Tatry - referat
Spis tresci:
1. Polozenie
2. Budowa geologiczna
3. Rzezba
4. Klimat
5. Wody
6. Fauna i flora
7. Ciekawe miejsca
8. Tatrzanski Park Narodowy
9. Bibliografia
Polozenie:
Tatry , sa najwyzsza i najbardziej alpejska w charakterze grupa górska wchodzaca w sklad Karpat . Zaliczane sa do Karpat Zachodnich. Wznosza sie na ksztalt wielkiej skalistej wyspy, wyraznie wypietrzonej ponad otaczajacymi ja terenami. Od wschodu sasiaduja z Magura Spiska , oddzielone od niej Przelecza Zdziarska , a od zachodu z Halami Orawsko-Liptowskimi, od których dzieli je Przelecz Hucianska. Od pólnocy, odgrodzone Rowem Podtatrzanskim , sasiaduja niejako z nisko polozona Kotlina Orawsko- Podhalanska , zas od poludnia - z Kotlina Liptowsko-Spiska.
Tatry zajmuja powierzchnie stosunkowo niewielka , bo 715 km2 ( dane wg Przewodnika po Tatrach), z czego do Polski nalezy niespelna ich powierzchni(ok. 162 km2).Równoleznikowo maja dlugosc 53 km w linii prostej , a wzdluz grzbietu 82 km . Z pólnocy na poludnie maja zaledwie 18, 5 km. Glówny grzbiet Tatr Wysokich liczy 26,5 km dlugosci , a Tatr Zachodnich 37 km dlugosci . Ich lancuch sklada sie z 2 glównych czesci : Tatr Wschodnich i Zachodnich . Ksztaltem przypominaja one dwa luki wygiete na poludnie. Od glównego grzbietu gór odchodza grzbiety boczne oddzielone od siebie dolinami walnymi. Tatry Zachodnie granicza z Wschodnimi przez Przelecz Liliowe. Tatry Wschodnie dziela sie na rozdzielone Przelecza pod Kopa, Tatry Bielskie i Wysokie.
Budowa geologiczna
Typowy charakter dla gór faldowania alpejskiego. Skladaja sie ma nia charakterystyczne jednostki tektoniczne: granitowy trzon krystaliczny oraz spoczywajace na nim sfaldowane i przemieszane skaly osadowe serii wierchowych i reglowych. Najstarsze skaly metamorficzne powstaly 300 mln. lat temu. W okresie karbonskim miala miejsce intruzja magmy, która przeobrazila otaczajace skaly i zastygla w formie wielkiego batalionu granitoidowego, tworzacego obecny trzon krystaliczny. W jego strefie brzeznej resztki roztworów pomagmowych osadzily zyly pegmatytowe zawierajace duze krysztaly kwarcu, miki i skaleni. Skaly osadowe Tatr tworzyly sie glównie w erze mezozoicznej. W zmieniajacych sie warunkach geologicznych obszar Tatr byly morzem, w którym zyly rosliny i zwierzeta lub ladem, na którym zachodzily procesy tworzenia i niszczenia form terenu. Nastepnie obszar pra -Tatr zostal zdeformowany przez cykl ruchów górotwórczych, zwany orogeneza alpejska, który rozpoczal sie ok. 100 mln lat temu. W okresie tym skaly z obszaru oceanu zostaly sfaldowane w wyniku napierania na siebie dwóch plyt kontynentalnych - afrykanskiej i euroazjatyckiej. Na skutek poziomych nacisków o kierunku poludnie - pólnoc zostaly nasuniete ku pólnocy skaly pochodzace z obszarów polozonych na poludniu. Nasuniete partie skal nosza nazwe plaszczowizn. Na obszar tatrzanski zostaly w tym okresie nasuniete: plaszczowizna Czerwonych Wierchów i Giewontu. Dzis tworza one tak zwane serie wierchowe. Pózniej zostaly oderwane od krystalicznego podloza i przesuniete daleko ku pólnocy takze skaly osadowe z obszaru kirznianskiego i choczanskiego (Slowacja). Powstaly oderwane. Powstaly z nich plaszczowizny: