Finanse publiczne i prawo finansowe (02.10.2010. - wykłady)

Prawo finansowe - to ogół norm prawnych regulujących działalność finansową w danym państwie.

Zakres Prawa Finansowego ( systematyka) :

1. P. Budżetowe

2. P. Podatkowe

3. P. Celne

4. P. Finansowe ubezpieczeń gospodarczych i społecznych

5. P. Finansowe jednostek St.

6. P. Walutowe i Dewizowe

7. P. Bankowe

8. P. Finansowe podmiotów gospodarczych

Prawo Budżetowe - Ustawa o finansach publicznych; Ustawa Budżetowa

Prawo Podatkowe - Ustawa o podatku od towarów i usług; akcyzowym; dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.

Prawo Celne - Wspólnotowy kodeks celny.

Prawo Finansowe podmiotów gospodarczych - Ustawa o swobodzie działalności gosp.

Prawo podatkowe ubezpieczeń gospodarczych - Ustawa o ubezpieczeniu społecznym

Prawo finansowe jednostek ST - Ustawa o samorządzie gminnym/powiatowym/wojew.; Ustawa o podakach i opłatach lokalnych.

Prawo walutowe i dewizowe - Ustawa Prawo Dewizowe.

Prawo Bankowe - Kodeks spółek handlowych; Ustawa prawo bankowe; Ustawa prawo spółdzielcze.

Budowa Normy Prawno-Finansowej:

1. Hipoteza

• Powołanie się na akt normatywny (źródło prawa z którego wynika jej obowiązywanie)

• Powołanie się na stan faktyczny uzasadniający dyspozycję normy

2. Dyspozycja

• Przedmiot normy- określone zachowanie stanowiące uprawnienie jednego podmiotu a zobowiązanie drugiego, może być ono szczegółowo określone co do miejsca i sposobu jego wykonania.

3. Sankcja

• Z reguły są to dolegliwości karne lub materialne (podatkowe, pieniężne, karne)

Osoby Prawne:

1. Spółki Akcyjne; Spółki ZO.O.

2. Spółdzielnie.

3. Przedsiębiorstwa Państwowe.

4. Spółki prawa handlowego nie mające osobowości prawnej ( spółki jawne; komandytowe; partnerskie; komadytowo-państwowe).

5. Współnicy spółek cywilnych.

6. Oddziały i przedstawicielstwa osób zagranicznych działających w Polsce.

7. Osoby fizyczne prowadzące zorganizowaną działalność gospodarczą.

Finanse publiczne obejmują procesy:

• Pobieranie i gromadzenie dochodów

• Wydatkowanie środków publicznych

• Finansowanie deficytu

• Zaciąganie zobowiązań

• Zarządzanie środkami publicznymi

• Zarządzanie długiem publicznym

Zasady gospodarki Finansów publicznych:

Jawność finansów publicznych jest realizowana przez:

• Jawność sejmowej debaty budżetowej i debat budżetowych jednostek ST.

• Jawność sejmowej debaty nad sprawozdaniem z wykoania budżetu państwa i debat nad wykonaniem sprawozdań budżetowych jednostek ST.

• Podawanie do publicznej wiadomości :

- kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetu jednostek ST

-zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych przez MF.

• Udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora finansów publicznych

Formy organizacyjne finansów publicznych:

1. Jednostki Budżetowe

- jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywaja swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostek ST.

Jednostki Budżetowe tworzą; łączą; likwidują:

• Ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działające na postawie odrębych przepisów- państwowe jednostki budżetowe.

• Organy stanowiące jednostki ST. Np. rady gminy lub powiatu.

Źródła prawa finansowego:

1. Ustrojowe- Konstytucja (akt prawny)

Prawa materialnego (ustawy podatkowe - akt prawny)

Prawa formalnego (ordynacja podatkowa - akt prawny)

2. Prawa państwowego (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych)

Prawa lokalnego (ustawa o opłatach i podatkach lokal.)

Finanse publiczne- publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne regulujące .

ŹRÓDŁA Z PODATKÓW

ŹRÓDŁA NIEPODATKOWE (cła,pożyczki,mandaty)

Gminy - podatek od darowizn i spadków, opłata taryfowa, gromadzone są na zasadzie przymusu.

Organy finansowe:

• Naczelnik US

• Wójt; starosta; burmistrz; prezydent miasta

Finanse publiczne a finanse prywatne:

1. Finanse publiczne gromadzone na zasadzie przymusu i przeznaczone na zaspokojenie potrzeb publicznych.

2. Szeroki zakres znaczeniowy.

3. Operacje finansowe dokonywane w zakresie finansów publicznych, rzutuje na równowagę finansową państwa.

Ustawa o finansach publicznych:

1. Sektor rządowy - organ władzy publicznej oraz podległe im jednostki organizacyjne w całości lub części finansowane ze środków publicznych.

2. Sektor samorządowy- jednostki ST. ( gminy, powiaty) i ich organy oraz podległe im jednostki.

Środki publiczne to:

1. Dochody publiczne- daniny publiczne (podatki i inne dochody wynikające z umów cywilnoprawnych).

2. Przychody budżetów jednostek ST. pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych ; prywatyzacji majątku ; z otrzymanych kredytów i pożyczek.

