMITOLOGY DECISION (modyfikowana w 1999).
- Komitety to ciała - po jednym przedstawicielu p.czł. oraz Przewodniczący -> wyższy funkcjonariusz Komisji.
- Celem Komitetów jest osiągnięcie kompromisu pomiędzy dążeniami p.czł. a koniecznością efektywnego podejmowania decyzji w ramach UE.
- Komisja przewodniczy spotkaniom Komitetów, ale nie ma prawa głosu.
Funkcje koordynacyjne:
- RUE realizując te funkcje w I filarze opracowuje projekt ogólnych wytycznych w polityce gospodarczej i po przedstawieniu RE formułuje niewiążące akty prawne.
- w II filarze zapewnia jedność, spójność i skuteczność działań UE.
- w III filarze RUE jest forum konsultacji, wymiany informacji i koordynacji działań państw -> upoważnia państwa do współpracy w ramach EUROPOLU.
Kompetencje nominacyjne:
- We współpracy z PE mianuje członków KE i ETS, Sądu, instancji Europejskiego Komitetu Społecznego i Komitetu Regionów.
- Powołuje specjalnych przedstawicieli mających mandat w ramach WPZiB.
- Ustala wysokość uposażeń funkcjonariuszy wspólnotowych.
Kompetencje zawiązania umów m-owych:
- Przy współpracy z KE i PE ma prawo zawiązania umów m-owych dot. akcesji nowych państw i stowarzyszenia państw trzecich z WE oraz współpracy z państwami trzecimi i organizacjami m-owymi.
KOMISJA EUROPEJSKA
- Odzwierciedla ponadnarodowy charakter UE - siedziba BRUKSELA.
- Wspólny organ wspólnotowy - Traktat Fuzyjny 1965.
- Zastąpiła Komisję EWG, komisję Euratomu, Wysoką Władzę EWWiS.
- WW miała duże kompetencje ponadnarodowe, wraz z TS nadawała wspólnocie cechy federalne.
- Stanowiła prawo bezpośrednio obowiązujące p.czł. (WW)
-> Komisją z 1965 wzorowano na tr. rzymskich, a nie na WW.
- Na mocy tr. fuzyjnego liczyła 9 członków:
Niemcy, Włochy Francja -> po 2 członków
Beneluks -> po 1 członku
- Od 2007 liczy 27 komisarzy.
- W latach 50. i 60. rywalizacja między KE a RUE
- W okresie „pustego krzesła” doszło do kulminacji konfliktu.
->Próby wprowadzenia zasady większości kwalifikowanej popierane przez komisję zniweczyła Francja.
- Konflikt został zakończony Kompromisem Luksemburskim 30 I 1966.
- W miarę pojawiania się nowych członków pojawiały się tez trudności w organizacji prac.
- W latach 80. pojawiły się głosy o konieczności zmniejszenia liczby komisarzy.
-> W TUE zapis o zatwierdzeniu przez PE przewodniczącego KE.
- Długość kadencji KE zwiększono z 4 do 5 lat.
- Podczas Konferencji Miedzyrządowej 1996 ustalono, że w związku z rozszerzeniem liczba komisarzy będzie zmniejszana.
-> Na mocy Tr. Nicejskiego 2001 obowiązuje dwustopniowa procedura powoływania Przewodniczącego KE.
- Nominacji dokonuje RE QMV, potem zatwierdzenie przez PE.
- Następnie RE w porozumieniu z przewodniczącym ustala listę Komisarzy -> wymagane zatwierdzenie przez PE.
- Ostatecznie Rada mianuje Przewodniczącego i Komisarzy.
Przewodniczący:
- Sprawuje polityczne przewodnictwo prac KE.
- Dzieli zadania między Komisarzy.
- Decyzje o wewnętrznej pracy KE.
- Mianuje wice-komisarzy.
- Prawo zdymisjonowania komisarzy
Szczególne rozwiązanie LEX PROD, 1999 -> Romano Prodi odebrał zobowiązanie od Komisarzy, że ustąpią oni z urzędu, gdy ich do tego wezwie.
Gabinet polityczny Komisarza:
Skład:
- Zespół doradców, ekspertów -> 6-7 osób.
- Na czele gabinetu Szef Gabinetu innej narodowości niż Komisarz.
-> Zasadnicza jednostka - Dyrekcje Generalne (DG) -> zbliżona do ministerstwa państw narodowych.
