Rozdzial 3 …, 3


1. Wymień i omów czynniki decydujące o przyjęciu określonej formy rozliczeń płatności.

Jeżeli są transferowane nie tylko kwoty pieniężne, lecz również gwarancje płatności i jest to związane z przekazywaniem specjalnych dokumentów, to mówi się wówczas o udokumentowanym (uwarunkowanym)ruchu płatności.

Jeżeli dokonanie świadczenia pieniężnego nie zależy od spełnienia przez jego odbiorcę jakichkolwiek warunków, to mamy do czynienia z rozliczeniem płatności nieuarunkowanych.

2. Omów zalety i wady nieuwarunkowanych (czystych) form płatności.

Zalety

Wady

3. Jakie ryzyko ponosi eksporter, przyjmując zapłatę czekiem? Jak może ograniczyć swoje ryzyko związane z tą formą.

Zdarza się, że banki odmawiają zapłaty czeku pomimo przedstawienia go przez eksportera do wykupu w terminie zgodnym z przepisami prawa czekowego danego kraju. Przypadki takie występują najczęściej z powodu: braku dostatecznej ilości środków na koncie dłużnika, nieustalonego konta wystawcy, niezgodności podpisu wystawcy ze wzorem, rozbieżność sumy podanej słownie i cyframi itp. W takim przypadku posiadacz czeku może dochodzić roszczeń od wystawców, indosantów bądź też poręczycieli, procedura ta jest jednak uciążliwa, długa i kosztowna.

Dla eksportera najlepszym wyjściem jest przyjęcie zapłaty od partnera zagranicznego czekiem bankierskim, wystawionym przez bank importera n bank eksportera lub inny bank w kraju eksportera. Tego rodzaju czeki są skupowane przez banki bez zastrzeżeń.

Zapłatę czekiem można zabezpieczyć również poręczeniem czekowym (awal), dotyczącym całej kwoty lub jej części.

4. Omów zalety i wady uwarunkowanych (dokumentowych) form płatności.

Zalety

Wady

5. Jakie ryzyko ponosi eksporter, wyrażając zgodę na rozliczenie transakcji handlowej przy wykorzystaniu akredytywy dokumentowej ? Omów rodzaje akredytyw dokumentowych.

Akredytowana dokumentowana jest formą rozliczenia płatności, której zastosowanie może ograniczyć lub wręcz wyeliminować ryzyko transakcyjne obu stron kontraktu. W ten sposób może zastosować ograniczone ryzyko odbioru i ryzyko zapłaty eksportera, ponieważ otrzymuje on zapłatę w ustalonej wysokości po przedłużeniu dokumentów zgodnych z akredytowaną.

Uprawnienia beneficjenta (eksportera) są ograniczone wyłącznie do treści wynikającej z postanowień akredytywy. Bank otwierając akredytywę, udziela beneficjentowi abstrakcyjne przyrzeczenie zapłaty. Eksporter nie może zgłaszać żadnych roszczeń z powołaniem się na stosunki umowne istniejące miedzy bankami lub między importerem a jego bankiem. Beneficjant akredytywy nie ma z niej zobowiązań wobec banku importera. Jego obowiązek dostarczenia towaru wynika bowiem z kontaktu, a nie z akredytywy.

Wady akredytywy z punktu widzenia eksportera

W rozliczeniach zagranicznych spotyka się różnego rodzaju akredytywy dokumentowe.

6. Przedstaw specjalne formy akredytywy.

Oprócz akredytyw dokumentowych występują także również tzw. specjalne formy akredytywy, do których należą: akredytywa typu listu kredytowego, akredytywa wiązana, zkredytywa zaliczkowa i akredytywa zabezpieczająca.

1) Akredytywa typu listu kredytowego (Lester of credit, L/C) różni się od akredytywy dokumentowej tym, że zobowiązanie banku otwierającego (importera) jest powiązane z jego zobowiązaniem wekslowym. Bank otwierający w treści akredytywy upoważnia eksportera do ciągnięcia na niego traty (płatnej za okazaniem lub terminowej), zobowiązując się nieodwołalnie do jej wykupienia, jeżeli eksporter spełnia warunki akredytywy (tzn. złożył prawidłowe dokumenty w terminie ważności akredytywy (tzn. złoży prawidłowe dokumenty w terminie ważności akredytywy). Akredytywa typu L/C jest zazwyczaj przesyłana bezpośrednio przez bank importera na specjalnym blankiecie w celu uniknięcia fałszerstwa.

