1. Afazja- to spowodowane uszkodzeniem obszaru mowy półkuli dominującej mózgu całkowite lub częściowe zaburzenie mech. Programujących czynności porozumiewania się językowego człowieka, który już uprzednio te czynności opanował. O afazji mówi się tylko wtedy gdy, zaburzenia spowodowane SA przez uszkodzenie mózgu.
Przyczyny afazji: udar mózgu, urazy mózgowe, urazy czaszki, nowotwory oraz ropne. Uszkodzenia mogą mieć charakter ogniskowy jeśli dotyczą tylko pewnych ograniczonych części, lub rozlany gdy obejmują bardziej rozległa przestrzeń.
Afazja ruchowa (ekspresyjna, motoryczna)- upośledzenie zdolności wyrażania myśli słowami mimo sprawnego aparatu artykulacyjnego mowy. Uszkodzony jest ośrodek Brocka w dolnej części płata czołowego. Głębokośc bywa różna od całkowitego zniesienia mowy do całkowitego deficytu. W lżejszym stanie pojawiają się parafrazje głoskowe, opuszczenia, styl telegraficzny, utrudnione wypowiadanie wypowiadanie t,d,r. Mogą wystąpic trudności w rozumieniu innych osób.
Afazja czuciowa (recepcyjna, sensoryczna)- zniesienie zdolności rozumienia słów mówionych wskutek uszkodzenia ośrodka mowy Wernickiego w zakręcie górnym i środkowym plata skroniowego
Postępowanie wobec chorego z afazją czuciową i ruchową:
W przypadku afazji czuciowej ćwiczenia musza się koncentrować na łagodzeniu defektu tego upośledzenia. Chorego należy najpierw wyciszyć i ograniczyć jego bogatą i niekontrolowaną produkcje słowną. Można zastosować ćw. bezsłowne np.; rysowanie, układanie wyrazów z wzorów z klocków, porządkowanie historyjek obrazkowych. Cw.wyk prostych polecen; zamknąc oczy, zapalic światło, pokazać gdzie jest okno itp. Polecenia dajemy wyraznie, krotkimi jednoznacznymi zdaniami. Początkowo w reedukacji lepiej stosowac materiał słowny bardzo zróżnicowany znaczeniowo i brzmieniowo. Należy unika podnoszenia glosu zwracając się do pacjenta z zab. rozumienia.
W przypadku afazji ruchowej rehabilitacje zaczynamy od ćw. Podparia oddechowego oddechowego koordynacji dźwiękowo-oddechowej. Ćw bezgłosne oddychanie z położeniem nacisku na stopniowe wydłuzanie i wzmacnianie wydechu. Na wydłużonym wdechu można ćw. Wydobywanie dźwięku np.; przeciągłe „a”, „o”, mruczenie syczenie. Rownolegle z ćw oddechu ćw aprakcję oralną. Wysuwanie języka przed lustrem, wydymanie warg, oblizywanie się, napinanie policzkow, wyk. min, grymasów. Chory powinien naśladować ruchy terapeuty. Ćw. Artykulacji poszczególnych głosek zaczynac od najłatwiejszyh tj samogłosek; a,o,u. Poźniej tworzymy sylaby ma, mo mu, la ,lo lu, pa po pu, na bazie wyćwiczonych sylab torzymy slowa mama, lala itd. Dążymy do wypracowania prostych zwrotów funkcjo9nalnych jak; mam, tam, tu daj ,tak. Reedukacje w afazji można zaczac od wspolnego liczenie, wymieniani dni, nakazywania osób i przedmiotów oraz miejsc. Można wspomagać się melodią, rytmem, wspólnym śpiewaniem. Przy ćw artykulacji wspomagamy się lustrem, konkretnymi przedmiotami, ilustracjami, alfabetem klockowymi. Terapeuta pokazując ćw cały czas głośno komentuje, co robi, nazywa przedmioty, omawia je, wyjaśnia do czego służą, pokazuje jak się je używa.
