BRZYTWA OCKHAMA- nie mnożyć pewnych bytów ponad miarę tzn. nie kombinujmy, najprostsze rozwiązania są najlepsze, a gdy one nie działają to uciekajmy do innych sposobów. Zasada, zgodnie, z którą w wyjaśnianiu zjawisk należy dążyć do prostoty, wybierając takie wyjaśnienia, które opierają się na jak najmniejszej liczbie założeń i pojęć.
CECHY PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH (Olubiński):
1. Radość życia, odwaga
2. Brak konformizmu , twórczość, otwartość, chłonność umyslu
3. Samowiedza, wiara w siebie, samoświadomość, autentyczność.
4. Wrazliwosc na uczucia
CELE PRACOWNIKA SOCJALNEGO:
1. wspomaganie osób i rodzin we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu możliwie pełnych zdolności życiowych i uczestnictwa w życiu społecznym. 4 szczegolowe cele:
- ratowniczy: zapewnienie podstawowych warunków do życia
- kompensacyjny: zaspokojenie indywidualnych potrzeb osobom, które nie są w stanie ich sobie zaspokoić
- cel protekcyjny: minimalizowanie negatywnego wpływu czynników, których nie można usunąć lub zmienić
- cel promocyjny: wspomaganie w rozwiązywaniu problemów,pokonywanie trudności w celu osiągania bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia
2. wzmacnianie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwiązywania problemów
3. organizowanie różnych form pomocy i zarządzanie nimi
4. kształtowanie polityki społecznej
DEFINICJA PRACY SOCJALNEJ- Z USTAWY O POMOCY SPOŁECZNEJ.
Mówi o działalności zawodowej; celem PS jest poszukiwanie sposobu zaspokojenia rożnych potrzeb klientów służących optymalizacji i wzajemnej relacji ~ jednostka - środowisko.
praca socjalna - Zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie ludzi w celu osiągnięcia przez nich dobrostanu.
EMPOWERMENT: idea wzmacniania sil jednostki
1.Indywidualny - Dotyczy jednostek, praca z nimi, zwiększenie kontroli klienta nad własnym życiem.
2.Strukturalny - Dotyczy pewnych struktur społecznych i skupia się na likwidowaniu barier i trudności, które konserwują pewne nierówności społeczne w odniesieniu do całych grup.
ETAPY TWORZENIA KONTEKSTU SPOTKANIA:
-zadbanie o warunki spotkania
-wzajemne przedstawienie się
-rozmowa poza problemem
-komplementowanie
FAZY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW- DEWEY
1.zauważyć problem
2.określenie zdefiniowanie, jego opis, deskrypcja
3.rozważanie potencjalnych rozwiązań, formułowanie hipotez
4.weryfikacja hipotez, ocena ich skutków.
5.przyjęcie ostatecznych rozwiązań <- klasyczna koncepcja rozwiązywania problemów.
FILOZOFIA CENTRALNA
-jeśli coś się nie zepsuło - nie naprawiaj tego! - jeżeli są zachowania, które są pomocne klientowi - nie zmieniamy ich
-jeśli coś działa - rób tego więcej - powtarzanie zachowań, które są pomocne
-jeśli coś nie działa - nie rób tego więcej - zaprzestać zachowań, które nie pomagają i szukać innych nawet najprostszego rozwiązania.
IDEE OLUBIŃSKI
Idea podmiotowości - twórcą i kreatorem środowiska są „siły ludzkie”
Idea sprawiedliwości społecznej- wszyscy ludzie powinni mieć równy dostęp do określonych warunków rozwoju
Idea pomocniczości- społeczeństwo ma obowiązek niesienia pomocy w rozwoju wszystkim potrzebującym
Idea edukacji społecznej- wychowanie jest jednym z elementów życia społeczno-kultur.
KATEGORIE WYPOWIEDZI
Ocena - odbiorca osądził czy kłopoty są słuszne, właściwe, poważne i prawdziwe. Daje do zrozumienia co nadawca powinien zrobić
Interpretacja - odbiorca chce nauczyć nadawcę, powiedzieć mu co ten problem znaczy, co naprawdę nadawca czuje w tej sytuacji.
Wsparcie - zamiarem odbiorcy jest uspokoić, uśmierzyć, stłumić intenstywność uczuć nadawcy
Badanie - odbiorca poszukuje informacji, chce podjąć dyskusję, zadawać pytania.