2) Akredytywa wiązana (kompensacyjna) polega na tym, że na podstawie akredytywy otrzymanej przez eksportera (beneficjenta) bank otwiera nową akredytywę na rzecz innego beneficjenta. Zasadą jest, że wpływy z pierwotnej akredytywy zabezpieczają wypłaty z drugiej akredytywy. Akredytywy tego typu słuza do finansowania dostaw, jeżeli producent i/lub eksporter nie maja środków.

Rozróżnia się wiązanie bezpośrednie i pośrednie. Wiązanie bezpośrednie jest stosowane przy transakcjach wiązanych, uzależniających sprzedaż/zakup jednego towaru od wzajemnego zakupu sprzedaży innego towaru, jeżeli partnerzy kontraktu chcą sfinansować zakup z wpływów uzyskanych ze sprzedaży. Wiązanie pośrednie jest stosowane przy realizacji transakcji reeksportowych wówczas, gdy na podstawie akredytywy otwartej przez importera eksporter może zlecić swojemu bankowi otwarcie akredytywy na rzecz innego beneficjenta w taki sposób, aby wpływy z pierwszej akredytywy pokryły wypłaty z drugiej.

3) Akredytywa zaliczkowa zawiera specjalną klauzulę, która upoważnia bank awizujący lub potwierdzający akredytywę do wypłaty zaliczki beneficjentowi przed prezentacją dokumentów, w zamian za zwykłe pokwitowanie. Występują dwa rodzaje akredytyw zaliczkowych:

4) Akredytywa zabezpieczająca (stand-by) jest jedną z form akredytywy dokumentowej, zbliżona w formie do gwarancji bankowych. Beneficjent akredytywy zabezpieczającej po prezentacji dokumentów potwierdzających niewykonanie przez importera zobowiązań finansowych, ma możliwość otrzymać niezbędne odszkodowanie. Są to dokumenty wśród których na ogół występuje pisemne oświadczenie eksportera, że importer nie wywiązał się ze swoich zobowiązań oraz kopie dokumentów handlowych (np. faktury).

7. Omów procedurę zapłaty za pomocą inkasa dokumentowego. Przedstaw zalety i wady tej formy rozliczenia płatności w obrocie zagranicznym.

Inkaso dokumentowe w obrocie z zagranicą jest operacją bankową, polegającą na wykonaniu zlecenia, którego przedmiotem jest wydanie dokumentów handlowych w zamian za zapłatę (d/p) określonej w zleceniu kwoty pieniężnej, a gdy dokumentom handlowym towarzyszy weksel trasowany, wydanie ich w zamian za akcept (d/a) i/lub zapłatę tego weksla;

Procedura:

Procedura rozliczenia transakcji handlowej przy wykorzystaniu inkasa dokumentowego dokumenty w zamian za zapłatę (d/p) jest następująca (zgodnie z treścią zawartego kontraktu eksporter wysyła towary i otrzymuje odpowiednie dokumenty potwierdzające to zdarzenie. Dokumenty handlowe (podstawowe i dodatkowe) związane z wysyłka towaru, łącznie ze zleceniem inkasa przekazuje do swojego banku (banku eksportera/ podawcy). Do zlecenia musi być dołączony komplet dokumentów dotyczących transakcji (nie tylko potwierdzających wysyłkę towaru ale także upoważniających importera do ich odbioru) wraz z ze zleceniem wydania towarów importerowi w zamian za spełnienie warunków określonych w zleceniu. Bank eksportera przekazuje dokumenty i zlecenie inkasa do banku zagranicznego (banku importera/inkasowego). Jeżeli miedzy importerem a eksporterem nie ma dokładnych ustaleń co do banku uczestniczącego w rozliczeniach, to eksporter sam wybiera bank według własnych preferencji; najczęściej jednak istnieją w tej sprawie odpowiednie udogodnienia. Bank importera przekłada kopie dokumentów importerowi (pierwsza prezentacja). Jeżeli importer dokumenty „przyjmie”, to dokonuje zapłatę lub wyraża zgodę na obciążenie swojego konta (6) i w zamian otrzymuje dokumenty upoważniające go do odbioru towarów. Bank inkasowy (importera) przekazuje otrzymaną zapłatę do banku podawczego (banku eksportera). Bank eksportera uznaje konto eksportera i powiadamia o tym beneficjenta otrzymanej zapłaty.