2. Agnozja niemożność rozumienia bodźców zew. Mimo prawidłowej czynności narządów zmysłów i procesów myślowych. Powst. W skutek uszkodzenia ośr. Percepcji w mózgu, jego lewej półkuli. Nie jest to stan jednorodny.
a) wzrokowa- utrata zdolności do rozpoznawania znanych osób, przedmiotów zjawisk pomimo prawidłowego widze4nia i zw3iązana jest z uszk. Okolicy wzrokowej kory płatów potylicznych
- wzrokowa przestrzenna- nierozpoznawania przestrzennych zależności np. dostaje pizame i zakłada rękawy na nogi.
b) dotykowa- niemożność rozpoznawania przedmiotów dotykiem bez udzialu wzroku, uszk. ośr. w płacie ciemieniowym
c) somatotopognozja (autotopognozja)- utrata zdolonosci do rozpoznawania cze4sci stron wlasnego ciała, uszk. zakrętu kątowego kory mózgu w placie ciemieniowym półkuli dominującej mozgu
d) słuchowa- słyszy wszystkie dzwieki ale nie rozpoznaje słow ani melodii, tzw. Głuchota fonetyczna
e) smakowa i węchowa- niemożność rozpoznawania smaku i węchu. Pacjent nie przyjmuje pokarm. Jest zdezorientowany.
Apraksja
Utrata zdolności wykonywania złożonych czynności ruchowych, pomimo braku niedowładu kończyn, zaburzeń czucia lub zborności w skutek zab. tzw. Stereotypu dynamicznego, czyli planu realizacji złożonego aktu ruchowego. Jest następstwem uszk. kory mozgu w okolicy czolowej przedniej, chory nie wie jak jeść itp. (apraksja ruchowa) lub okolicy wieczka skroniowo-ciemieniowo-potylicznego (ideo-ruchowa) przez procesy organiczne i rozrostowi.
a) Apraksja kinetyczna- niemożnośc precyzyjnego wyk.ruchów złożonych.
b) agrafia- brak możliwości pisania przy zachowaniu czynności ruchowych rąk
c) aleksja- czytania
d) apraksja oralna- niemożność wyk precyzyjnych ruchow jezykiem, nie ma zab, w jedzeniu jedynie trudności w wypowiadaniu słow
e) apraksja przestrzenna- niemożnośc wyk b.żłozonych czynności przy uzyciu narzedzi np. łyżki ( uszk. dużej okolicy ciemieniowo-potylicznoskroniowej)
d) apraksja ideo-ruchowa- niezdolność wyk ruchu na polecenie pomimo prawidłowego rozumienia jego tresci, w skutek chaotycznego wymieszania elementów skład.czynności jak w skrajnym roztargnieniu.
Zaburzenia Pamięci Utrzymuje się najdłużej ze wszystkich zab.
Amnezja (niepamięć)- dezorientacja co do miejsca, czasu, luka pamięciowa spowodowana utrata przytomności w wyniku np.,urazu, ch. psych., uszk. głębokich struktur mózgu
Niepamięć wsteczna- chory nie pamieta zdarzenia, upadku; zab.utlenienia mozgu.