kirznianska i choczanska, budujace dzis reglopwe czesci Tatr. Okolo 15 mln lat temu na linii wielkiego uskoku podtatrzanskiego oddzielajacego dzis Tatry od Kotliny Liptowskiej poludniowa czesc Tatr zostala podniesiona o kilka kilometrów. Podnoszenie masywu tylko z jednej strony spowodowalo pochylenie ku pólnocy skal osadowych i przekrywajacych je plaszczowizn oraz ich ponowne sfaldowanie i przemieszczanie. Charakterystyczne slady tych dawnych procesów geologicznych prowadzacych do ostatecznego uksztaltowania Tatr sa dosc dobrze zachowane do dzisiaj i sa przedmiotem badan geologów - techników. Wynikiem dlugiej i skomplikowanej historii formowania sie górotworu tatrzanskiego jest równiez bogactwo i róznorodnosc wystepujacych tu typów skal. Skaly przeobrazone to rózne odmiany lupków krystalicznych i gnejsów spotykane obecnie przede wszystkim w grani glównej Tatr Zachodnich. Ze skal magmowych (granitów i granodiorytów) zbudowane sa najwyzsze szczyty tatrzanskie. srodkowa i pólnocna czesc Tatr Zachodnich, oraz pólnocna czesc Tatr Wysokich tworzy mozaika skal osadowych. Sa to przede wszystkim róznego wieku wapienie, dolomity, piaskowce i lupki.
Rzezba Tatr
W Tatrach wystepuja dwa podstawowe elementy rzezby: grzbiety i doliny . Ich wystepowanie wiaze sie w wiekszosci przypadków z budowa geologiczna . Formy grzbietowe powstaly w bardziej odpornych na zniszczenia formacjach skalnych. Formy grzbietów w Tatrach to:
- granie skalne ( np. Orla perc)
- grzbiety krawedziowe ( np. Karczmisko)
- grzbiety ostre ( np. na odcinku Wolowiec- Lopata)
- grzbiety zaokraglone (np. Ornak)
- grzbiety podwójne i potrójne z rowem oddzielajacym ( np. fragmenty Grani Tatr Zachodnich).
Ponadto wyrózniamy tu doliny:
· walne, ciagna sie od grzbietu glównego ku podnózom gór(DolinaChcholowska)
· wierchowe, zaczynaja sie na pólnocnych stokach Tatr wierchowych i rozcinaja Tatry reglowe w poprzek ( np. Dolina Lejowa)
· reglowe, wystepuja wylacznie w obrebie regli( np. Dolinka ku Dziurze)
Doliny moga byc proste lub zlozone - wtedy, gdy dolina glówna rozgalezia sie na boczne , a zalezy to glównie od stosunków wodnych.
Tatry ulegly trzykrotnemu zlodowaceniu, czego slady mozemy obserwowac w postaci moren, czyli form powstalych po wytopieniu sie lodu. Najczesciej depczemy
po morenie dennej w dnach dolin, które dopiero od niedawna, czyli ok. 10 tys. lat, rozcinane sa przez potoki. Moreny boczne zachowaly sie dobrze w Dolinie Malej Laki i na Kalatówkach . O czasowym zatrzymaniu sie lodowca swiadcza moreny czolowe sypane na przedzie jezora lodowcowego (np. pod Morskim Okiem) oraz tarasy powstale na zboczach dolin lub w kotlach. Kotly, zwane tez karami lub cyrkami to miejsca narodzin lodowca, skad wylewal sie on w doliny. Najpiekniejszym cyrkiem jest Czarny Staw pod Rysami.
Oprócz form polodowcowych duze znaczenie maja twory peryglacjalne powstale miedzy okresami zlodowacen w warunkach dosc chlodnych . Sa to m.in. zleby rozcinajace zbocza lub sciany skalne ( np. Zleb Kulczynskiego). U ich podnóza znajduja sie stozki usypiskowe zwane tez piargowymi, które zbieraja caly material skalny spadajacy zlebami.
Bardzo bogata, zwlaszcza na terenie Tatr Zachodnich, jest rzezba krasowa.
