Anna Gierlach
TM IV B
Zapalenie okołostawowe łokcia
EPICONDYLITIS HUMERI
„łokieć tenisisty”
Jest to określenie zespołu objawów w przebiegu stanu zapalnego zlokalizowanego w okolicy bocznej łokcia. Zapalenie obejmuje przyczepy prostowników nadgarstka do nadkłykcia bocznego kości ramiennej lub ścięgien mięśni zginaczy nadgarstka do nadkłykcia przyśrodkowego. Do głównych mięśni biorących udział w schorzeniu zalicza się: z grupy bocznej przedramienia m. prostownik promieniowy krótki i długi nadgarstka, m. odwracacz, m. ramienno-promieniowy, natomiast z grupy tylnej przedramienia m. prostownik palców, m. prostownik palca małego, m. prostownik łokciowy nadgarstka. Schorzenie najczęściej występuje między 20 a 40 rokiem życia, zwłaszcza u osób wykonujących monotonną pracę rękami oraz u sportowców.
Uszkodzenia tego przyczepu najczęściej zdarzają się w wyniku wykonywania naprzemiennych ruchów prostowania i odwracania nadgarstka.
Przyczyny
Przyczyną choroby jest naderwanie przyczepu mięśni przedramienia, spowodowane:
- częstymi, powtarzającymi się mikrourazami tej okolicy podczas ćwiczeń fizycznych lub ciężkiej pracy
- nagłym przeciążeniem mięśni przedramienia
- praca w nie niewłaściwej wymuszonej pozycji siedzącej z niewłaściwie ustawioną wysokością blatu stołu roboczego, co powoduje przeciążenia ścięgien przedramienia
- praca wymagająca monotonnych, męczących ruchów przedramienia (mechanik, stolarz)
- uprawianie sportów wymagających intensywnych, powtarzających się ruchów przedramienia (tenis odbijanie piłki z backhandu przy zgiętym łokciu - stąd alternatywna nazwa choroby)
- słaba kondycja fizyczna
- noszenie ciężkich przedmiotów przy wyprostowanych łokciach
Do typowych czynności dnia codziennego wywołujących ból należą:
- strzepywanie wody z mokrych rąk, - podawanie ręki przy witaniu (chory podaje dłoń całkowicie zwiotczałą bez grzbietowego odgięcia nadgarstka i bez uścisku), - naciskanie klamki w drzwiach, - chwytanie ręką poręczy schodów, - trzymanie ręki na kierownicy samochodu, - noszenie bagaży nachwytem z odgięciem grzbietowym nadgarstka, - przysuwanie kołdry nachwytem, - wyżymanie ściereczki |
Objawy
- ból nasilający się przy prostowaniu nadgarstka
- ból i tkliwość okolicy bocznej łokcia
- nasilanie się bólu przy ruchach skrętnych przedramienia, np. przy korzystaniu ze śrubokręta lub przy grze w tenisa
- osłabienie siły chwytu ręki
Sposoby zapobiegania
- uprawianie dyscyplin sportowych z intensywnością odpowiednią do kondycji organizmu
- planowanie częstych przerw podczas zajęć sportowych
- wzmacnianie mięśni przedramienia regularnymi ćwiczeniami ze stopniowo wzrastającym obciążeniem
- pamiętanie o konieczności rozgrzewki przed wysiłkiem, a zwłaszcza przed zawodami sportowymi
Zalecenia ogólne
- leczenie choroby powinno być prowadzone przez specjalistę ortopedę
- zwykle zaleca się oszczędzanie kończyny i przerwę w zajęciach sportowych
- czasem konieczne jest unieruchomienie chorej kończyny szyną
- pacjent we własnym zakresie może stosować zimne lub ciepłe okłady, w zależności od tego, co pomaga bardziej
- jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, pacjent jest kierowany na zabieg operacyjny
- powrót do poprzedniej aktywności powinien odbywać się stopniowo, dopiero po ustąpieniu dolegliwości
- wskazane jest stosowanie elastycznego stabilizatora łokcia podczas wysiłków fizycznych
Stosowane zabiegi
Celem stosowanych zabiegów jest działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zapobieganie przykurczom, obniżenie napięcia i wzmocnienie osłabionych mięśni.
Fizykoterapia
- prądy DD
- prąd Träberta
- ultradźwięki
- diatermia mikrofalowa
- prądy interferencyjne
- krioterapia
- laseroterapia
- magnetoterapia
Masaż
Początkowo stosujemy masaż kończyny zdrowej, wykorzystując wpływ konsensualny. Możemy wykonywać delikatne głaskania odsercowe i dosercowe, a następnie masaż punktów. Masaż ten polega na wykonywaniu głębokich głaskań kciukiem w kierunku dosercowym przy każdym punkcie.
W okresie podostrym celem stosowanego masażu jest obniżenie napięć mięśni (ramiennego, łokciowego, ramienno-promieniowego i odwracaczy przedramienia) oraz zapobieganie przykurczom. W tym celu stosujemy głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne i dużą ilość wibracji poprzecznej. Można stosować również uciski punktowe obniżające napięcia mięśni w kończynie górnej. Jeżeli dolegliwości umiejscawiają się również w okolicy barku, należy objąć masażem mięśnie tej okolicy. W miarę poprawy stanu zdrowia przystępujemy do usuwania przykurczów, wzmocnienia siły mięśniowej i zwiększenia masy mięśni.