Niepamięć następcza- jest wykładnikiem głębokości urazu
- do 15 min- średni
- dłużej niż 15 min- uszk. głębokich struktur mozg. Gdy uszk. dot. ok. czołowej chory uzupełnia luki konfabulacjami. Zab. typu Alzheimera - chory nie pamieta nic z teraźniejszości np.że jadł
Postępowanie:
- rozpoznac rodz.zab. ich stopien i zachowanie pacjenta
- zmniejszenie patolog. czynnikow percepcyjnych- otoczenie
- zabezp. przed samookaleczeniem
- wzrost prawidłowości percepcji- bycie z pacjentem
- wyjaśnienie choremu poszczególnych czynności i ich celu
- obraz odbierany prze chorego musi być jak najmniej zniekształcony
- eliminujemy napiecie nerwowe
- rozkładamy czynności na elementy
- wielokrotnie powtarzamy wykonywane czynności
- unikanie epizodów powstawania dodatkowych ruchów
14. Czynniki ryzyka w padaczce:
- nieregularny tryb życia, a w szczególności niedobór snu
- spożywanie alkoholu
- choroby infekcyjne (zwłaszcza u dzieci)
- okres okołomiesiączkowy u kobiet
- przerwany bodziec świetlny (dyskoteka, tv)- padaczka fotogenna
- czynniki hormonalne
- ciąża
- hałas, hałaśliwa muzyka
- nadmiar słodyczy, zbyt obfity posiłek
- przegrzanie ciała
- migocące światło
- gwałtowe oddychanie spowodowane strachem
- znużenie
Czynniki zmniejszające ryzyko wyst. napadu padaczkowego:
- systemat. Przyjmowanie lek.p/padaczk.
- wypoczynek
-regularny tryb życia
- stały okres snu i czuwania
- akt. fiz. i psych.
- unikanie stresu
- spozywanie pokarm. O ograniczonej ilości przypraw (soli, czosnku)
- regularne jedzenie
- pokarmy bogate w sole min i vit.
- dbanie o reg. wypróznianie
- ostatni posiłek 1-2 h przed snem
- dbanie o odp. ruch i wyp. który nie powinien być wyk. na czczo i nie powinien być wyczerpujący
- wskazana jest pilka reczna koszykowka marsz
- uprzedzic środowisko po rozmowie z chorym
- nawiązac wspołprace ze wszystkimi chorymi padaczkowymi
Duży napad padaczkowy
- utrata przytomności chory pada na ziemię
- przeraźliwy krzyk spopod. nagłym skurczem m.kl.pierś i brzucha
- toniczne skurcze całego ciala
- szczękościsk
- odchylenie głowy ku tylkowi
- wyprężenie kręgosłupa
- k. gorne zgięte w stawach łokciowych, rece zaciśnięte w pięść, a k.dolne wyprostowane
- galki oczne nieruchome
- oddech ulega wstrzymaniu i twarz początkowo blada sinieje
- bezwiedne oddanie moczu rzadziej stolca
- skurcz toniczny trwa 20-30sek. i przechodzi w kloniczny w post.lekkiego drżenia,a nast. drgawek całego ciala. Pojawia się piana na ustach (uleg. nasileniu ruchy oddech.) okres drgawek klon. trwa od ok. 30sek do 3min. Po tym okresie wyst.spiączka w czasie której żrenice są rozszerzone i ie reag. na światło, odruchy rogowkowe i glrbokie są osłabione albo zniesione. Spiaczka po napadzie może trwac kilka godz.
ZASADY POSTEPOWANIA:
1. Zachować spokój i opanowanie
2. Chronić pacjenta przed osobami ciekawskimi
3. Usunąć chorego ze strefy w której może on doznać urazów
4. Chronić głowę przed urazami podkładając coś miękkiego
5. Nie należy otwierać zaciśnietych ust
6.Ułożenie chorego w pozycji pośredniej( między ułożeniem na boku i na plecach). Ułożenie na wznak może powodować zapadniecie jezyka.
7. Nie wykonywać sztucznego oddychania
8. nie powstrzymywać chorego w czasie drgawek.
9. nie podawać zadnych leków, jedzenia, picia aż do momentu powrotu świadomości.