Rozumienie - odbiorca ma zamiar zapytać, czy dokładnie zrozumiał co nadawca powiedział, czuje.
METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW : (MERRY RICHMOND)
1. Zastosowanie w pracy z indywidualnym klientem lub z rodziną
2. Definicja Bowersa - Jest sztuką, w której wiedza życiowa o człowieku i nauka człowieka o jego środowisku , a także umiejętność obcowania z ludźmi są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska.
-Diagnoza
-Opracowanie planu działania
-Prowadzenie przypadku
-Zakończenie pracy z przypadkiem
Główne modele:
- Psychodynamiczny - Pracownik socjalny za sprawą oddziaływań terapeutycznych skoncentrowany jest na modyfikacji struktur osobowości klienta.
- Społeczno- behawioralny- Pracownik socjalny wspólnie z klientem identyfikuje zachowania problemowe, objawy nieprzystosowania społecznego i zasoby środowiska.
- Poznawczy - Pracownik socjalny pomaga klientowi rozróżniać racjonalne i irracjonalne skrypty myślowe i rozwija różne umiejętności społeczne pomocowe w osiągnięciu lepszego poziomu funkcjo.
- Egzystencjalno - interakcyjny - Pracownik pomaga klientowi ustanawiać i rozwijać autentyczne relacje zarówno z samym sobą, jak i innymi ludźmi, dla których podstawą jest prawidłowa komunikac.
METODA PRACY GRUPOWEJ
-Celowe działanie z małymi grupami ludzi nastawione na zaspokojenie ich potrzeb
-Praca z grupą jest podejściem świadomie skoncentrowanym na najpełniejszy rozwój jednostki w relacji do grupy i na opanowaniu umiejętności włączania się kiedy trzeba, a także wycofaniu się kiedy jest to potrzebne.
praca grupowa - a. kamiński- 3 rodzaje grup
-rozwojowo-wychowawcze- kola zainteresowań, sekcja sportowa, harcerstwo, (może być stosowana w pracy socjalnej)
- rewalidacyjne - przeznaczone dla osób przejawiających jakieś zaburzenia, cele jeszcze normalnie funkcjonujące, profilaktyka.
-psychoterapeutyczne- np grupy dla dorosłych dzieci alkoholików, dla sprawców przemocy.
rothman - 3 modele praktyk
a. model celów społecznych - uczenie odpowiedzialności i świadomości społecznej
b. model naprawczy - zwiększenie i optymalizacja przystosowania społecznego
c. model wzajemnościowy - wzajemna pomoc w grupach, proces opiera się na relacjach
Etapy pracy z grupą
-Tworzenie grupy
-Stabilizacja struktury i norm funkcjonalnych
-Realizacje celów
-ocena pracy z grupą i decyzja o jej losie
-Zakończenie pracy grupy i separacja
-Reorganizacja grupy
MODELE NA POZIOMIE SPOŁECZNOŚCI WG. ROTHMANA:
-model rozwoju społeczności lokalnej - lokalne wspólnoty np. miast, wioski, dzielnice, osiedla. Odkrywanie nowych potencjałów, ich spożytkowanie, rozwój.
-model planowania społecznego - analiza doprowadza do rozważnej, zaplanowanej, kontrolowanej zmiany.
-model działania społecznego - akcja społeczna - działania mające na celu zjednoczenie grupy klientów i zachęcenie do podjęcia konkretnych działań.
PSR - DIAGNOZA:
1.Rozpoznanie stanu rzeczy
2.Żadna pomoc nie będzie skuteczna bez diagnozy - przede wszystkim genetycznej.
3. W PSR diagnoza nie jest potrzebna, ani wskazana.
4.Diagnoza jest obecna, ale odnośnie potrzeb i zasobów.
PSR - PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA:
1.Zmiana jest nieunikniona.
2.Zmiana może się zacząć z dowolnej z dowolnej strony. Zmiana może wychodzić od nas nie koniecznie zawsze klient musi się zmieniać.
3.Koncentracja na rozwiązaniach - nie na problemach.
4.Każdy klient jest niepowtarzalny- ma różnie zasoby, możliwości, oczekiwania. Każda sytuacja i każdy klient wymaga unikalnego rozwiązania.