W celu likwidacji przykurczów wykonujemy:
Faza 1 - pogłębienie przykurczu
Zgięcie ręki w stawie łokciowym do momentu, aż przykurczone mięśnie będą rozluźnione.
Wykonujemy:
- delikatne głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne (jeżeli ułożenie kończyny na to pozwala) i wibrację poprzeczną zginaczy i prostowników stawu łokciowego.
Faza 2 - rozciągniecie przykurczu
Prostujemy rękę pacjenta w stawie łokciowym, na ile jest to możliwe.
Wykonujemy:
- delikatne głaskania i rozcierania po stronie zginaczy.
- bardzo intensywne głaskania, rozcierania, ugniatanie poprzeczne i wibrację podłużną po stronie prostowników.
Faza 3 - masaż stawu łokciowego
Masaż klasyczny o charakterze rozluźniającym całego stawu łokciowego.
Faza 4 - uciski punktowe
Uciski wykonujemy wzdłuż przebiegu przykurczonych ścięgien oraz na ich przyczepy. Kciukiem lub palcem wskazującym uciskamy w kolejnych punktach przez około 10 sekund. W tej fazie można również wykonać masaż punktów działających rozluźniająco na część lub całą kończynę.
Faza 5 - redresja (bierna)
Stosując niewielką siłę, próbujemy rozciągnąć przykurcz poprzez wykonywanie powolnego wyprostu w stawie łokciowym. Redresję wykonujemy do granicy bólu i utrzymujemy około jednej minuty. Czas redresji można wydłużyć maksymalnie do 3 min.
Do usuwania zaników mięśniowych można zastosować intensywny masaż klasyczny z wykorzystaniem technik typowo pobudzających (intensywne rozcierania, ugniatania poprzeczne i podłużne, intensywna wibracja podłużna i roztrząsanie). Lepszy skutek daje zastosowanie masażu izometrycznego.
Kinezyterapia
Zadaniem kinezyterapii jest zapobieganie ograniczeniom ruchomości w stawie oraz wzmocnienie osłabionych mięśni. W okresie ostrym stosujemy ułożenie przeciwbólowe. Kończyna jest zgięta w stawie łokciowym pod kątem 90 stopni i ułożona na temblaku lub szynie.
Przy wykonywaniu zabiegów należy pamiętać, że:
- niezależnie od postaci i okresu choroby usprawnienie zaczyna się lekkimi ćwiczeniami czynnymi, prowadzonymi w pozycjach odciążeniowych, - stopniowo zwiększa się zakres ruchu i wprowadza ćwiczenia czynne z przyborami oraz czynne z dawkowanym oporem, - intensywnie należy usprawniać mięśnie: prostownik promieniowy nadgarstka, prostowniki palców oraz mięśnie skręcające stawu promieniowo-łokciowego.
Ćwiczenia
1. Ćwiczenia synergistyczne kontratelarne
p.w. Pacjent siedzi na krześle, kończyna objęta stanem chorobowym zwisa swobodnie wzdłuż tułowia, w kończynie zdrowej pacjent trzyma ciężarek 1,5 - 2 kg
ruch Intensywne zginanie zdrowej ręki w stawie łokciowym
p.k. Obie kończyny zwisają swobodnie wzdłuż tułowia
2. Ćwiczenia samowspomagane
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole i jest odwrócone stroną dłoniową do sufitu, zdrowa ręka podłożona pod staw nadgarstkowy
ruch Powolne i delikatne zgięcie w stawie łokciowym wspomagane przez rękę zdrową 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej
3. Ćwiczenia czynne
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole i jest odwrócone stroną dłoniową do sufitu, ręka zaciśnięta w pięść
ruch Zgięcie w stawie łokciowym 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej
4. Ćwiczenia czynne
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole i jest odwrócone stroną dłoniową do sufitu
ruch Zgięcie dłoniowe nadgarstka 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej
5. Ćwiczenia czynne
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole stroną dłoniową do podłoża
ruch Zgięcie grzbietowe nadgarstka 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej
6. Ćwiczenia czynne
p.w. Kończyna objęta stanem chorobowym zgięta w stawie łokciowym - łokieć oparty o stół - pacjent stabilizuje ramię ręką zdrową
ruch Pacjent wykonuje ruchy skrętne przedramienia 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej
7. Ćwiczenia czynne
p.w. Kończyna objęta stanem chorobowym zwisa wzdłuż tułowia
ruch Pacjent zaciska dłoń w pięść 10-15x
p.k. Otwarcie dłoni
8. Ćwiczenia czynne z oporem
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole i jest odwrócone stroną dłoniową do sufitu, pacjent stawia opór kładąc zdrową dłoń na śródręcze
ruch Delikatne i powolne zgięcie w stawie łokciowym 5-10x
p.k. Zwolnienie oporu i powrót do pozycji wyjściowej
9. Ćwiczenia czynne z oporem
p.w. Kończyna objęta stanem chorobowym zgięta w stawie łokciowym, pacjent stawia opór kładąc zdrową dłoń na grzbietową stronę śródręcze
ruch Delikatne i powolne prostowanie ręki w stawie łokciowym 5-10x
p.k. Zwolnienie oporu i powrót do pozycji wyjściowej
10. Ćwiczenia czynne z obciążeniem
p.w. Przedramię kończyny objętej stanem chorobowym spoczywa na stole, pacjent w dłoni trzyma ciężarek 0,5 kg
ruch Zgięcie w stawie łokciowym 5-10x
p.k. Powrót do pozycji wyjściowej