Rozliczenie transakcji za pomocą inkasa dokumentowego dokumenty w zamian za akcept (d/a) jest realizowana na pierwszym etapie jak w przypadku d/p, z ta różnicą, ze importerowi zostaje udzielony odroczony termin zapłaty (udzielony kredyt kupiecki). W celu zabezpieczenia należności bank eksportera podawczy przedkłada bankowi importera (inkasowemu) do akceptacji tratę (weksel ciągniony); bank importera przekazuje tratę i w zamian otrzymuje dokumenty upoważniające go do odbioru towarów. Zdarzają się również ustalenia, zgodnie z którymi importer akceptuje tratę dopiero po otrzymaniu towarów. Zgodnie z ustaleniami zawartymi w kontrakcie handlowym bank inkasowy przekazuje zaakceptowana tratę do banku eksportera (banku podawczego) lub trata pozostaje w banku importera do terminu jej wykupu.

Zalety i wady tej formy rozliczenia płatności w obrocie zagranicznym:

Obie formy inkasa (d/p i d/a) obciążają eksportera ryzykiem odbioru, może bowiem się zdążyć, że importer nie przyjmie dokumentów. W takim przypadku powstają znaczne koszty obciążające eksportera (koszty składowania, ewentualne koszty powrotnego transportu, ubezpieczenia, sprzedaży przymusowej po znacznie niższej cena). Zlecenie inkasa powinno zawierać dokładne wskazówki, jak należy postępować w podanym przypadku - czy w przypadku rozliczania transakcji przy wykorzystania inkasa dokumentowego dokumenty w zamian za akcept (d/a) jest możliwy protest weksla.

D/p i d/a sprawdzają się przede wszystkim między kontrahentami, którzy SA sobie znani i darzą się zaufaniem.

Inkaso dokumentowe nie wyklucza całkowicie ryzyka odbioru partnerów umowy; importer nie ma pewności że otrzyma dokładnie takie towary, jakie SA wymienione w dokumentach i takie jakie zamówił, eksporter nie ma również pewności, że importer przyjmie dokumenty i zapłaci za towar. Zdarza się, że transport towarów nastąpił szybciej niż przekazanie dokumentów i towary zostają wydane importerowi przed dokonaniem przez niego zapłaty.

Jeżeli zapłata za inkasowany dokument jest dokonana po upływie określonego terminu od wydania towaru (inkaso terminowe), zwiększa się ryzyko eksportera i odpowiednio zmniejsza się ryzyko importera.

Dla eksportera:

Zalety

Wady

Dla importera:

Zalety

Wady

8. Omów formy specjalne rozliczania transakcji w obrocie zagranicznym.

Formy specjalne rozliczania transakcji, tj. umowy tzw. handlu wiązanego, pojawiły się w związku z brakiem dewiz i waluty wymienialnej w krajach rozwijających się.

Handel wiązany oznacza kontrakty zagraniczne, które nie są lub są nie w pełni rozliczane środkami pieniężnymi, lecz całkowicie lub częściowo są regulowane towarami, usługami lub prawami do kompensaty.

Specjalne formy rozliczeń przyjmują jedną z dwóch podstawowych form kompensat towarowych:

Kompensata całościowa polega na tym, że dwa podmioty gospodarcze dokonują u siebie wzajemnie zakupów na taką samą kwotę. Ten rodzaj kompensaty może przybierać dwie formy: barteru (handlu wymiennego) lub transakcji równoległych.

Barter - polega na wymianie towaru za towar. Własność towaru przechodzi z jednego kontrahenta na drugiego nie za ekwiwalent pieniężny. W kontraktach barterowych powinny zostać podane ceny towarów lub usług, a nie tylko ilości. Umieszczenie takich informacji można określić jako gwarancje wykonania kontraktu. Jeżeli jedna ze stron nie dotrzyma warunkow wykonania kontraktu, to określone sumy pieniężne będą podlegały obowiązkowi wypłaty na rzecz drugiej strony jako rekompensata za poniesione straty.

Najpopularniejszy jest barter klasyczny (wzajemny eksport/import), występuje również barter trójstronny, gdy w transakcji bierze udział trzeci partner.

Przy zawieraniu transakcji równoległych chodzi o ustanowienie dwóch oddzielnych kontraktów: sprzedaży i kupna. W każdym z nich osobno są ustalane ceny i pozostałe warunki realizacji dostawy. Rozliczenie również odbywa się oddzielnie. Wartość obydwu kontraktów jest jednak taka sama.

W przypadku barteru klasycznego lub transakcji równoległych nie występuje ryzyko finansowe, powstaje jednak ryzyko jakości dostaw kontrahenta.