10. Po ustąpieniiu napadu ułożyć chorego na boku w celu ułatwienia oddychania i odplywu śliny
11. Po napadzie nie dotykać niepotrzebnie chorego, nie wypytywać, pozostawić w spokoju. Chory może być zamroczony.
Stan Padaczkowy
Są to powtarzające się jeden za drugim napady padaczkowe bez odzyskania przytomności. Są oe stanem zagrożenia życia. Wymagaja natychmiastowej hospitalizacji i podjecia pilnego lecz. Wyst. bez uchwytnej przyczyny lub po zmianie, odstawieniu nagłym lekow, w trakcie infekcji u chorego chorego epilepsja itp. Chory zagrożony jest m.in. obrzękiem mozgu i pluc oraz hipertermia. Występuje gdy seria napadów przedłuza się powyżej 30 min albo gdy male napady kumuluja się w krotkim czasie i przechodza nastepnie w duze napady.
Migrena jest to częste, przewlekle i naruszające sprawność zab. nerwowo-naczyniowe, znamionyjace się napadami silnego bólu głowy z towarzyszącymi objawami autonomicznymi. Dolegliwości sa ciezkie i czeste, wpływają negat. na funk. w pracy i zyciu codziennym.
Migrena z aurą
- zaczyna się krótkotrwałymi sensacjami najczescie w post.wzrokowej o chartka. powiększającego się mroczka widzianego przed okiem. Inne objawy aury to drętwienie najczęściej reki i ust, zab. mowy niedowład połowiczy.Aura trwa zwykle kilka do kilkunastu minut i jest zawsze odwracalna, ale po jej ustapieniu pojwia się stopniowo narastający, przeważnie tętniocy bol głowy o chartka. połowiczym lub oosbustronnym (napad właściwy). Do bólu gł. dołaczają se nudności, wymioty, swiałowstret nadwrażliwość na halas i zapach, wstet do jedzenia, zawroty glowy, dreszcze biegunka, nadmierne pocenie się, uczucie kolatania serca, a nawet omdlenia. Napad trwa najczesicej 4-72h. Miedzy napadami raczej nie ma dolegliwości a częstość napadow waha się odd pojedynczych w roku do 2 tygodniowo.
Migrena bez aury - napad jest poprzedzony objawami zwiastunowymi, jak np. zmiany nastroju, zab. snu lub apetytu, które wyprzedzaja napad o kilkanaście godzin, obraz napadu i bol gł oraz inne objawy SA identyczne jak w migrenie migrenie aurą. Migrena zaczyna się rozmaicie; pacjent może obudzic się z bolem glowy pelnoobjawowym lub stopniowo narastającym.
Stan migrenowy- b.ciezkie wielodniowe napady trwające ponad 72h z odwodnieniem( wskutek wymiotów) wymiotów pogorszeniem stanu ogolnego.
Czynniki prowokujące napad migrenowy:
- miesiaczka, doustna antykoncepcja, menopauz, HTZ
- alkohol (zwłaszcza czerwone wino), czekolada, sery pleśniowe glutaminian sodu,
- stres, lek depresja, gniew, niedobor snu lub nadmiar snu
wysiłek fizy., zmeczenie, urazy glowy
- razące światło, zapachy , przebywanie na dużych wysokościach, zmiana pogody, silny wiatr, telewizja, halas, zmany cisnienia
- leki: nitrogliceryna, histamina, estrogeny, rezepina, hydralazyna, ranitydyna
- napiecie m.karku, zbyt dlugie oglądanie TV, zbyt dluga praca przy komputerze
- ciężkostrawne pokarmy, zbyt male lub zbyt duze posilki, zwyrodnienia w odcinku szyjnym lub ucisk na nerwy
Zapobieganie:
- unikanie stresow prezmeczenia, zdenerwowania,
- starac się ralaksowac i odprężać
- prowadzenie reg. trybu zycia
- odpowiednia ilość snu
- unikanie pokarmow działających niekorzystnie
- dieta z odp. ilością mikroelenemtow zwłaszcza Mg (500mg/24h)
- unikanie przeciągów, przeciągów miejsc naslonaznionych
- regularne jedzenie
- leki przeciwbolowe
Otępienie to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto, zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą, lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Takiemu obrazowi nie mogą towarzyszyć zaburzenia świadomości. Zaburzenia świadomości przy występowaniu demencji stanowią odrębną kategorię diagnostyczną.