- Na ich czele stoją Dyrektorzy Generalni odpowiedzialni przed właściwymi Komisarzami -> kierują przydzielonymi obszarami polityki integracyjnej.
- DG dzielą się na departamenty i wydziały.
- DG zajmują się poszczególnymi politykami, np. rynek wewnętrzny, usługi, transport i energia itd.
- W ramach KE są też agencje wykonawcze np. Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury, Sektora Audiowizualnego.
-> Do struktury KE należy też Sekretariat Generalny - podzielony na Dyrekcje generalne.
- W 2000 r. w KE zatrudnionych było 21 000 osób, a a jej wydatki wyniosły 4,7 mld euro.
- Komisja działała permanentnie - posiedzenia Komisarzy raz na tydzień zwoływane przez Przewodniczących.
- Język obrad: angielski lub francuski.
- Obrady nie są jawne.
Decyzje Komisji podejmowane są:
w trakcie posiedzeń
poprzez procedury pisemne
poprzez procedury umocowania, upoważnienia 1 lub większej liczby Komisarzy
poprzez procedury delegowania -> oddanie sprawy Dyrektorom Generalnym i szefom służb.
Kompetencje KE:
funkcje strażnika prawa wspólnotowego,
funkcja prawodawcza,
funkcja wykonawcza,
funkcje w zakresie stosunków zewnętrznych.
Strażnik pr. wspólnotowego:
- Kontrola innych instytucji, p.czł., osób fizycznych i prawnych w zakresie przestrzegania prawa wspólnotowego.
- W przypadku naruszenia prawa KE przekazuje sprawę do TS.
- W odniesieniu do p.czł. KE odwołuje się do zasady lojalności (art. 10 TWE).
- Kontrola wobec przedsiębiorstw polega na przestrzeganiu prawa przez nie prawa konkurencji i pomocy państwowej.
- Inne uprawnienia kontrolne odnoszą się do RUE, PE, EBC (art. 230 TWE).
Funkcja Prawodawcza:
- Realizacja inicjatywy ustawodawczej.
- Uprzednio były to konsultacje z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, Komitetem Regionów, grupami roboczymi i Komitetami RUE, przedstawicielami rządów i parlamentów.
- KE uczestniczy w tworzeniu prawa pierwotnego i pochodnego.
- KE opracowuje projekt budżetu i przedstawia go Radzie. Odpowiada również za wykonanie budżetu.
- KE nie tylko inicjuje proces ustawodawczy, ale jej przedstawiciele biorą udział w posiedzeniach grup roboczych i COREPER.
WYKŁAD 12, 13 III 2009
Funkcje Wykonawcze:
- Konsultacje z PE, Komisją Regionów, Komisją Ekonomiczo-społeczną, Komisją Ekonomiczno-finansową.
- Wypełnia zadania wykonawcze (wg art. 202 TWE) powierzone przez Radę w ramach procedury komitologii.
- Realizując zadania wykonawcze wydaje rozporządzenia, dyrektywy, decyzje.
- Zarządzanie środkami finansowymi Wspólnot w ramach budżetu i administrowanie funduszami strukturalnymi.
Funkcje w zakresie stosunków zewnętrznych:
Zawiera umowy z państwami trzecimi:
handlowe i celne,
o stowarzyszeniu ze Wspólnotami,
o współpracy z p.-3 i organizacjami m-owymi,
o akcesji nowych państw do UE.
Kompetencje KE w II filarze:
- Utrzymanie przedstawicielstw w organizacjach m-owych, współpraca z misjami dyplomatycznymi p.czł. w p-3.
- Prezentowanie uwag o WPZiB na wniosek RUE.
- Wsparcie Prezydencji w ramach Trójki.
- Zajmowanie się polityką zewnętrzną i dialogiem politycznym z p-3.
Kompetencje KE w III filarze:
- Prawo inicjatywy prawodawczej na wniosek Rady - stanowisko, decyzję ramową, decyzję, konwencję.
- Wspieranie Prezydencji w reprezentacji UE w III filarze.
- Informowanie PE o pracach dot. Współpracy Politycznej i Sądowej w Sprawach Karnych.
PARLAMENT EUROPEJSKI:
- PE jako jedyna instytucja pochodząca z bezpośrednich wyborów p.czł.
- Ewolucja tego organu od instytucji opiniodawczej i konsultacyjnej do współdecydującej.