5. Ważny jest cel- nie problem.
6.Wszyscy klienci dysponują zasobami. Klient, który ma nadzieję, to znaczy że czegoś chce. Żeby mieć nadzieje trzeba mieć zasoby.
7.Wyjątki - są zawsze!
8. Postawa niewiedzy - Nie wiem, ale zależy mi na tym by dowiedzieć się jak najwięcej.
PROCES ZMIAN
1. zaangażowanie obu stron
2. ocena, zaplanowanie działania, szacowanie
3. planowanie i kontrola
4. interwencja
5. monitorowanie
6. zakończenie działania
RELACJA NIEZAANGAŻOWANA
1. połacz się z klientem a nie z jego problemem
2. poznaj i eksploruj perspektywe klienta
3. zadbaj o kompetencje klientów, szukaj ich zasobów
4. negocjuj z klientem osiągalne cele
5. przejawy oporu klienta traktuj jako zaproszenie do współpracy
6. poznawaj i uzywaj jezyka klienta
RELACJA ZAANGAŻOWANA
etapy współpracy z klientem (alternatywna) poszukiwanie rozwiązań:
1. tworzenie kontekstu spotkania
2. formowanie celu pracy
3. tworzenie obrazu rzeczywistość po osiągnięciu celu(świat bez problemu)
4. poszukiwanie w przeszłości i teraźniejszości klienta elementów „świata bez problemu”
5. określenie najbliższych kroków w kierunku osiągnięcia celu (skalowanie)
6. Przerwa i informacja zwrotna dla klienta
7. Notatka dla klienta
8. monitorowanie wprowadzonych zmian (wzmacnianie, podtrzymywanie ciągłości pewnej zmiany)
RODZAJE RELACJI SHAZER
-relacja współpracy - klient wie ze ma problem i chce go zmienić, ale nie wie jak
-relacja narzekania- klient wie ze ma problem, ale zmiany oczekuje od kogoś innego
-relacja goszczenia- klient nie ma problemu, ktoś go zmusił do przyjścia
RODZAJE WIEDZY I TEORII:
a. ogólna teoria człowieka - dojrzewanie, wzrost, rozwój, potrzeby
b. teoria operacyjno - techniczna - umiejętności rozwiązywania problemów
c. teoria profesjonalnej praktyki - zasady, reguły, postępowanie
ROLE PRACOWNIKA SOCJALNEGO - Aktywność PS:
1.Wiąże się z rozwojem zasobów/instytucji - Planista, Badacz, Kreator.
2.Związana z zarządzaniem/Utrzymaniem sprawności organizacyjnej - Administrator, Konsultant, Nauczyciel, Trener, Kierownik, Przełożony, Członek zespołu.
3.System wiązania klienta z zasobami - Adwokat, Pośrednik, Negocjator, Moderator
4.Związana z bezpośrednią interwencją, działania w praktyce - Terapeuta, Doradca, Asystent Rodziny
Model dystrybucyjny - Pracownik socjalny dystrybuuje środki materialne i rzeczowe na rzecz klienta. Praca socjalna swiadczonajest w ramach tzn. trzeciego sektor tj. w instytucjach i organizacjach ozarządowych.
SPOŁECZNY KONTRUKTYWIZM
główną cecha podejścia konstruktywistycznego jest traktowanie wiedzy jako materii aktywnie konstruowanej przez jednostki oraz przekonanie, że choć istnieje jakaś ontologiczna rzeczywistość, nie jest możliwe, aby człowiek który jej doświadcza, uzyskał jej prawdziwa reprezentacje. istota społecznego konstruowania rzeczywistości trafnie określa powiedzenie "mapa to nie terytorium". system pojęć stosowanych do analizy lub interpretacji sytuacji to tylko osobisty układ odniesienia i nie należy go mylić z rzeczywista sytuacja.
STEFAN ZIEMSKI SKLASYFIKOWAŁ DIAGNOZĘ W OBSZARZE PIĘCIU FAZ:
1. Diagnoza typologiczna - inaczej klasyfikacyjna lub nozologiczna polega na przyporządkowaniu pewnego zespołu objawów jakiejś znanej jednostce klasyfikacyjnej.
2. Diagnoza genetyczna - to taki typ rozpoznania i oceny sytuacji, gdzie w postępowaniu diagnostycznym i ostatecznie sformułowanej diagnozie kładziemy nacisk na genezę zjawiska, jego źródło.