Przyczyny otępienia
Wyróżnia się 6 głównych grup czynników prowadzących do otępienia
- zmiany zwyrodnieniowe
- naczyniowe
- infekcyjne
- toksyczne
- metaboliczne
- urazy OUN
Najliczniejszą grupę stanowi otępienie z powodu zmian zwyrodnieniowych i naczyniowych.
Pozostałe kategorie otępienia chociaż występują rzadko, wymagają diagnostyki różnicowej gdyż są potencjalnie odwracalne. Wczesne, właściwie postawione rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia jest szczególnie ważne dla tej grupy chorych.
Objawy;
1. utrata pamięci szczególnie krótkoterminowej
Jest to podstawowy objaw, należy odróżniać go od tzw zwykłego zapominania, które zdarza się każdemu np. zapomina się tytuł filmu, na którym było się ostatnio. Osoba z otępieniem zapomina cały kontekst - zapomina, że była w kinie.
2. trudności w czynnościach dnia codziennego
- toaleta, ubieranie się, przygotowywanie i spożywanie posiłków
3. problemy językowe
- trudności w doborze słów, zapominanie słów, używanie niewłaściwych, aż wreszcie mowa i pismo stają się trudne do zrozumienia
4. utrata orientacji w miejscu i czasie
- nierozpoznawalnie dnia i nocy, znanego otoczenia
- błądzenie, gubienie się
5. utrata umiejętności oceny otoczenia
- np. w ciepły dzień ubranie się w zimową odzież
6. problem z utrzymaniem kontaktu w czasie rozmowy
- utrata umiejętności podtrzymania konwersacji
- utrata umiejętności uzyskania informacji
7. gubienie przedmiotów
- odkładanie na niewłaściwe miejsce i ciągłe szukanie
8. zmiany samopoczucia i zachowania
- obniżony nastrój
- lub częściej gwałtowne reakcje emocjonalne nieadekwatne do sytuacji
9. zmiany osobowości
- podejrzliwość
- ciągłe poirytowanie
10. utrata inicjatywy
- pasywna postawa, utrata zainteresowań
Otępienie Pierwotnie Zwyrodnieniowe Mózgu
1. Choroba Alzheimera (50- 80%)
Podstawowym objawem występującym od początku choroby są zaburzenia pamięci.
Stosunkowo wcześnie zaburzenia orientacji przestrzennej, objawy zakłopotania, lęku i depresji. Zaburzenia osobowości i zaburzenia psychiczne występują w zaawansowanej postaci choroby. Pewne rozpoznanie choroby jest możliwe, kiedy klinicznie stwierdza się otępienie a w badaniu neuropatologicznym widoczne są złogi amyloidowe i zwyrodnienie neurofibrylarne neuronów. Przyczyną zaniku neuronów jest obecność toksycznych białek o patologicznej strukturze w mózgu. (β-amyloid i patologicznie fosforyzowane białko tau.
Czynniki ryzyka wystąpienia Alzheimera:
- zaawansowany wiek powyżej 65 r.ż.
- uwarunkowania genetyczne
- samotne życie, brak kontaktów towarzyskich,
- przyjmowanie NLPZ
- palenie tytoniu
- urazy głowy
- cukrzyca, nadRR, udary
2. Otępienie z ciałami Lewy'ego (15-20%)
Głównie zaburzone są koncentracja, funkcje wzrokowo - przestrzenne, rozwijają się objawy zespołu Parkinsona, występują omamy wzrokowe i urojenia, omdlenia. Okresowe zaburzenia świadomości prowadzą do powtarzających się upadków. Chorych cechuje nadwrażliwość na leki z grupy neuroleptyków.