- PE organem ponadnarodowym - ma reprezentować społeczeństwo europejskie, a nie p.czł.
- Pochodzi od Wspólnego Zgromadzenia EWWiS, Zgromadzenia Parlamentarnego EWG i Zgromadzenia Parlamentarnego Euratomu.
-> Dołącza do tr. rzymskich. Konwencja przewidywała połączenie trzech Zgromadzeń.
- Od III 1958 jedno Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne - w 1962 przyjęto nazwę Parlament Europejski.
- Nazwa oficjalnie przyjęta w JAE, i potwierdzona w TUE.
- Zmiany dot. ilości członków, sposobu wyłaniania i kompetencji.
-> Z kolejnym rozszerzeniami zmieniała się ilość czł. w PE.
- W obecnej kadencji 2004 - 2009 - 785 deputowanych.
- W następnej kadencji liczba posłów -> 750.
- Do 1979 deputowanych do PE kierowały parlamenty narodowe.
- Od VI 1979 wybory bezpośrednie do PE - nie udało się jednak ustalić jednolitej ordynacji wyborczej.
- Przyjęto jedynie zakaz łączenia funkcji w parlamencie narodowym i europejskim.
-> Novum wprowadzone przez Tr. z Maastricht - obywatelstwo europejskie.
- Twórcom chodziło o rozszerzenie udziału obywateli w życiu politycznym UE, zwiększenie frekwencji w wyborach, bo stale maleje.
Rozwój kompetencji PE:
1952 - 70 - Forum konsultacyjne; zadanie często ignorowane.
1970 - 15 - PE nabywa uprawnienia budżetowe.
1979 - Bezpośrednie wybory nie zwiększyły kompetencji PE; jedynie większa legitymizacja.
1980 - 86 - Obligatoryjne zasięganie opinii PE.
1986 - 92 - wprowadzono procedurę zgody i współpracy -> PE ma większy wpływ na integrację ( w zakresie rynku wewnętrznego, funduszy strukturalnych, polityki badawczej).
1992 TUE - wprowadzono regułę współdecydowania, PE ma wpływ na:
inicjatywę ustawodawczą,
prawo petycji do PE,
powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich,
kompetencje decydowania o składzie KE.
1997 Tr. Amsterdamski - rozszerzono zakres procedury współdecydowania; zmiana wpływu na wybór Przewodniczącego KE: najpierw zatwierdza desygnowanego kandydata na Przewodniczącego, a potem całą KE.
2001 Tr. Nicejski - rozszerzono procedurę współdecydowania; z organu konsultacyjnego instytucja posiadająca organy wpływa na proces decyzyjny.
Struktura wewnętrzna PE:
organy kierownicze
organy merytoryczne
organy polityczne
organy administracyjne
Organy Kierownicze:
- Przewodniczący i Wiceprzewodniczący (14) wybierani na 2,5 letnie kadencje.
Prezydium PE - 14 Wiceprzewodniczących i 6 kwestorów na 2,5 roku - organizacja wewnętrzna PE.
Konferencja Przewodniczących - Przewodniczący, Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Frakcji Politycznej i dwóch przedstawicieli Niezrzeszonych bez prawa głosu.
Konferencja Przewodniczących Komisji - składa się z Przewodniczących stałych i tymczasowych Komisji Parlamentarnej.
Konferencja Przewodniczących Delegacji - Przewodniczący stałych Delegacji międzyparlamentarnych.
Organy Merytoryczne:
Komisje parlamentarne - stałe, śledcze i ad hoc. W kadencji 204-2009 jest 20 komisji stałych. Członkowie komisji -> 2,5 letnia kadencja.
Delegacje międzyparlamentarne - zadanie utrzymywania kontaktów z parlamentami p. trzecich i z organizacjami regionalnymi.
Organy Polityczne:
Frakcje (grupy) polityczne - grupy deputowanych, w których obwiązuje reguła klucza politycznego, a nie narodowego. Rolę grup politycznych po raz pierwszy sankcjonuje TUE. Frakcje - hierarchia strukturalna.
Skład: minimum 20 posłów z minimum 1/5 p.czł. Każdy poseł tylko od jednej frakcji lub niezrzeszeni.
