Antocyjany aroniowe - sposób na zachowanie młodości, Szkoła PSWIS, Składniki kosmetyczne

     Zawrotne tempo życia, dieta uboga w warzywa i owoce, a także używki w postaci papierosów czy alkoholu mają niebagatelny wpływ na nasze zdrowie i wygląd. Pokaż mi co jesz, a powiem ci czy w wieku 40 lat będziesz wyglądać na 60, czy odwrotnie - mówią lekarze zajmujący się medycyną przeciwstarzeniową. Starość nie musi oznaczać chorób i cierpienia. Po 40-stce może nas jeszcze czekać kilkadziesiąt lat w dobrym zdrowiu, choć aktywność organizmu maleje i objawy starzenia się są coraz bardziej widoczne.

     Chcąc zatrzymać młodość, wiele kobiet oddaje się w ręce chirurga plastycznego. Inne sięgają po super-kremy i zaczynają intensywnie poszukiwać jakichś cudownych środków typu „eliksiru młodości”.

     Tymczasem za główny czynnik powodujący starzenie się organizmu i powstawanie chorób degeneracyjnych uważane są uszkodzenia DNA, białek i lipidów w wyniku utleniania i reakcji rodnikowych zachodzących w organizmie człowieka. Recepta na „eliksir młodości” wydaje się prosta - musi on zawierać związki przeciwdziałające utlenieniu i likwidujące rodniki - nazywamy je antyoksydantami. Efektem wieloletnich badań jest dzisiejsza wiedza o procesach przemiany materii, która podpowiada, że: aby skutecznie powstrzymać procesy utleniania trzeba spożywać codziennie antyoksydanty!

Aronia na zdrowie

Antyoksydanty to głównie witaminy A, C i E, ale również związki typu polifenoli, określane często jako bioflawonoidy. Szczególnie cenne są antocyjany, ciemno-czerwone barwniki zawarte w ciemnych owocach, takich jak: aronia, czarne jagody, czarna porzeczka, jeżyny, maliny, żurawiny czy wiśnie. Okazało się, że, najwyższą zdolność antyoksydacyjną wśród nich mają owoce aronii.

Ojczyzną aronii są okolice wielkich jezior USA i Kanady, ale jej największe plantacje są w Polsce! Owoce są ekologiczne - nie zawierają pestycydów ani herbicydów, nie akumulują ciężkich metali. Owoce aronii mają unikalny skład chemiczny: wysoką zawartość tanin (dlatego są cierpkie) i antocyjanów (stąd ich prawie czarny kolor). W 100g owoców jest 1-2 g związków polifenolowych, w tym 0,5 g antocyjanów - najwięcej ze wszystkich znanych owoców. Niestety, nie są smaczne na surowo. Świetny jest sok z aronii, syrop, dżem czy owoce kandyzowane, ale są to przetwory słodzone. Nie chcemy przytyć objadając się dżemem, nawet jeśli jest on zrobiony z bardzo zdrowych owoców.

Rozwiązaniem są suplementy diety! Preparatem o wysokiej zawartości antocyjanów, ale bez cukru jest ekstrakt antocyjanów aroniowych w kapsułkach. Kiedy warto sięgnąć po antocyjany aroniowe? Codziennie, traktując kapsułkę jako substytut świeżych owoców czy kieliszka czerwonego wina.

Wino i zielona herbata

Jak wiadomo, dużo związków o działaniu antyoksydacyjnym znajduje się w czerwonym winie i zielonej herbacie. Badania epidemiologiczne pokazały, że mniej zawałów serca było na południu Francji, gdzie popularne jest czerwone wino, w porównaniu do takich krajów jak Irlandia, gdzie do posiłku chętniej pije się piwo. Ochronny wpływ antocyjanów wina na serce i układ krążenia nazwano nawet „francuskim paradoksem”. Związki polifenolowe o korzystnym wpływie na zdrowie są też w zielonej herbacie, popularnej w Chinach i Japonii. Przewagą ekstraktu antocyjanów aroniowych jest jednak fakt, że nie zawiera alkoholu jak wino, ani kofeiny jak zielona herbata.

Krzewy aronii można posadzić w ogródku, są odporne na mróz, owocują co roku. Lubimy pomarańcze, banany i winogrona, ale w krajach północnych zaczęto teraz doceniać lokalne owoce. Drobne, ciemne owoce jagodowe: aronia, czarne porzeczki, czarne jagody, żurawiny czy borówki mają znacznie więcej antocyjanów i innych związków polifenolowych niż winogrona.

Więcej owoców i warzyw

To prawdziwy skarb, który powinien być wykorzystany przez zapracowane osoby, odżywiające się poza domem. Dla wielu osób, które nie mają czasu na krojenie warzyw na surówki typowy posiłek to „bułka z wędliną”. W Ameryce jest to „hamburger i frytki”, a tylko mniej niż 10% społeczeństwa odżywia się prawidłowo. Aby zmniejszyć miliardowe sumy wydawane na leczenie propaguje się, począwszy od szkoły, tzw. „program 5D”, czyli „5 razy dziennie zjedz porcję owoców lub warzyw”. Setki prac pokazały, że dieta bogata w owoce i warzywa nie tylko zmniejsza ryzyko zawałów serca, ale też ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, nowotworowych, chorób oczu czy stawów. Co takiego jest w owocach i warzywach, że chronią przed chorobami? Jakie owoce są szczególnie wartościowe i godne polecenia?

Odpowiedzi na te pytania poszukują naukowcy. Bioaktywne związki z owoców: antocyjany, katechiny i karotenoidy są intensywnie badane na liniach komórkowych, zwierzętach laboratoryjnych oraz na ludziach. Badania te już dostarczyły wielu interesujących wyników.