3. Otępienie czołowo - skroniowe (10%)
Ze względu na lokalizację zmian dominują zaburzenia osobowości i zachowania (zaburzenia krytycyzmu, tzw rozhamowanie, obojętność, bladość reakcji emocjonalnych, apatia, lęk)
Występują zaburzenia mowy prowadzące do mutyzmu, wcześnie występują zaburzenia zwieraczy.
Otępienie Naczyniowe (5 -20%)
Stanowi po chorobie Alzheimera drugą, co do częstości występowania przyczynę otępienia.
1. otępienie wielozawałowe - „skokowe” narastanie zaburzeń poznawczych z nagłym początkiem, zwykle związanym z wystąpieniem udaru, obecność deficytów neurologicznych
2. otępienie tzw podkorowe - spowolnienie ruchowe, labilność emocjonalna, upadki
Otępienie naczyniowe zwykle jest wynikiem zmian w drobnych naczyniach mózgowych w przebiegu np. nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy.
Zasady opieki nad chorym z otępieniem:
- stworzenie bezpiecznego środowiska (zabezpieczenia, dostosowanie do niepełnosprawności)
- unikanie pośpiechu, ponaglania chorego
- unikanie zmian stały porządek dnia, stały ład wokół chorego
- dostosowany sposób komunikowania się (krótkie, proste zdania, pytania zamknięte, przypominanie, powtarzanie zdań czy polecen i danie choremu czasu na ich rzozumienie)
- podpisane przedmioty, oznakowane drzwi, usunięcie przedmiotów stwarzających zagrożenie
- zachowanie możliwie największej niezależności
- trening pamięci
- terapia zajęciowa szczególnie muzykoterapia
- utrzymywanie kontaktu wzrokowego z chorym podczas rozmowy
- wsłuchiwanie się w jezyk ciała chorego
Ostatnio popularna staje się tzw. terapia reminiscencyjna - wywoływanie wspomnień poprzez np. oglądanie fotografii, słuchanie muzyki, wspominanie zdarzeń z życia chorego, otoczenie go przedmiotami wywołującymi wspomnienia. Ta forma terapii wpływa korzystnie na ogólne samopoczucie chorego, łagodzi zaburzenia zachowania.
Problemy pilęgnacyjno- psychologiczne w SM
1) nieotrzymanie moczu - może prowadzić do tworzenia się kamieni moczowych, zwłaszcza u chorych pozostających w bezruchu i z zap.dr.mocz. Zaleca się wówczas pacjentowi:
- unikanie oziębiania pęcherza i siedzenia na zimnym podłożu,
- noszenie cieplej bielizny
- unikanie mocnej kawy i l.moczopędnych
- noszenie wkładek, specjalnych majtek ze zbiorniczkami, zbiorniczkami mężczyzn zaleca się stosowanie specjalnych cewnikow zew. Z pojemnikiem przyklejanym do uda.
2) utrudnione oddawanie moczu lub zatrzymanie moczu:
- prowadzi po post. tzw. moczu resztkowego (obj. moczu która pozostaje w pęcherzu po jego opróżnieniu pow. 100ml)
- dbać o reg. opróżnianie pęcherza (zap.dr.mocz i nerek)
- zaleca się trening pęcherza mocowego; rytmicznie,zgodnie z częstościa tetna, uderzac reką tuz nad spojeniem lonowymaż do oddania moczu
- silnie ucisnąć pięścią podbrzusze tak by „wycisnąć” mocz
- jałowe cewnikowanie pęcherza
3) Zab. w oddawaniu stolca (zazwyczaj zaparcia):
- stos.odp. diety
- podaż płyno min. 2l.
- leki uspr. perystaltke jelit
4) Przemęczenie:
- prtzeciwdzialanie przemęczeniu
5) Zab. seksualne
Na zab. seks. ma duzy wpływ czynnik psychologiczny. Z drugiej strony stan fiz. utrudnia lub wrecz uniemozliwia stosunki seks. Wielu chorych obawia się że:
- wysiłek fiz. pogorszy ich stan zdrowia lub wywola rzut choroby.