3. Bezzwrotne środki ze źródeł zagranicznych oraz przychody jednostek organizacyjnych pochodzące z ich działalności.

Finanse publiczne obejmują następujące procesy:

1. Pobieranie i gromadzenie dochodów na rachunkach bankowych.

2. Wydatkowanie środków publicznych.

3. Finansowanie deficytu.

4. Zaciąganie zobowiązań.

5. Zarządzanie środkami publicznymi.

6. Zarządzanie długiem publicznym.

Pytania:

1. Definicja „Prawo finansowe”

2. Omów systematykę prawa finansowego ze wskazaniem podstawowych aktów prawnych.

3. Budowa normy prawno-finansowej + przykłady.

4. Jakie są źródła prawa finansowego + wskazanie przykładowych aktów prawnych.

5. Definica „ Finanse Publiczne”

6. Finanse publiczne a finanase prywatne (podobieństwa i różnice).

7. Jaki jest zakres podmiotowy ustawy o finansach publicznych.

8. Co to są środki publiczne.

9. Jakie procesy obejmują finanse publiczne i co one oznaczają.

10. Jak realizowana jest w praktyce zasada jawności finansów publicznych.

11. Jednostki budżetowe:

- zasady tworzenia , łączenia i likwidacji

- zasady finansowe funkcjonowania tych podmiotów

Finanse publiczne i prawo finansowe (16.10.2010. - wykłady)

Budżet Państwa:

1. Definicja- jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• Organów władzy państwowej kontroli i ochrony prawa.

• Sądów i Trybunałów

• Administracji rządowej

Budżet Panstwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego, zwanego dalej „rokiem budżetowym”.

2. Ustawa Budżetowa ustala:

• Dochody budżetowe państwa wg. Ważniejszych źródeł , części i działów klasyfikacji budżetowej

• Wydatki budżetu państwa

• Deficyt budżetu państwa i źródła jego pokrycia ( prywatyzacja, źródła zagraniczne, kredyt, pożyczka, papiery wartościowe )

• Limity zatrudnienia w administracji rządowej

• Przychody i rozchody budżetu państwa

• Plany przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych

• Zestawienie dotacji dla państwowych agencji i fundacji z udziałem Skarbu Państwa

• Zakres i kwoty dotacji przedmiotowych

• Wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i ich wysokość

Projekt ustawy budżetowej zawiera uzasadnienie składające się z:

• Głównych celów polityki społecznej i gospodarczej

• Założeń makroekonomicznych na planowany rok budżetowy i dwa kolejne lata dotyczące:

- kształtowania się PKB

- pańswowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa

3. System budżetowy (definicja) - jest to zespół norm prawnych regulujących organizację finansowych organów państwa i instytucji objetych gospodarką budżetową oraz zasady pobierania dochodów pieniężnych na rzecz budżetu państwa, a także zasady ich wydatkowania.

4. Gospodarka budżetowa polega na:

• Planowaniu budżetowym

• Gromadzeniu dochodów budżetowych

• Dokonywaniu wydatków budżetowych

• Kontroli przestrzegania dyscypliny finansowej

5. Funkcje budżetu:

• Rozdzielcza (redystrybucyjna)- gromadzenie podział i wydatkowanie zasobów pieniężnych na sfinansowanie wydatków ponoszonych przez państwo ( sfera budżetowa; fundusze ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorstwa, gminy).

Obok wydatków obligatoryjnych wyróżniamy szereg form wspierania procesów gospodarczych:

- dotacje inwestycyjne

- dopłaty do kredytów na wybrane cele

- wydatki związane z poręczeniami państwowymi

- wydatki na promocję eksportu

- wydatki na prywatyzację

W wyniku redystrybucji dochodu budżetu państwa następuje przeniesienie części dochodow pomiędzy:

- różnymi działami gospodarki narodowej

- różnymi regionami kraju

- różnymi grupami ludności

- różnymi państwami (pożyczki zagraniczne)

• Kontrolna- ściśle związana z funkcją rozdzielczą, gdyż proces gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych jest kontrolowany pod kątem oceny celowości, legalności i efektywności gospodarki budżetowej.

Rodzaje kontroli budżetowej:

Ax ante (wstępna)- odnosząca się do planu budżetowego (MF, prezes RM, Sejm, Senat, Prezydent)

Bieżąca- w toku wykonywania planu budżetowego ( ministrowie, prezes RM, MF)

EX post (sprawozdawcza)- odnosząca się do prawidłowości wykonania planu budżetowego (finansowego)

6. Charakterystyka klasyfikacji budżetowej (kryteria klasyfikacji):

• Podmiotowe- podział resortowy, każda część oidpowiada poszczególnym organom administracji rządowej np. Budżet Ministra Kultury i Sztuki

• Podmiotowo-funkcjonalne- podział według źródła pochodzenia np. podział dochodów na dochody od osób prawnych lub osób fizycznych a wydatków wg. Celów przeznaczenia środków . Dochody i wydatki podlegają podziałowi na działy i rozdzialy a te z kolei na ___________________________________________. Dział- Szkolnictwo zawodowe; rozdziały - szkoły zasadnicze, technika, licea zawodowe.