Skuteczne w walce z chorobami…

Związki polifenolowe ekstraktu z aronii mogą działać wielostronnie: zmniejszają zawartość nadtlenków lipidowych w surowicy krwi, hamują utlenianie LDL oraz regenerują witaminę E. Działając antyoksydacyjnie, przeciwdziałają miażdżycy naczyń. Badania kliniczne pokazały też, że ekstrakt antocyjanów aroniowych obniża ciśnienie. Aronia może się okazać bardzo cenna jako sojusznik w walce z chorobami serca i układu krążenia.

W grupie zwierząt karmionej ekstraktem z aronii rozwijało się mniej nowotworów, mniej też było przerzutów mimo kancerogennej diety. Ekstrakty z winogron, czarnych jagód oraz aronii mogą być traktowane jako potencjalne preparaty chemoprewencyjne. Wszystkie trzy ekstrakty hamowały wzrost komórek raka jelita grubego, ale najsilniejszy efekt następował po dodaniu ekstraktu z aronii.

Antocyjany są też obiecujące w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych. Upośledzenie funkcji mózgu następuje z wiekiem, ale też wskutek chorób degeneracyjnych (Alzheimer, Parkinson), nadużywania alkoholu czy leków. Wydaje się, że przyczyną patologii są reakcje utleniania białek w mózgu. W spowolnieniu tych procesów mogą być pomocne związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, które są dostarczane z dietą. Długoterminowych badań sprawdzających czy antocyjany i inne związki polifenolowe poprawiają pracę mózgu nie można wykonywać na ludziach, gdyż byłoby nieetyczne trzymanie kogoś na diecie bez owoców i warzyw tylko po to, aby porównać efekty. Eksperymenty wykonano więc na starych szczurach, które przez kilka miesięcy karmiono ekstraktami ze szpinaku, truskawek i czarnych jagód lub paszą bez antyoksydantów. Wszystkie trzy ekstrakty wpływały korzystnie na funkcje mózgu, ale najskuteczniejszy okazał się ten bogaty w antocyjany, ponieważ poprawiał pamięć i procesy uczenia się. Szczury szybciej odnajdowały platformę ukrytą pod wodą i robiły mniej błędów w labiryncie.

Ekstrakt antocyjanów wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, wpływa na przepływ krwi w naczyniach kapilarnych poprawiając ich elastyczność, co nie tylko poprawia ukrwienie mózgu, reguluje ciśnienie, ale też korzystnie wpływa na wzrok.

… i na poprawę wzroku

Nieuchronny proces starzenia się niestety prowadzi do pogorszenia wzroku. Większości ludzi wystarczają okulary, ale część populacji jest zagrożona utratą wzroku z powodu degeneracji plamki żółtej (AMD), katarakty lub jaskry. Wiadomo, że stres oksydacyjny przyspiesza powstawanie katarakty czy patologicznych zmian plamki żółtej. Dieta z dostateczną ilością antyoksydantów (karotenoidów, antocyjanów) może spowolnić te procesy. Znane są opowieści o pilotach RAF-u, którym przed nocnymi lotami podawano dżem z czarnych jagód. Obecnie naukowcy mają możliwości sprawdzenia tych efektów wykonując komputerowe badania wzroku. Nie obserwowano znaczących różnic, gdy podawano bogaty w antocyjany ekstrakt grupie młodych lotników, o świetnym wzroku. Ale poprawy widzenia można oczekiwać u starszych osób, a przynajmniej spowolnienia tempa zmian degeneracyjnych. Obserwowano bowiem, że poziom antyoksydantów w surowicy krwi jest niższy u ludzi starszych, z przewlekłym stanem zapalnym, u chorych na chorobę Alzheimera czy Parkinsona, a także przy obniżonej odporności czy w stanach chronicznego zmęczenia. Chcąc temu przeciwdziałać trzeba zapewnić odpowiednie porcje owoców i warzyw w codziennej diecie. Bardzo wskazane są właśnie ciemne owoce, bogate w antocyjany, takie jak aronia.

Równowagę procesów biochemicznych w organizmie, zwłaszcza procesów utleniania-redukcji łatwo zakłócić tolerując przewlekłe stany zapalne (np. nieleczone zęby), ale też poprzez niezdrowy tryb życia (palenie papierosów, nadmiar alkoholu, stres psychiczny, nadmierne opalanie się), nieodpowiednią dietę (brak surówek). W zachowaniu równowagi i przeciwdziałaniu reakcjom utleniania pomogą antocyjany aroniowe. Antocyjany są doskonałe w profilaktyce, bowiem jako związki obecne w diecie można je stosować przez całe życie. Możemy jeść świeże owoce latem, a w miesiącach zimowych korzystać z przetworów i suplementów diety - ekstraktów w kapsułkach.

Żywienie i leczenie rodziny to była zawsze rola kobiet, one musiały mieć wiedzę o roślinach jadalnych i leczniczych. Zawsze też chciały być młode i piękne, a skuteczne przepisy (np. na odmładzającą maseczkę) przekazywano z pokolenia na pokolenie. Dziś przygotowaniem takich preparatów zajmuje się przemysł farmaceutyczny oferując „kapsułki młodości”.

W świetle obecnej wiedzy, sposób na zachowanie zdrowia, urody i młodości to dostarczanie z dietą zestawu antyoksydantów. Ale najlepsze są preparaty naturalne, zawierające ekstrakty z owoców, a nie preparaty z mieszanką syntetycznych witamin.