- poprowadzi do zapłodnienia niepożądanej ciazy
- podczas stosunku mogą bezwiednie oddac mocz
6) Zab. psychiczne
- często wyst.depresja, stany maniakalne, labilność emocjonalna i psychoza
- lecz. farmakolog.
- rozmowa na temat obniżonego nastroju i smutnych mysli przynoszaca ulge
Inne problemy: zab. czucia, nasilające się niedowłady, drzenie zamiarowe,zawroty głowy, podwojne widzenie, oczopląs, zab. równowagi, lek przed samotnością, zakłócenie zmysłu dotyku
Problemy piel.chorych na Parkinsona:
1. Trudności z chodzeniem. Postawa pochylona, nogi ugięte,szuranie nogami i kroki w miare wydłużania się dystansu SA coraz słabsze i krótsze.
- należy ćw. stawianie dł. krokow (ok. 20cm), unocis wys. stopę,postawic stope i przenniesc ciezar na palce
- koncentrowac się na chodzeniu, używać rak w czasie chodzenia i butow na niskim obcasie
- stopy utrzymywac w takiej odległości by nie zawadzaly o siebie
- wyprosotwac się w miare możliwości
- unikac stos.balkonikow gdyz nasilaja one tendencje do pochylania się
- robiąc zwroty skręcać półkolem ze stopami stawianymi osobno
2. Nagle znieruchomienie (freezing) Aby przerwać ten stan należy:
- nie robic chwilowo zadnego kroku
- postawic powrotem piety na ziemi
- wyprostowac kolana, biodra i tulow
- łagodnie zaczac się kołysać na boki
- zaczac maszerowac w miejscu
3. Drżenia
- przycisnac lokiec do tulowia aby unieruchomic, ramie
- wskazane reg.masaże, czeste odpoczynki, unikac kofeiny i alkoholu
4. Upadki
- usunąć wszystkie przeszkody (dywany, chodniki) na drodze poruszania się
- przytrzymanie się poreczy
- powolne wstawanie
5. Problemy z samoobslugą trudności w obracaniu się w lozku
6. Dysfagia
7. Łojotok (szampony dziegciowe i z selenem, na twarz masc z hydrokortyzonem)
8. Zab. w pisaniu (zdrabnianie liter)
9. problemy z higiena osobista i ubieraniem się
10. belkotliwa mowa
12. Zab w wydalaniu moczu
Uszkodzenie nerwu twarzowego- przyczyny:
porażenie wrodzone;
* Zespół Moebiusa - wrodzony niedowład twarzowo-oczny
* wrodzona aplazja mięśni
- Zespół Guillaina-Barrego
- Zapalenie ucha zewnętrznego i środkowego
- Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie przyusznicy (świnka)
- Ospa wietrzna
- Grupa
- urazy; kości skroniowej ślinianki przyusznej, szyi
- rozległe uszkodzenie ucha środkowego
- uraz wywołany nagłą zmianą ciśnienia powietrza (barotrauma)
- nowotwory
- choroby ukł. nerw. ( SM, SLA)
- przewianie
- przemęczenie
Objawy:
- wygładzenie zajętej połowy twarzy
-brak ruchów mimicznych
- połowa czoła wygładzona (nie marszczy się)
- szpara powiekowa szeroko rozwarta (porażenie m. okrężnego oka)-oko zajęcze
- powieki nie zaciskają się
- zniesienie mrugania
- wygładzenie bruzdy nosowo wargowej
- opuszczenie kącika ust
- brew opuszczona bądź uniesiona (OBJAW CHARCOTA- uniesienie łuku brwiowego)
- przy próbie wyszczerzenia zębów następuje przeciąganie ust w stronę zdrową
- przeczulenie słuchu, nadwrażliwość na tony głębokie
- wydobywanie się wydzieliny z nosa i łzawienie oczy po stronie porazonego nerwu
Postępowanie:
- Pozostawanie w równej pokojowej temperaturze (1 tydz.), unikanie nagłych ochłodzeń
- Niedomykające się oko zasłonić opaską (stosowanie kropli, łagodzących wysychanie spojówek)
- Stosowanie "podwieszki" aby nie dopuścić do opadania kącika ust
- okłady parafinowe lub borowinowe
- lampa Sollux
- dostarczenie ligniny i miski nerkowatej na odpadki
- Ciepłe okłady na okolicę policzka i ucha
- ćwiczenia samowspomagane mieśni mimicznych twarzy przed lustrem
- Masaż klasyczny twarzy, z tym że po stronie porażonej masaż powinien być wykonywany od dalszej jej części w kierunku górnego kąta żuchwy
Rwa kulszowa - to zespół objawów związanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1 tworzące nerw kulszowylub na przebiegu samego nerwu kulszowego.