W Tatrach mozemy obserwowac wspólczesne formy i procesy, np. osuwiska, obrywy, itp.
Klimat
Pietra klimatyczne:
Wszystkie duze lancuchy górskie sa astrefowe jesli chodzi o klimat. Oznacza to, ze mozna spotkac snieg nawet w górach w srodku Afryki, nie mówiac o wyzszych szerokosciach geograficznych. Nalezy pamietac o spadku temperatury wraz z wysokoscia. W Tatrach przy kazdych dodatkowych 100 metrach wysokosci temperatura spada o 0,5 C . Srednie temperatury roczne zmieniaja sie od +6C u podnóza, do - 4*C wysoko w górach. W terenie odpowiada to mniej wiecej pietrom roslinnym . Górna granica hal to izoterma -2*C, kosodrzewina 0*C, górna granica regla górnego +2*C, a przebieg granicy regla dolnego podobny jest do przebiegu izotermy +4*C.
Charakterystyczne jest istnienie zjawiska inwersji wyzowej polegajacego na tym, ze temperatura w zaglebieniach terenu jest z reguly nizsza niz na zboczach, co prowadzi do powstawania kotlin chlodu.
Dodatkowy wplyw na odczuwalna temperature maja wiatr i wilgotnosc powietrza.
Wiatr
Wiatr sam w sobie moze stanowic o pogorszeniu warunków klimatycznych. Najbardziej znany typ górskiego wiatru to halny. Jak powstaje? Otóz powietrze wedrujace w postacie frontu atmosferycznego napotyka przeszkode w postaci gór unosi sie ku górze do obszaru o mniejszym cisnieniu. Zachodzi wówczas proces rozprezania, a tym samym ochlodzenie powietrza az do skroplenia w postaci opadu deszczu zawartej w nim pary wodnej. Osuszone w ten sposób powietrze po przejsciu przez grzbiet splywa w dól i nastepuje zjawisko odwrotne- sprezanie, a co za tym idzie - jego ogrzanie. Dla zaistnienia wiatru halnego konieczny jest uklad nizowy na zachodzie i wyzowy na wschodzie - najczestszy w kwietniu i listopadzie. Halny nalezy do grupy wiatrów typu fenowego wraz ze szwajcarskim fenem alpejskim, od którego zaczerpnieto nazwe rodziny, kalifornijskim Santa Ana Chinookiem z Gór Skalistych i wieloma innymi.
Opady
Pomimo, iz generalnie wielkosc opadów wzrasta wraz z wysokoscia , w Tatrach przewaznie obserwowane jest zjawisko inwersji opadowej, która scisle zwiazana jest z inwersja termiczna. Oprócz deszczu duze znaczenie w bilansie wodnym maja opady sniegu . Trwala pokrywa sniezna w wysokich górach zalega nawet przez 290 dni w roku. Teoretyczne wyliczenia mówia, ze linia wiecznego sniegu na pólnocnych stokach tatr przebiega na wysokosci 2200 m n. p. m. Dlaczego wiec nie mamy lodowców? Otóz wszystkiemu winne sa ostre granie tatrzanskie, które uniemozliwiaja gromadzenie sie sniegu. Ocienione kotly natomiast znajduja sie grubo ponizej granicy lodowców, tymczasem mozna tam spotkac wieloletnie platy sniezne, które nazywane sa takze lodowczykami.
Wody
Tatrzanskie potoki sa krótkie - najdluzszy z nich, Sucha Woda, ma zaledwie 13 km - nadrabiaja za to wartkoscia. Wszystkie naleza do dorzecza Dunajca. Maksymalny odplyw rzek Tatr Wysokich przypada w czerwcu, co jest charakterystyczne dla ustroju snieznego górskiego. W ciagu roku potoki odprowadzaja ponad 70 % wody z opadów na tym terenie i jest to najwyzszy wskaznik w Polsce.