Grupy polityczne: (nie trzeba zapamiętywać ;-))
Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańskich Demokratów)
Demokratów Europejskich
Grupa socjalistyczna
Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy
Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie
Grupa Unii na rzecz Europy Narodów
WYKŁAD 13, 27 III 2009
Organy administracyjne:
Sekretariat podzielony na:
Dyrektoriaty Generalne: (nie trzeba zapamiętywać jakie ;))
Dyrektoriat I - Przewodnictwo
Dyrektoriat II - Polityka wewnętrzna
Dyrektoriat III - Polityka zewnętrzna
Dyrektoriat IV - Informacje
Dyrektoriat V - Sprawy personalne
Dyrektoriat VI - Infrastruktura
Dyrektoriat VII - Tłumaczenie
Dyrektoriat VIII - Finanse
-> PE uczestniczy w procesie decyzyjnym razem z Rada UE i KE - różne procedury:
Konsultacji
Współpracy
Współdecydowania
Zgody
Współdecydowanie (art. 251 TWE) - możliwość odrzucenia wniosku KE w sprawie aktu prawnego - co oznacza weto wobec decyzji.
- Sesje PE w Strasburgu.
- Komisje i grupy zbierają się w Brukseli.
- Sekretariat znajduje się w Luksemburgu.
Procesy decyzyjne w PE:
- Wewnętrzne decyzje podejmowane są najczęściej zwykłą większością.
- Większością kwalifikowaną decyzje dot. wotum nieufności wobec Komisji lub odrzucenia budżetu.
- Nieformalne spotkania między instytucjami, dialog, blokowanie, kontrola.
- Komisja pełni rolę mediatora między RUE a PE.
- Jednak w przypadku polityki rolnej, handlowej, podatkowej rola PE jest mniejsza - zasada współpracy konsultacji.
- Istnieją również procedury wynikające z umów międzyinstytucjonalnych np. w 1975 Rada, KE i PE uchwaliły procedurę pojednawczą dla decyzji o ogólnym zasięgu i ważnym znaczeniu finansowym.
Kompetencje PE:
Legislacyjne
Kontrolne
Opiniodawcze i doradcze
Kreacyjne
Inne
Kompetencje legislacyjne:
- PE współdziała z RUE i KE (niekiedy Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny) w tworzeniu prawa wspólnotowego:
Procedura konsultacji:
ścisła współpraca,
zwalczanie dyskryminacji,
polityka rolna,
prawa wyborcze obywateli,
Unia Gospodarcza i Walutowa,
budżet.
Procedura współpracy - coraz mniejsze zastosowanie:
definicje dot. dostępu Wspólnoty i p.czł. do instytucji finansowych.
Procedura współdzecydowania - największe zastosowanie:
rynek wewnętrzny,
swoboda przepływu pracowników,
ochrona środowiska,
badania,
ochrona konsumenta,
edukacja,
kultura,
ochrona zdrowia.
W ramach kompetencji prawodawczych udział PE w uchwalaniu budżetu - prawo modyfikacji, poprawek, odrzucenia.
Kompetencje kontrolne:
- Wobec innych organów wspólnotowych (ustawodawczych, wykonawczych):
Interpelacje, pytania wobec KE, RUE.
Coroczna dyskusja nad działalnością UE przedstawiana przez KE.
Wyrażenie wotum nieufności wobec KE.
Udzielenie absolutorium z wykonania budżetu.
Kompetencje opiniodawcze i doradcze:
- Opinie PE przyjmujące postać zgody - np. nominacja Przewodniczącego KE, składu KE; obsady Trybunału Obrachunkowego, członkowie Zarządu EBC.
- Opinie dot. stosunków zewnętrznych - zawierania umów m-owych (np. stowarzyszeniowych, akcesyjnych).
Kompetencje kreacyjne:
Kreacja odnosi się do powoływania:
Przewodniczącego i członków KE,
Rzecznika Praw Obywatelskich,
Konsultacji kandydatów do EBC,
Trybunału Obrachunkowego.
Pozostałe kompetencje:
Relacje z parlamentami narodowymi - Konferencja Komisji Wyspecjalizowanych w sprawach Wspólnotowych (COSAC): przeprowadza debaty; spotkania 2 razy w roku p.czł. oraz Turcji i Chorwacji.
Kontakty z obywatelami - przyjmuje petycje od obywateli UE, osób fizycznych i prawnych mających siedzibę w p.czł.
Petycja przekazana odpowiedniej komisji - sprawdza czy dotyczy integracji UE.
Rzecznik Praw Obywatelskich - związek z PE: PE powołuje i odwołuje; przyjmuje skargi.
