POJĘCIE KULTURY
Philip Bagby w swoim eseju podejmuje się dokonania dokładnej analizy pojecia “kultury”.
Począwszy od genezy powstania tego pojęcia, poprzez jego ewolucję w różnych środowiskach oraz powiązanie z innymi pojęciami pokrewnymi. Bagby stara się zbudować od podstaw przejrzystą definicję “kultury”. Posługuje się w tym celu m.in. Cytatami ze znanych filozofów,socjologów, antropologów kultury. Analizuje i weryfikuje ich myśli, w ten sposób budując definicję. Według Bagbego, pojęcie kultury i pjęcia jej pokrewne dowiodły swej użyteczności w udowaniu pierwotnych społeczeństw. Mogą również okazać się tym czego potrzeba do rozjaśnienia rozległej dziedziny zdarzeń jaką jest historia.
Pojęcie kultury swojego najszerszego zastosowania i najbardziej precyzyjnej definicji doczekało się w antropologii, a raczej w jednej z jej gałezi.
Pojęcie kultury,jak wszystkie pojęcia abstrakcyjne wykształciło się stopniowo.
Bagby zwraca uwagę na greckie rozróżnienie między “physis” i “nomoi” ( co oznacza “naturę” i “konwencję”), wyraża to coś bardzo bliskiego naszemu rozróżnieniu między biologicznymi i kulturowymi źródłami zachowań.
Voltaire uzywał wyrażenia”moeurs et esprit”(obyczaje i duch)- co w duzym stopniu pokrywa ten sam obszar zjawisk co dzisiejsza kultura.
Zaraz po swoim pojawieniu się, słowo “kultura” nie przybierało takiego znaczenia,jakie posiada dzisiaj.
W łacinie i sredniowiecznej angielszczyźnie miało ono znaczenie: kultywacji, bądż uprawy roli, co przetrwało w słowach “horticulture” i “agriculture”.
Pojęcie kultury pojawiło się w języku angielskim dopiero w 1510 r. Lecz oznaczało wszelki rozmyślny wysiłek zmierzający do rozwinięcia jakości jakiegoś przedmiotu. Mówimy więc w tym przypadku raczej o “kulturze pszenicy” lub “kulturze rzemiosła”, a nie o “kulturze” jako takiej.
W 1852 r. kardynał Newman uzywał terminów “kultura umysłowa lub intelektualna”, ale nie kultura tak po prostu.
Dziś w tych znaczeniach używamy słowa “kultywacja” czy “kultywowanie”.
Pojęcie kultury zaczęło nabierać swojego dzisiejszego kształtu w XVIII wieku we Francji dzięki takim autorom jak Vauvenagues i Voltaire.
Francuskie słowo “culture” oznaczało rezultat kształcenia i doskonalenia umysłu! W odniesieniu do myśli i smaku.
Bardzo szybko zaczęto uzywać tego słowa do określenia poziomu osiągnietego przez wykształcone jednostki. Za słowem “kultura” kryły się: dobre maniery, znajomość literatury, sztuki i nauk. Kultura została uznana za dobra które można nabyć przez wykształcenie.
W języku angielskim znaczenie to pojawiło się w 1805 r., a spopularyzował je Matthew Arnold w dziele “Culture and Anarchy”. Użył w nim takich pojęć jak”zdobywanie kultury” i “kulturalna osoba”.
Jednak wszystkie te znaczenia są odległe od współczesnego technicznego zastosowania tego terminu w antropologii.
Początki takiej praktyki językowej odnajdujemy w Niemczech pod koniec XVIII wieku, u Hedera.
Dla Hedera “kultura” oznacza doskonalenie się jednostki albo kwalifikacji, techniki i umiejętności.
Uznał również, że różne ludy wnosząc różny wkład do kultury nie mogą mieć takiej samej kultury.
W połowie XIX wieku zaczęto odchodzić od powiązania kultury z rozwojem i doskonaleniem.
W pismach Klemma (ojca antropologii logicznej) dostrzegamy,że podstawowy zakres pojęcia zdaje się obejmować wszystkie aspekty życia społecznego czyli: obyczaje, rzemiosła i umiejętności, życie domowe i publiczne w czasie pokoju lub wojny, religię, naukę i sztukę.
Od Klemma termin ten przejał Tylor, który pierwszy nadał mu to znaczenie, jakie ma on dziś dla angielskich antropologów.