• Rodzajowa- paragrafy określające rodzaje dochodów np. z VAT, a także rodzaje wydatków np. wynagrodzenia osobowe. W obrębie paragrafów można dokonać bardziej szczegółowego podziału na tzw. Pozycję.

Pojęcie i rodzaje dochodów i wydatków budżetu państwa:

1. Dochody (definicja) - wszelkie wpłaty dokonywane na rzecz budżetu pochodzące od przedsiębiorców państwowych, sektora prywatnego, ludności czy z zagranicy.

• Dochody rzeczywiste- pochodzą od jednostek spoza systemu budżetowego m.in. od podmiotów gospodarczych i osób fizycznych i kształtują wielkość budżetu.

• Dochody rozliczeniowe- zwane przelewami wewnątrzbudżetowymi , polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych między budżetem państwa a budżetami lokalnymi gmin.

2. Klasyfikacja dochodów ( kryteria):

• Ekonomiczne- grupowane według źródła pochodzenia np. od podmiotów gospodarczych czy osób fizycznych.

• Prawne:

- bezzwrotne (podatki)

- odpłatne ( świadczenia ze strony państwa, opłata skarbowa)

- zwrotne ( obligacje)

- nieodpłatne ( podatki)

- przymusowe ( podatki)

- dobrowolne (pożyczki)

- zasadnicze (podatki)

- uboczne (cła)

• Organizacyjne ( budżetu państwa i gmin)

3. Katalog dochodu budżetu państwa:

• Podatki i opłaty, które na mocy odrebnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu teryt. , funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora fin. Pub.

• Cła

• Wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa

• Dywidenty

• Wpłaty z zysku NBP

• Wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstwpomocniczych państwowych jednostek budżetowych

• Dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

• Dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

• Odsetki od poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa

• Odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

• Odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku biężącym budżetu państwa

• Odsetki od udzielanych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych

• Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów pub.

• Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa

• Inne dochody publiczne (obligace, bony skarbowe, pożyczki)

4. Wydatki - wydatkowanie środków przez państwo w celu zaspokojenia potrzeb publicznych.

5. Wydatki budżetu państwa przeznaczone są na:

• Realizacje zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administrację rządową, sądy i trybunały

• Subwencje ogólne dla JST

• Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej

• Dofinansowanie zadań własnych JST

• Dotacje na zadanie określone ustawami

• Współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących z źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi

Z budżetu państwa w zakresie ustalonym w ustawie budżetowej, mogą być udzielane pożyczki:

- dla JST w ramach postepowania naprawczego

- wynikające z umów międzynarodowych

- wynikających z ustaw innych niż ustawa budżetowa

Pożyczki udzielane z budżetu państwa są oprocentowane, wysokość oprocentowania określa umowa.

6. Klasyfikacja wydatków budżetowych:

1. Wydatki bieżące:

- subwencje ogólne dla JST

- dotacje

- wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczone

- inne świadczenia na rzecz osób fizycznych

- zakupy towarów i usług

- inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych lub realizacją ich statutowych zadań

Dotacjami są podlegające szczególnym zasadom rozliczenia, wydatki budżetu państwa przeznaczone na:

• Finansowanie lub dofinansowanie:

- zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych JST ustawami

- ustawowo określonych zadań realizowanych przez jednostki inne niż JST

- zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczonym do sektora fin. Pub., w tym fundacją i stowarzyszeniom

- kosztów realizacji inwestycji; zwane dalej dotacjami celowymi

• Dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu, zwanej dalej „ dotacjami podmiotowymi”

• Dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług kalkulowanych wg. Stawek jednostkowych - „dotacje przedmiotowe”

• Dopłaty do oprocentowania kredytów banków w zakresie określonym w odrębnej ustawie

• Pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zak ładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych , zwane dalej „dotacjami na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe”

2. Wydatki na obsługę Skarbu Państwa:

- Wydatki budżetu Państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych

- oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek

- wypłat związanych z rozdzielonymi przez skarb państwa poręczeniami i gwarancjami

C. Wydatki majątkowe:

- Na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego

- wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji

4. Wydatki inwestycyjne z budżetu państwa:

- finansowane są inwestycje państwowych jednostek budżetowych w tym ich gospodarstw pomocniczych

Pytania:

1. Co to jest budżet państwa i jakich podmiotów dotyczy

2. Co ustala ustawa budżetowa

3. Jakie procesy obejmuje gospodarka budżetowa i na czym one polegają

4. Jakie są funkcję budżetu państwa

5. Jakie są rodzaje kontroli budżetowej i kto ją wykonuje

6. Charakter kryteriów klasyfikacji budżetowej

7. Co to jest dochód budżetowy i rodzaje

8. Jakie są kryteria klasyfikacji dochodów budżetowych

9. Charakter dochodu budżetu państwa

10. Co to są wydatki budżetu państwa i na co są przeznaczane

11. Jakie są kryteria klasyfikacji wydatków budżetowych.

---