3. Diagnoza znaczenia - jej zadaniem jest wyjaśnienie znaczenia deficytu dla jego układu, dla całości organizmu.
4. Diagnoza fazy - to typ diagnozy polegający na określeniu stadium choroby lub zaburzenia bądź też etapu rozwoju badanego zjawiska.
5. Diagnoza prognostyczna - inaczej rozwojowa, to typ diagnozy, w którym nacisk kładziemy na przypuszczalny rozwój danego zjawiska.
SZTANDER - ZDOLNOSCI
podążanie za klientem:
-przeszkadzanie klientowi w rozwijaniu wątku- nie pozwala klientowi swobodnie ekslorowa obszaru jego wewnętrznego doswiadczenia
-fasadowa zgoda na rozwijanie wątku przez klienta- terapeuta nieswoje, nie wchodząc w konlikt z klientem i nie przerywając mu
-rozproszona zgoda na rozwijanie wątku przez klienta-terapeuta jest całkowicie bierny,zadaje mnóstwo pytan jednym tchem, robi to na zmiane
-aktywne wspomaganie klienta w rozwijaniu wątku- rozwijanie drogi ktorą podąża klient
empatyczne reagowanie.
- Nieadekwatność empatyczna- terpeuta ma trudności w wyrazaniu empatii, ma slaba zdolność do empatii i wspolodczuwania
- Nieużywanie empatii- terapeuta nie ucieka od porozumiewywania się na poziomie uczuc i nie przeszkadza w pelnym wyrażeniu tych uczuc
- Podstawowe dostrojenie sie do klienta- terapeuta tonem glosu, tempem i nastrojem dopasowuje się do tonu, tempa i nastroju wypowiedzi klienta.
- Trafne, empatyczne reagowanie- terapeuta zauważa komunikaty emocjonalne werbalne i niewerbalne ze strony klienta i mówi o tym.
niezaborcza życzliwość.
- Zamykająca krytyka i/lub zaborcza życzliwość- terapeutawskazuje na wine lub osądza, zachowuje się surowo, zamyka klienkta w pozytywnych perspektywach i ocenia jego wybory pomimo watpliosci klienta
- Maska profesjonalisty- twarz pokerzysty- twarz bez cienia wyrazu
- Bierna akceptacja- terapeuta przekazuje gestami, mimika sympatie i akceptacje dla klienta
- Aktywna akceptacja- cieply stosunek do klienta, podtrzymuje go emocjonalnie, formuluje delikatnie i niezaborczo opinie okiencie
otwartość.
- Defensywność terapeuty- sztywność emocjonalna, obrona przed wyrazaniem wlasnych emocji wobec klienta
- Bezosobowość terapeuty- ucho do sluchania=terapeuta, chlodny instrument
- Towarzyska konwencjonalność- terapeuta reaguje emocjonalnie na tersci klienta jednak powierzchownie
- Konstruktywna otwartość- terapeuta odslania swoje przezycia w związku z relacjonowanymi przez klienta sprawami
konkretność.
- Ucieczka od konkretu- zmiana tematu, wyrazanie niejasnych ogólników, zamykających temat
- Bierność, czyli zgoda na poziom konkretności- terapeuta ani nie pomaga ani nie przeszkadza w dojsciu do konkretu
- Zainteresowanie konkretem- zacheca klienta do wejścia w swiat znaczen np. Panią tez zwymyślał?
- Poszukiwanie konkretu- uwaga i dopytywanie o konkret
koncentracja na "tu i teraz".
- Ucieczka od "tu i teraz"- terapeuta nie potrafi się odnaleźć w „Tu i teraz”
- Nie korzystanie z "tu i teraz"- rozmowa schodzi na dyskusje ogolna, brakkoncentracji terapeuty na „tit”
- Zainteresowanie "tu i teraz"- lepsze zrozumienie komunikatow klienta
- Świadome użytkowanie "tu i teraz"
TEORIA 3 KWIATÓW:
Nadzieja - Klienci nie posiadają nadziei, oni żyją perspektywą przeszłościową.
Współpraca - Wzmacniać klienta możemy wtedy, kiedy klient będzie doświadczał sytuacji, w której jest on podmiotem. Element współpracy, gdzie każda ze stron wnosi coś do relacji.