Urozmaicona rzezba sprawia, ze w Tatrach powstalo wiele wodospadów. Do najslynniejszych naleza Wodogrzmoty Mickiewicza, Wielka Siklawa oraz Siklawica. Niemniej slynne sa jeziora polodowcowe w liczbie 43 o lacznej powierzchni ok. 160 ha. Wiekszosc lezy w Tatrach Wysokich powyzej 1600 m n.p.m . Stawy najnizej polozone, wolne sa od lodu przez polowe roku , te natomiast, które leza wyzej, przez wieksza czesc roku sa zamarzniete, dlatego w Tatrach czesto spotyka sie nazwe Zamarzly Staw.
Zróznicowana budowa geologiczna Tatr sprawia, ze bardzo interesujaco przedstawia sie ich hydrografia podziemna. Wystepuje tu klika podziemnych, sposród których warto wymienic:
· wody krasowe, zlokalizowane glównie w wapieniach i dolomitach Tatr Zachodnich - miejsca, gdzie wyplywaja one na powierzchnie, zwane wywierzyskami, sa najbardziej wydajnymi zródlami w Tatrach
· zródla typu skalnego w skalach krystalicznych
· zródla typu pokrywkowego w skalach zwietrzelinowych
Ciekawostka jest wystepowanie cieplic w Jaszczurówce. Z temperatura 18*C daleko im do islandzkich gejzerów, maja jednak bardzo pozyteczne wlasciwosci lecznicze.
Flora
Tatry wyrózniaja sie sposród wszystkich pasm karpackich niezwyklym bogactwem szaty roslinnej. W samych tylko Tatrach Polskich stwierdzono wystepowanie ponad tysiaca gatunków roslin naczyniowych, z czego 200 to gatunki górskie lub wysokogórskie. Wystepuja tu ponadto gatunki endemiczne - wiechlina szlachetna i swietlik bezostny. Jeszcze niedawno do endemitów tatrzanskich zaliczano takze warzuche tatrzanska, pszoniaka Wahlenberga, przymiotno wegierskie i kostrzewe bezostna. W Tatrach sa takze endemity ogólnokarpackie- ostrózka tatrzanska, czy skalica tatrzanska, które dawniej uwazane byly za rosliny wystepujace wylacznie w Tatrach i dlatego otrzymaly dzis nazwe „tatrzanskie”.
Wiele gatunków wystepujacych w Tatrach zalicza sie do reliktów, czyli roslin, które przetrwaly z odleglych epok, badz takich, które niegdys wystepowaly pospolicie na danym obszarze, lecz prawie wyginely z powodu zmian siedliskowych. Reliktami epoki lodowcowej sa np. kremowobialy debik osmioplatkowy i karlowata wierzba zylkowata. Nie brak tez w Tatrach roslin pochodzacych nawet z trzeciorzedu: naleza do nich gozdzik lsniacy i fioletowa ostrózka tatrzanska. Najmlodszym tatrzanskim reliktem jest powszechna na nizinach sosna zwyczajna, która rozprzestrzenila sie w Tatrach tuz po ustapieniu lodowców, lecz wkrótce zostala wyparta przez drzewostan swierkowy. Nieliczne okazy sosny zachowaly sie jedynie na kilku odosobnionych stanowiskach np. na Skalce nad Lysa Polana.
Dzieki zróznicowaniu klimatycznemu roslinnosc w Tatrach podobnie jak w innych wysokich górach, uklada sie pasmowo, tworzac charakterystyczne pietra w poszczególnych strefach wysokosciowych, które mozna swietnie zaobserwowac, patrzac na pólnocne stoki Tatr np. ze zboczy Gubalówki.
Najnizsze pietro tworza lasy regla dolnego, siegajace do wysokosci 1150- 1250 m n.p.m. Niegdys las ten skladal sie z drzewostanów buka i jodly z domieszka swierków, jaworów, jarzabów, cisów i modrzewi. Jednak gospodarka ludzka sprawila, ze naturalny drzewostan zastapiony zostal jednolitymi swierczynami. Z roslin zielnych, wystepujacych w pietrze reglowym, wymienic mozna zawilce, kaczence, lilie zlotoglów i dziewiecsil. Na wyrabanych polanach wczesna wiosna masowo kwitnie szafran spiski zwany popularnie krokusem.