Bagby w tym eseju poddaje analizie również pojęcie “cywilizacji”. To ono przed pojeciem “kultury” oznaczało prosec doskonalenia sie jednostki, z nieco silniejszym akcentem na umiejętność towarzyskiego obcowania.
Kant np. wprowadzał takie oto rozróżnienie: “Ludźmi kulturalnymi stajemy sie przez sztukę i naukę, ludźmi cywilizowanymi nabywając towarzyskiego poloru i ogłady”.
Użycie w takim sensie słowa “cywilizowany” sięga końca XVI w. W drugiej połowie XVIII w. “cywilizacja” i “kultura”, zaczęły oznaczać raczej stan nież proces doskonalenia.
To samo znaczenie przyswoili sobie Anglicy i sam Tylor uzył terminu “cywilizacja”, zanim jeszcze zapożyczył od Klemma “kulturę”.
W Ameryce popularna stała się “kultura”, natomiast w Anglii i we Francji wolano “cywilizację”.
Jednak w ostatnich dziesięcioleciach zarówno w angielskiej jak i we frencuskiej antropologii społecznej “kultura” zaczęła wypierać “cywilizację”.
Antropologiczne znaczenie słowa kultura, nie było jednak do końca jasne do dzisiejszego dnia. Nie jest więc łatwo zanalizować termin jakim jest “kultura”.
Pewnego rodzaju definicję można otrzymać łącząc inne definicje w jedną całość. Otrzymamy wtedy coś w stylutakiej definicji:
Kultura - są to wartości; normy; jest to organizm społeczny, albo mnóstwoinnych rzeczy. Pojęcie to zostało uznane przez antropologów angielskich za mętne i wprowadzające zamieszanie, jednak nadal jest popularne chociaż bardzo często było usuwane z publikacji naukowych.
Pojęcie to pojawia się gdy mamy do czynienia z aktywnością ludzką: religią, nauką, obyczajami, językiem itp.
Na kulturę składają się również sposoby myślenia, odczuwania, zachowania.
Te wyrażenia możemy przykształcić w “sposoby zachowania psychicznego i fizycznego”, albo “wewnętrznego i zewnętrznego”, albo “obserwowalnego i nieobserwowalnego”.
Wszystkie one są czynnościami ludzkimi.
Istnieje jednak następna kategoria “kultura materialna”. Są to przedmioty fizyczne będące wytworami działalności ludzkiej. Interesują się nią głównie archeologowie.
Budując definicję, musimy uwzględnić,że w miare postępu nauki przyjdzie nam zmieniać definicje w celu uzgodnienia jej z nowymi teoriami.
Większośc antropologów chciałaby włączyć do kultury nie tylko wyuczone style zachowania,ale także nowo wynalezione. W definicji kultury musi się znależć zwrot służący odróżnieniu jej od przedmiotu badań fizjologii i psychologii ogólnej.
“Kultura to tyle co rególarności w zachowaniu wewnętrznym i zewnętrznym członków społeczeństwa,wyjąwszy te regularności,których geneza jest na pewno dziedziczna”.
Społeczeństwo składa się z ludzi, a sposób w jaki sie zachowują jest ich kulturą.
Jeśli kultura jest pewną klasą rególarności, to jak nazwać typ rególarności który ją tworzy?
Jest to “rys kulturowy”. Połączenie kilku rysów kultury nazwiemy “zespołem kulturowym”.
By wogóle stwierdzić kulturową rególarność musimy odnaleźć w zachowaniu większości członków co najmniej jednego społeczeństwa, jakis rys lub zespół kulturowy.
Kultura jest realna,chociaż nie jest realna w dokładnie taki sam sposób jak przedmioty fizyczne.
Kolejnym problemem jest stosunek między kulturą,a strukturą społeczną. Choć są to dwa różne rodzaje abstrakcji, to rególarności struktury społecznej są mocą definicji, włączone w zakres rególarności kulturowych.
Kultura jest pojęciem bardzo szerokim, zawiera w sobie nie tylko rególarności występujące w zachowaniach ludzi wobec siebie,ale także w ich zachowaniu względem przedmiotów pozaludzkich.
Pod pojęciem “kulura” należy pomieścić sztuke, technologię, religię - obok struktury społecznej.
Na koniec można wysnuć stwierdzenie, że struktura społeczna tworzy szkielet, a kultura jest jej ciałem.
Sorry za literówki i brak akapitów,ale się spieszyłem;)pozdro dla wszystkich. Michał