Kompetencje PE w II filarze:
- Konsultowany przez Prezydencję o zasadniczych kierunkach polityki.
- Może kierować pytania do RUE.
- Rekomendacja dla RUE.
- Przeprowadza coroczną debatę o WPZiB.
- Regularnie informowany przez KE i Prezydencję o pracach WPZiB.
Kompetencje PE w III filarze:
- Wyraża opinie o decyzjach ramowych, decyzjach, środkach wykonawczych, konwencjach.
- Pytania do RUE.
- Rekomendacja dla RUE.
- Przeprowadza coroczną debatę o Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych.
- Regularnie informowany o pracach Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych.
- Opinię o ustanowieniu wzmocnionej współpracy.
-> W II i III filarze uprawnienia PE niewielkie - opiniowanie i prawo do informacji.
- Działalność PE - każdego roku Konferencja Przewodniczących przyjmuje kalendarz prac:
12 czterodniowych plenerowych sesji w Strasburgu i 6 dwudniowych w Brukseli.
2 tygodnie w miesiącu na posiedzenia komisji parlamentarnych i delegacji międzyparlamentarnych.
1 tydzień w miesiącu na posiedzenia grup politycznych.
4 tygodnie rocznie na prace posła w jego okręgu wyborczym.
- Od I 2007 liczba posłów - 785.
- Liczba języków od I 2007 - 23 (ponad 400 kombinacji tłumaczeń).
- Działalność PE wykracza poza UE:
wyborcze misje obserwacyjne,
zaangażowanie na Ukrainie,
promowanie demokracji i praw człowieka.
WYKŁAD 14, 3 IV 2009
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:
-> TS i SPI (Sąd Pierwszej Instancji) stanowią wspólne organy sądowe - siedziba Luksemburg.
- W 1951 Trybunał sprawiedliwości EWWiS; w 1997 dwa oddzielne TS dla EWG i Euratomu.
- 1958 Konwencja scalająca trzy TS w Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot.
- W zapisach JAE plan powołania SPI.
- Rada Ministrów powołała SPI w 1988. Rozpoczął działalność w 1989.
-> Najpierw nie miał statusu samodzielnej instytucji.
- TN uczynił SPI instytucją samodzielną.
- Wg art. 221 TWE po jednym sędzim z każdego kraju, mianowani na zasadzie zgody p.czł.
- Funkcja rzecznika generalnego - z tradycji francuskiego systemu prawnego.
-> Początkowo było dwóch rzeczników - przy 6 p.czł. Od 2000 jest ich 8.
- Pochodzą oni z największych p.czł.
- Rzecznicy i sędziowie są równi ranga. Rzecznicy wspierają sędziów w kontroli nad przestrzeganiem prawa.
- Formułują opinie, które mogą być wykorzystywane przez TS.
- Kadencja sędziego i rzecznika trwa 6 lat. Co trzy lata wymieniana jest część składu.
-> Rzecznikami są sędziowie p.czł.
- Sędziowie i rzecznicy wybierają spośród siebie Prezesów, Sekretarza TS i SPI.
- Służby pomocnicze TS - służba tłumaczeniowa: wiedzę prawniczą i znajomość kilku języków urzędowych.
- Personel; administracyjny wspólnoty dla TS i SPI.
-> Postępowanie przez TS i SPI w każdym języku oficjalnym UE.
- Językiem roboczym jest francuski, na który tłumaczy się wszystkie niezbędne dokumenty.
- Wszczęcie postępowania:
Pytania prejedycjonalne - Sąd krajowy z pytaniem do TS o wykładnię albo ważności prawa wspólnotowego - p.czł. i instytucje UE mają 2 miesiące na uwagi.
Skarga bezpośrednia - wnosi się ją do sekretariatu TS - przydziela się Sędziego Sprawozdawcę i Rzecznika Generalnego.
Kompetencje TS i SPI:
- zapewnienie poszanowania prawa wspólnotowego przez p.czł i instytucje UE.
- Jurysdykcja TS i SPI głównie w I filarze. W II i III filarze jest ograniczona.
Funkcje:
- Funkcja sądu konstytucyjnego - rozstrzyga sprawy dot. organów UE, realcji między UE a p.czł. Czuwa nad zgodnością prawa wtórnego z prawem pierwotnym i ogólnymi zasadami prawa.
- Funkcja sadu administracyjnego - rozpatruje skargi osób prawnych i fizycznych o zaniedbania prawne.