Powyzej, do wysokosci 1550 m n.p.m., rozciaga sie kolejne pietro roslinnosci zwane reglem górnym. Panuje tutaj mroczny bór swierkowy, w którego górnej strefie wystepuje królowa drzew tatrzanskich - limba. Najpiekniejszy fragment pasa limbowego zachowal sie na stokachZabiego w Dolinie Rybiego Potoku. Z innych drzew górnego regla wymienic nalezy modrzew europejski, jarzab pospolity, wierzbe slaska brzoze karpacka. Na stromych scianach spotyka sie bardzo interesujace, tzw. urwiskowe lasy swierkowe.
Powyzej górnej granicy lasu, do wysokosci1800 m n.p.m. rozciaga sie pietro kosodrzewiny. Wsród jej lanów rosnie wiele krzewów i drzewek takich jak: wierzba krzaczasta, brzoza karpacka, porzeczka skalna oraz róza alpejska. Sposród roslin zielnych charakterystyczne dla tej strefy sa goryczki i jaskry.
Nastepne pietro, do wysokosci 2300 m n.p.m. tworza hale, czyli laki alpejskie porosle charakterystycznymi dla siebie: boimka dwurzedowa, sitem skucina , debikiem osmioplatkowym, lepnica bezlodygowa, skalnicami i zólto kwitnacymi kozlowcami .
Najwyzsze pietro ros1innosci, zwane turniowym wyksztalcone jest typowo tylko w Tatrach Wysokich. Mimo panujacych tutaj surowych warunków, w strefie tej wystepuje jeszcze okolo sto dwadziescia gatunków roslin naczyniowych (do nich zaliczaja sie rosliny kwiatowe, paprotniki), sposród nich wymienic nalezy: goryczki, pierwiosnke malenka, rosliny poduszkowe i rózne gatunki skalnic. Oprócz nich rosna tu mchy oraz porosty naskalne.
Zróznicowanie flory Tatr wynika takie z róznic w budowie geologicznej. W zaleznosci od rodzaju podloza (wapiennego badz krystaIicznego) rozwinely sie róznorodne zbiorowiska ros1inne.
Gleby kwasne, wyksztalcone na podlozu krystalicznym, sa siedliskiem takich roslin jak: goryczka kropkowana, pierwiosnka malenka, kozlowiec oraz dzwonek alpejski. Natomiast do roslin wapieniolubnych, rosnacych na glebach o odczynie zasadowym, naleza : aster, gozdzik, obuwnik, szarotka i goryczka wiosenna.
Fauna
Swiat zwierzecy Tatr wyróznia sie takze duza odrebnoscia i wykazuje rozmieszczenie strefowe. Pietra lesne zamieszkuja gatunki na ogól pospolite: liczne jelenie (ok. 300), sarny, dziki I lisy. Ostaly sie jeszcze pojedyncze wilki, rysie i zbiki.
Najdostojniejszym mieszkancem regli jest niedzwiedz brunatny, który w swych wedrówkach zapuszcza sie nawet na wysokie przelecze. Obecnie po polskiej stronie Tatr przebywa okolo dwanascie osobników, podczas gdy w calym palmie mieszka ich ok. szescdziesiat. Sporo jest tez kun, lasic I gronostajów.
Glówna atrakcja fauny tatrzanskiej sa jednak gatunki zyjace w wyzszych pietrach, takie, których poza Tatrami nie spotkamy nigdzie indziej w Polsce. Naleza do nich kozice (ok. 130 sztuk), swistaki, polniki tatrzanskie i darniówki tatrzanskie. Sposród wymienionych zwierzat najlatwiej zaobserwowac kozice, która jest symbolem TPN.
Sposród wielu gatunków tatrzanskich ptaków warto wymienic orzechówke, zamieszkujaca lasy reglowe czesto w sasiedztwie limb, których nasionami, limbowymi ,,orzeszkami”, chetnie sie zywi, oraz niepozorna, choc latwa do zauwazenia swiergotke, górska zwana przez górali siewierniakiem, która chetnie siada na czubkach galezi kosodrzewiny. W reglu dolnym nad potokami mozna spotkac pluszcza zwanego korduskiem i liczne pliszki górskie.