Zadania eduk. plg w rwie kulszowej:
- zalecenie by pacjent unikał gwałtownych ruchów, nagłych skłonów, obrotów, biegania.
- poinformowanie pacjenta by podnosząc ciężary kucał, zamiast się pochylać z wyprostowanymi nogami
- pouczenie chorego ja radzić sobie gdy złapie go ból (połóż się na wznak na stabilnym, twardym materacu z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych pod kątem prostym)
- Torbę na jedno ramię zastępować plecakiem, zakupy rozkładać do dwóch siatek, by równo obciążyć obie strony ciała
- Podczas długiego stania przenoś ciężar ciała z nogi na nogę,
- unikać obuwia na wysokim obcasie
- poinformowanie o kniecznosci wykonywania ćwiczeń
- pouczenie choroby by nie zrywał się szybko z łozka
- zalecenie pływania ( kraul, styl grzbietowy)
- niedopuszczenie do przewiania
- noszenie odpowiedniej bielizny nieuciskowej
- unikanie długotrwałego siedzenia
Rwa ramienna- zespól chorobowy charakteryzujący się bólami promieniującymi od karku do ramenia i dalej wzdłuż k. górnej, nawet do palców, a niekiedy do łopatki i przedniej pow. kl.pierś.
Objawy:
- silny ból karku i ramienia nasilający się podczas ruchów głowy, kaszlu i kichania oraz promieniujący do kończyny górnej.
- Zależnie od miejsca uszkodzenia kręgosłupa ból promieniuje do bocznej, tylnej lub przyśrodkowej powierzchni ramienia.
- Dolegliwości bólowe powodują, ze mięśnie są napięte i przykurczone (zwłaszcza mięśnie karku)
- ból może obejmować także plecy (najczęściej okolice łopatki) i przednia powierzchnie klatki piersiowej
- pojawia się zazwyczaj rano po przebudzeniu (często nagle)
- niekiedy towarzysza mu niedowłady (zmniejszona zdolność poruszania) mięsni
- występować mogą zaburzenia czucia w postaci mrowienia i pieczenia (tzw. parestezje)
- bóle nasilają się w pozycji leżącej i przy opuszczaniu kończyny
- ograniczenie ruchów szyi
- osłabienie odruchów
- ograniczenie ruchomości w stawie ramiennym
- dodatni objaw Bikelsa (ból przy prostowaniu przedramienia kończyny uniesionej do poziomu i odwiedzonej w stawie ramiennym)
Zad. Edukacyjne plg;
- poinf. pacjenta by nie wykonywał gwałtownych ruchów głowa
- zkazanie choremu dźwigania ciezarów
- wykonywanie masażu ręki
- unikanie ciężkiej pracy fizycznej
- zalecenie choroby by unikał długiej jazdy samochodem
- poinformowanie chorego istocie wykonywania ćwiczeń