- Funkcja sądu m-owego - czuwa nad przestrzeganiem umów m-owych.
- Funkcja sądu cywilnego - rozstrzyga sprawy dot. odpowiedzialności i oceny żądań odszkodowań kierowanych do WE.
- Funkcja sądu apelacyjnego - rozpatruje odwołania od wyroków SPI.
Jurysdykcji TS i SPI podlegają spory:
między instytucjami UE,
między Wspólnotami a p.czł,
między p.czł,
między osobami fizycznymi i prawnymi.
Podział na jurysdykcję sporną i niesporną:
Jurysdykcja sporna:
- Kontrola legalności aktów prawnych - TS orzeka o legalności decyzji mających skutek prawny z:
traktatami,
umowami m-owymi,
ogólnymi zasadami prawa.
- Skarga na bezczynność instytucji UE, zaniechanie działania -> niewywiązywanie się przez instytucje ze swoich działań. NP. zaniechanie działania przez PE, RUE, KE i EBC.
- Skarga odszkodowawcza - wynika z umów zawieranych przez WE z osobami cywilnymi i prawnymi. Niewywiązywanie się z umów.
- Kontrola postępowania p.czł. - sposób implementowania i przestrzegania prawa wspólnotowego.
Jurysdykcja niesporna:
- Wydawanie orzeczeń wstępnych - TS ma zapewnić jednolitą interpretację prawa wspólnotowego.
- Opinie TS w sprawie umów m-owych.
-> TS staje się podmiotem kreującym zasady funkcjonowania WE.
- Orzecznictwo TS staje się elementem dorobku prawnego WE i wpływa na zmiany realizacji polityk.
- Orzeczenia stają się wytycznymi zachowania w podobnych sytuacjach.
- Szczególne znaczenie ma procedura orzeczeń wstępnych - wzmacnia współpracę między sądami krajowymi a TS.
Główne kierunki orzecznictwa:
kwestie konstytucyjne i instytucjonalne;
obywatelstwo europejskie;
swoboda przepływu towarów, usług, kapitału;
wizy, azyl i imigracja;
współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych.
TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
(Zwany też Trybunałem Audytorów, Trybunałem Rewidentów Księgowych)
-> 1977 rozpoczął działalność. Siedziba -> Luksemburg.
- Wpierw był organem pomocniczym, dopiero tr. z Maastricht podniósł go do rangi naczelnych organów wspólnotowych.
- Tr. Amsterdamski rozszerzył zakres jego kontroli na II i III filar.
-> Trybunał Obrachunkowy (TO) jest ciałem kolegialnym - sprawozdania i opinie przyjmowane większością głosów.
- Spotkania TO są zamknięte.
- Do TO należą Grupy Kontroli, złożone z departamentów.
- TO finansowany jest z budżetu ogólnego UE - 0,1 % wszystkich wydatków UE.
- Członkowie TO mianowani na 6 lat. Każde p.czł. ma jednego przedstawiciela.
Kompetencje TO:
- Kontrola rozliczeń wydatków i dochodów UE i organów utworzonych przez UE.
- Badania Legalności i prawidłowości oraz zarządzania finansami.
- Przygotowanie rocznego sprawozdania z wykonania budżetu UE.
- Przygotowanie raportów specjalnych .
- Informowanie o nieprawidłowościach i nadużyciach.
- Wspieranie PE w udzielaniu absolutorium z wykonania budżetu przez KE.
EUROPEJSKI KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY
-> Organ II kategorii - doradczy. Siedziba -> Bruksela.
- Powstał jako instytucja doradcza wg tr. o EWG z 1957 r.
- Reprezentowanie na forum Wspólnot grup interesów pracodawców i pracowników.
-> EKES tworzą przedstawiciele:
producentów,
rolników,
przewoźników,
pracowników,
kupców,
rzemieślników,
wolnych zawodów.
- EKS jest pomostem między Unią a jej obywatelami, uczestnikiem procesów decyzyjnych.
- Komitet formułuje opinie, które mogą być wykorzystywane przez instytucje decyzyjne.
- Opinie: obligatoryjne, z własnej inicjatywy.
Kompetencje EKES:
Doradzanie RUE, KE, PE.
Umacniane społeczeństwa obywatelskiego UE.
Dialog strukturalny ze społ. państw trzecich.
Słabością znaczenia EKES jest brak zobowiązania RUE, KE i PE do uwzględnienia jego opinii.