Na urwiskach skalnych, w krainie hal i turni mieszka pomurnik zwany przez górali mentlem, czyli motylem - ptak o ciemnoszarym upierzeniu z duzymi rózowymi plamami na skrzydlach. Do rzadkosci nalezy niestety król tatrzanskich ptaków- orzel przedni, w calych Tatrach zyje tylko kilka par. Malo jest równiez kruków.
Z plazów i gadów wspomniec nalezy salamandre plamista, traszki i zmije zygzakowata
Duza ciekawostka fauny tarzanskiej jest (a moze raczej byl, gdyz ostatnio, mimo intensywnych poszukiwan, nie udalo sie go odnalezc) niepozorny skorupiak - skrzeloplywka bagienna, relikt epoki lodowcowej. Zwierze to zamieszkuje niewielkie, zima zamarzajace do dna zbiorniki wodne jak np. Dwoisty Staw.
Ponadto zyje w Tatrach okolo piecset gatunków chrzaszczy w reglach, ponad sto w pietrze kosówki i ponad szescdziesiat w pietrze hali i turni.
Ciekawe miejsca
Bedac w Tatrach zaden turysta nie powinien zapomniec o chociaz powierzchownym zwiedzeniu miejsc pamieci historycznej itp. Do najwazniejszych naleza tu:
Pomnik Powstanców z Chocholowa(zdj.obok), „Prometeusz Rozstrzelany” w Kuznicach poswiecony pamieci 20 Polaków rozstrzelanych w tym miejscu przez okupanta hitlerowskiego.
Pomnik Legionistów, Pomnik Doktora Tytusa Chalubickiego, Pomnik Jagielly . Jego autorem byl Wojciech Brzega. Pomnik stanal 10 sierpnia 1911 na ówczesnym Rynku. Wiosna 1940 r Niemcy polecili rozebrac i zniszczyc dzielo- pamiatke bitwy pod Grunwaldem, ale grupie Zakopianczyków udalo sie jego elementy zachowac do wyzwolenia. Po wojnie pomnik postawiono w Parku Miejskim.
Muzea:
Muzeum Karola Szymanowskiego ( pracownia kompozytora, pianino, listy, ksiazki, obrazy)
Muzeum Jana Kasprowicza ( muzeum biograficzne, mauzoleum z prochami)
Muzeum Stylu Zakopianskiego im. Stanislawa Witkiewicza
Muzeum Tatrzanskie
Muzeum Kornela Makuszynskiego( tu pisarz spedzil ostatnie chwile swego zycia)
Tatrzanski Park Narodowy
Polozenie, powierzchnia, historia
Tatrzanski Park Narodowy lezy w poludniowej czesci Polski, w województwie malopolskim, na granicy ze Slowacja. Park Narodowy utworzony zostal w 1954 roku na obszarze 21556 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 21164 ha, z czego 15191 ha to lasy, a 5660 ha to glównie zbiorowiska wysokogórskich hal i turni. Grunty rolne (169 ha) i wody (209 ha) zajmuja 1,8% powierzchni parku. Ochrona scisla objeto 11514 ha z czego 6149 ha to ekosystemy lesne.
Potrzebe ochrony Tatr dostrzezono juz w koncu XIX wieku. W roku 1925 podjeto pierwsze próby utworzenia parku narodowego w Tatrach wspólnie ze Slowacja. Na terenie nalezacym do lasów panstwowych park formalnie utworzono w 1937 r. Po II wojnie swiatowej w roku 1947 powolano odrebna jednostke administracyjna Park Tatrzanski. Tatrzanski Park Narodowy powolano rozporzadzeniem Rady Ministrów z dnia 30 wrzesnia 1954 roku. W roku 1993 TPN i TANAP (Tatransky Narodni Park po stronie slowackiej) UNESCO uznalo za rezerwat biosfery, miedzynarodowy obszar o swiatowym znaczeniu.
Geologia i geomorfologia
Park obejmuje najmlodsze, najwyzsze i jedyne w Polsce góry typu alpejskiego, które charakteryzuja sie urozmaicona rzezba terenu z deniwelacjami do 1700 m. Obecny wyglad Tatry zawdzieczaja glównie zlodowaceniu w plejstocenie. W okresie ostatnich 500 - 10 tys. lat powstawaly tam i znikaly lodowce.