Kreatywność - Nasza kreatywność nie może być większa niż klienta. Nasza kreatywność powinna być elastyczna na dopasowanie się do klienta i jego potrzeb.
TRADYCYJNA METODYKA DZIAŁANIA W PS- CH. DE ROBERTIS:
1.Zapoznanie się z problemem lub ze zgłaszanym życzeniem klienta - Dookreślenie problemu z jakim przyszedł klient, pytania np. w czym mogę pomóc? Słucham? O co chodzi?
2.Analiza sytuacji - Zbudowanie kontekstu dowiedzenia się czegoś więcej na temat problemu.
3. Ocena wstępna i ocena operacyjna - Interpretacja danych i postawienie hipotez, które skupiają się na wyjaśnieniu stanu rzeczy.
4.Opracowanie przez pracownika socjalnego jednego bądź kilku projektów działania i porównanie tego projektu z propozycjami podopiecznego oraz swojej instytucji i zawarcie umowy.
5. Realizacja wspólnego projektu oraz podejście do wybranych działań.
6.Ocena rezultatów - Skuteczne czy nie, w jakim sensie.
7. Zakończenie działania
TRADYCYJNE PODEJŚCIE SKONCENTROWANE NA ROZWIĄZANIU PROBLEMÓW:
1.Występowanie hierarchicznej relacji pomiędzy pracownikiem socjalnym a jego klientami - Im bardziej kompetentny pomagacz tym mniej kompetentny jest klient. Brak miejsca na współpracę, na wspólne szukanie rozwiązań.
2.Używanie słownictwa, które ukrywa i minimalizuje zasoby klienta i jego środowiska - Słownictwo wskazuje na kompetencje klienta, pokazuje go w określonym świetle.
3.Pomniejszanie sukcesów i osiągnięć klienta poprzez przyjmowanie normatywnej perspektywy-Bardziej koncentrujemy się na problemie klienta, jego rodzinie niż na tym co dobre, co pozytywnego przedstawia klient, jego sukcesy, możliwości, wszystko co dobre wpisane jest w system normatywny, gdyż to powinna być normą.
4. Brak stosownych narzędzi pomocnych w pracy na zasobach.
TSR - jej założenie to ukazanie aspektów zarówno samych problemów jak i mocnych stron klientów, cechą charakterystyczną jest wysoki poziom szacunku do klientów i bliskich im osób. Każdy przypadek klienta winien być rozpatrywany indywidualnie!!
TSR - UMIEJĘTNOŚCI:
-posługiwanie się językiem klienta - przyjęcie postawy otwartości i dociekliwości
-słuchanie ze zrozumieniem - stosowanie pytań otwartych
-pomocne pytania
-stosowanie ciszy - dwa rodzaje ciszy: a. szkodliwy, związany z wychowaniem z brakiem akceptacji - gdy klient mówi nowe szokujące rzeczy - zmieszanie, milczenie, postawa dezaprobaty wobec innych
UMIEJĘTNOŚCI PRACOWNIKA SOCJALNEGO:
a. metodyczne - porady, obserwacje, analizowanie
b. społeczne - komunikacja, aktywne słuchanie, współpraca
c. stosowania prawa - znajomość przepisów, ustaw
d. współpracy z instytucjami
e. menadżerskie - rozpoznania, przewidywanie potrzeb, roz.problemów
f. podejmowania trafnych i szybkich decyzji - w zakresie interwencji
g. wykorzystywania oraz stosowania teorii i wiedzy
WYDOBYWANIE I WZMACNIANIE ZASOBÓW (Pomocne narzędzia i interwencje, jak wydobywać zasoby) :
1.Pytania o zmiany poprzedzające spotkanie. -Odkrywanie źródła wpływu na swoją sytuację, Podmiotowość klienta.
2.Pytania o przyszłość. -Klient może poczuć się kompetentnie, poczuć się osoba, która ma pewne nadzieje, pragnienia,cele.
3.Pytania o skalę. -Zapytać klienta np. od 0 do 10 na ile jest teraz zadowolony z tej sytuacji.
4.Pytania o wyjątki. -Gdyby nie było wyjątków to nie mielibyśmy świadomości problemów. Opisanie doświadczenia prez klienta, które jest wyjątkiem.
5.Pytania o radzenie sobie. -Co Pani robi, że nie jest gorzej? - Jak sobie pani radzi?
ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO:
1. Praca socjalna
2. analiza i ocena zjawiska
3. udzielanie informacji, wskazówek i pomocy
4. pomoc w uzyskiwaniu poradnictwa
5. udzielanie pomocy zgodnej z etyką
6. pobudzanie aktywności
7. współpraca z innymi placówkami
8. inicjowanie nowych form pomocy
9. opracowywanie, wdrażanie planu
ZASADY PODEJMOWANIA DECYZJI: K.S.KITCHENER:
1.Zasada autonomii - nie ulaganie naciskom innych
2.Zasada czynienia dobra - działania mają na celu dobro klientów
3.Zasada nieczynienia zła - powstrzymywanie od działań, które mają wyrządzić krzywdę
4.Zasada sprawiedliwości - optymalna i równa pomoc dla każdego
5.Zasada akceptacji - poszanowanie tożsamości i godności klienta
6.Zasada nie wydawania sądów - nie przypisywanie win
7.Zasada indywidualizacji - traktowanie każdego w szczególny sposób
8.Zasada zawierzania - nie ujawnianie tajemnic
9.Zasada samostanowienia - prawo do obranego stylu życia
10.Zasada wyrażania uczuć - tolerancja emocji klienta i kontrolowanie własnych
ZASADY OLUBIŃSKI
Zasada miłosierdzia: obowiązkiem osoby wierzącej było służenie drugiemu człowiekowi, okazywanie miłości, troska, pomoc ubogim i cierpiącym, było to elementem służby Chrystusowi. Ta zasada to norma życia społecznego.
Zasada sprawiedliwości społecznej:
była efektem rozwoju społeczeństwa przemysłowego a zwłaszcza sprzeczności interesów klasowych w społeczeństwie kapitalistycznym, hasła równości i wolności widniały na sztandarach rewolucjonistów franc, nie, ros. Ruchy te przyczyniły sie do poszerzenia nowych form pomocy społecznej
Zasada pomocniczości: poszukiwanie i uaktywniane sil społecznych w środowisku, zasada ta ujawnia sie poprzez 2 strategie, ujecie negatywne i aspekt pozytywny;w ujęciu negatywnym żeby inni nie utrudniali podejmowanych przez podopiecznego inicjatyw, aby rozwiązać problem, a w pozytywnym, ze trzeba wspierać inicjatywy pomocowe, gdy mogą być niewystarczalne krócej - wyznacz granice ingerencji w form, obszary, zakres postaw pomocy jak i zobowiązuje podmioty do wspierania inicjatywy, energii i wysiłków, gdy nie sa samowystarczalne
Zasada komplementarności: wzajemne dopełnianie sie różnych podmiotów środowiska w organizowaniu, dostarczaniu pomocy podopiecznym.
Zasada interwencjonizmu: to konieczność stosowania pomocy o charakterze doraźnym i ratowniczym. Pomoc taka musi być sprawna i szybka, udzielana w syt krytycznych, krańcowych. Cel- ratowanie życia i zdrowia podopiecznych, przywrócenie względnie normalnego funkcjonowania.
ZASOBY- KLEMENTZ I WILLTUZKI
Zasoby indywidualne
1.fizyczne- zdrowie, sil, wytrzymałość, pozytywny stosunek do własnego ciała
2.psychologiczne- inteligencja, praktyczna, samoakceptacja, wiara w siebie, optymizm
3.kulturowe i symboliczne- kapitał kulturowy, wiedza zawodowa
4.relacyjne- empatia, otwartość, przyjazna i intymna więź z innymi
5.w kryzysach życiowych i sytuacjach stresowych- proszenie o pomoc, korzyst. ze wsparcia
Zasoby środowiskowe
1.socjalne- harmonijne bezpieczne relacje z innymi, miłość, zaufanie partnera, wsparcie
2.gospodarcze- możliwość pracy, bezpieczeństwo pracy, wynagrodzenia
3.środowiska- jakość pracy, zamieszkania, środowiska życia
4.profesjonalne usługi- informacja, jakość komunikacji, produktu
ZASOBY- CARR
Biograficzne- sily ktore przygotowuja osobe do radzenia sobie w dorosłym zyciu
Osobiste- osobiste atrybuty pomagają rozwiazac problem np. cechy charakteru
Kontekstowe- pozytywne cechy sieci społecznej jednostki oraz stylu zycia