Najwyzszym szczytem polskiej czesci Tatr i parku sa Rysy (2499 m n.p.m.). W Tatrach wystepuja dwie odrebne czesci. Tatry Wysokie zbudowane sa ze skal krystalicznych. Krajobraz ich cechuja charakterystyczne formy polodowcowe ostre szczyty i granie oraz liczne kotly zajete w wiekszosci przez jeziora. Tatry Zachodnie buduja skaly krystaliczne i osadowe. Krajobraz ich sklada sie m.in. z licznych malowniczych dolin z ostancowymi formami skalnymi.
Na terenie parku w Tatrach znajduje sie ok. 650 jaskin, z których najdluzszym i najglebszym jest system jaskin Wielka Sniezna - Wielka Litworowa (dlugosc korytarzy 18000 m, glebokosc 814 m). Dla ruchu turystycznego udostepnionych jest 6 jaskin.
Wody
Na terenie parku wystepuja liczne potoki oraz ok. 30 jezior zwanych "stawami". Sa one waznym walorem krajobrazowym Tatr Wysokich. Najwiekszymi tatrzanskimi stawami sa Morskie Oko (34,9 ha oraz 50,8 m glebokosci) i Wielki Staw Polski (34,4 ha oraz 79,3 m gleb.). Jeziora tatrzanskie odznaczaja sie bardzo ubogim zyciem biologicznym oraz niezwykla przezroczystoscia wody. Dlugosc najwiekszych potoków przekracza 20 km.
Wystepujace wodospady i wywierzyska, które jak np. Wodogrzmoty Mickiewicza sa jedna z atrakcji parku. Najwiekszym wodospadem jest Wielka Siklawa (70 m).
Roslinnosc
Roslinnosc charakteryzuje sie typowym ukladem pietrowym. W reglu dolnym (do 1250 m n.p.m.) dominuja lasy jodlowo-bukowe. W reglu górnym (do 1550 m n.p.m.) rosna bory swierkowe, które przechodza w strefe kosówki i traworosli (do 1800 m n.p.m.) powyzej której jest pietro alpejskie i turni. Liczba gatunków roslin naczyniowych w parku szacowana jest na ponad 1000, wsród których 85 podlega ochronie gatunkowej. W parku rosnie takze ok. 600 gat. mszaków, 700 gat. porostów oraz wystepuje 900 gat. glonów.
Wiele roslin rosnacych w parku to endemity tatrzanskie, karpackie lub gatunki rzadkie. Najbardziej cennymi z nich sa m.in: limba, skalnica tatrzanska, ostrózka tatrzanska, debik osmioplatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy oraz szarotka alpejska, która jest jednym z symboli Tatr. Do bardziej znanych naleza równiez sit skucina i boimka dwurzedowa tworzace endemiczny zespól wysokogórskich muraw przebarwiajacych sie jesienia na czerwono i nadajacych charakterystyczny kolor wiekszym obszarom górskim np. "Czerwonym Wierchom"
Zwierzeta
Bogata fauna parku charakteryzuje sie wieloma endemitami oraz gatunkami rzadkimi i objetymi ochrona gatunkowa. Do osobliwosci faunistycznych parku naleza chronione juz od polowy XIX wieku kozica i swistak, oraz niedzwiedz brunatny, rys, wilk, wydra i kilkanascie gatunków ptaków, w tym: orzel przedni, sokoly, pomurnik i plochacz halny. W wyzszych partiach lasów gniezdza sie gluszec, cietrzew i jarzabek. W lasach liczne sa takze jelenie, sarny i drobne gryzonie.
Bibliografia:
1. W. Lewandowski, M.Pawlowicz -Przewodnik dookola Polski „Tatry”, wyd.Pascal
2. Józef Nika „Tatry Polskie- przewodnik” wyd. Sport i Turystyka Warszawa
3. „Swiat Tatr- fotografia” wyd. Sport i Turystyka Warszawa
4. Internet:
- www.sciaga4u.nauka.p
- www.eduseek.pl
- www.tatry.org.pl