Kompensaty częściowe - są bardziej skomplikowane, istotą ich jest nie równowartość transakcji kupna - sprzedaży. Polegają one bądź na użyciu pieniądza, bądź tylko na na częściowym rozliczeniu się za jego pomocą. Istnieje kilka rodzajów kompensat częściowych:

9. Na czym polega system clearingu w rozliczeniach transakcji zagranicznych? Omów zalety i wady tej formy rozliczeń.

Clearing - partnerzy kompensują wzajemnie swoje należności i zobowiązania, a w końcu okresu obrachunkowego regulują pozostałe saldo rozliczeń. Ten rodzaj transakcji występuje wówczas, gdy w transakcje kompensaty bierze udział co najmniej czterech partnerów, w tym po jednym eksporterze i importerze z każdego kraju. Jest to forma bezdewizowych rozliczeń zagranicznych. Clearing dotyczy należności i zobowiązań wymaganych w tym samym czasie, rozliczenie transakcji następuje bez potrzeby dokonywania każdorazowej zapłaty w dewizach Wskutek takiej transakcji odpowiednie należności i zobowiązania są umarzane, a graniczną wartość umorzenia stanowi kwota wierzytelności najniższej. W umowie clearingu między krajowe podmioty zostaje dodatkowo włączona odpowiednia instytucja rozrachunkowa (bank).

Z punktu widzenia techniki prowadzenia rachunków clearingowych w praktyce gospodarczej wyróżnia się:

Ze względu na walutę przyjętą do rozliczeń clearingu może być dwuwalutowy, kiedy każdy z partnerów umów prowadzi rachunki we własnej walucie, oraz jednowalutowy, gdy rozliczenia SA prowadzone w jednej walucie dla obu stron.

W celu uniknięcia dodatkowych kosztów wynikających z zamrożenia należności wierzyciel pozbywa się niekiedy części należności clearingowej na rzecz partnera z kraju trzeciego w zamian za dewizy lub towary. Transakcja taka nosi nazwę transakcji switchowej.

Najważniejsze mankamenty clearingu

10. Wymień i omów rodzaje gwarancji udzielanych eksporterom i importerom przez banki i towarzystwa ubezpieczeniowe.

1) Gwarancja ubezpieczeniowa - jest to pisemne zobowiązanie podjęte przez instytucje ubezpieczeniowa lub bank z inicjatywy wnioskodawcy, zawierające abstrakcyjne, nieodwołalne zobowiązanie gwaranta do zapłaty określonej sumy pieniędzy. Ewentualnie wypłata ta zależy od spełnienia warunków wymienionych w gwarancji. Możliwość skorzystania z gwarancji jest przewidziana dla przypadku, gdy wcześniej zobowiązani do zapłaty lub wykonania określonych czynności nie wykonali ich w uzgodnionym czassie, lub wykonali, nie zachowując ustalonej jakości.

2) Gwarancje bankowe w obrocie zagranicznym stanowia środek asekuracji nieuregulowany w przepisach obowiązujących powszechnie we wszystkich krajach. Może występować gwarancja bezpośrednia i pośrednia.

Przy gwarancjach bezpośrednich bank gwarantujący - czyli bank, który wystawił gwarancję - udziela gwarancje bezpośrednio zagranicznemu kontrahentowi. Gwarancje bezpośrednie są zazwyczaj wystawiane zgodnie z prawem kraju banku gwaranta; są one korzystne ze względu na koszty, ponieważ uczestniczy w nich tylko jeden bank i prowizja jest płacona tylko raz.

Przy gwarancjach pośrednich bank zleceniodawcy prosi bank w kraju beneficjenta o wystawienie gwarancji. Przyczyny włączenia drugiego banku mogą być różne, co może wynikać z obowiązujących ustaw i przepisów poszczególnych krajów albo ustaleń między partnerami umowy.

Rozróżniamy również gwarancje terminowe - zawiera określony termin, w którym jest możliwe wykorzystanie gwarancji oraz gwarancje bezterminowe czyli bez żadnego ograniczenia czasowego.

3) Gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe stosowane w handlu zagranicznym z punktu widzenia ich przeznaczenia i podmiotu zabezpieczenia można podzielic na:

Gwarancje kontraktowe - są najważniejszym rodzajem gwarancji w obrocie zagranicznym. Zabezpieczają one interesy stron wynikające z zawartych umów z kontrahentem zagranicznym W zależności od tego, na czyje zlecenie następuje wystawienie gwarancji, wyróżniamy gwarancje eksportowe oraz gwarancje importowe. Z punktu widzenia przedmiotu gwarancji gwarancjami kontraktowymi są gwarancja przetargowa, gwarancja należytego wykonania kontraktu, gwarancja zwrotu zaliczki

Gwarancje płatnicze - zdecydowana większość gwarancji płatniczych udzielonych podmiotom uczestniczącym w handlu zagranicznym zabezpiecza interesy eksportera. Ich cechą wspólną jest zapewnienie beneficjentowi uzyskania należności umownej w sytuacji, gzy zleceniodawca gwarancji (importer) z jakichś względów nie wywiązał się ze swoich zobowiązań

Gwarancje celne - ta kategoria gwarancji ma za zadanie zabezpieczyć interesy państwa w zakresie ściągania należności celnych i podatkowych od podmiotów wprowadzających na obszar celny danego kraju towary i usługi z zagranicy w ramach handlu zagranicznego. Uzyskanie gwarancji celnej umożliwia wprowadzenie towaru np. na polski obszar celny bez uprzedniego dokonywania stosownych opłat oraz objecie go procedurą celną.

Gwarancje pozakontraktowe - w literaturze wymienia się siedem rodzajów gwarancji zaliczanych do tej grupy, cechą wspólną tych gwarancji jest m.in. to, ze ich celem jest zabezpieczenie interesów stron zawierających i realizujących umowy przewozu w transporcie międzynarodowym, dokonujących płatności odroczonych, zgłaszających roszczenia z tytułu niewłaściwego zrealizowania kontraktu w ramach procedury sądowej (gwarancja stanowiącą wadium dla sądu) czy zabezpieczających interesy eksportera który zaciągnął kredyt eksportowy na realizację kontraktu.

4. Ubezpieczenia kontraktów eksportowych - w styczniu 1991 roku została zarejestrowana Korporacja ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE SA). Przedmiotem jej działalności jest ubezpieczanie nalezności przysługujących od kontrahentów zagranicznych jak i krajowych, udzielanie gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeń eksportowych, udzielenie gwarancji ubezpieczeniowych, reasekuracja czynna i bierna.

11. Omów podobieństwa i różnice między gwarancją a poręczeniem.

Różnice

a) gwarancja jest zobowiązaniem wobec kredytodawcy; oznacza to, że bank udzielający gwarancji nie może podnosić wobec banku - kredytodawcy zarzutów jakie przysługują kredytobiorcy np. z tytułu wierzytelności kredytobiorcy wynikające z posiadania w banku - kredytodawcy środków na rachunku bankowym.

poręczenie według prawa cywilnego umożliwia bankowi poręczającemu podnoszenie wobec udzielającego kredytu pieniężnego wszystkich zarzutów przysługujących kredytobiorcy.

b) zakres zobowiązania poręczyciela jest wyznaczony przez zakres zobowiązania kredytobiorcy, a nieważność umowy kredytowej powoduje nieważność poręczenia.

zakres zobowiązania banku udzielającego gwarancji nie jest zdeterminowany zakresem zobowiązania kredytobiorcy, oznacza to, że zobowiązanie gwaranta jest ściśle określone i np. może być mniejsze lub większe od zobowiązania kredytobiorcy wynikającego z umowy kredytowej. Wreszcie ważność zobowiązania banku gwarantującego nie jest uzależniona od ważności zobowiązania kredytobiorcy

Podobieństwa

12. Przedstaw akredytywę typu standby letter of credit.

W USA i Kanadzie instytucje kredytowe nie mogą wystawiać żadnych gwarancji dlatego otwierają akredytywę zabezpieczająca standby letter of credit.

Akredytywa ta jest płatna na pierwsze żądanie eksportera, jeśli importer nie zapłaci należności inkasowej lub nie wykupił traty określonym terminie. Warunkiem otrzymania zapłaty jest przedstawienie przez eksportera określonych dokumentów; najczęściej chodzi o takie dokumenty, jak weksel zobowiązujący importera do zapłaty na rzecz dostawcy i oświadczenie z mocą przysięgi, że warunki umowy zakupu nie zostały dopełnione przez importera. Akredytywa zabezpieczająca chroni również kontrahentów przed działaniami drugiej strony, niezgodnymi z zawartym kontraktem. Z punktu widzenia polskich kontrahentów zastosowanie akredytywy typu standby letter of credit może być uzasadnione jedynie wówczas, gdy polskie przedsiębiorstwo przyjmuje gwarancje z kraju, którego narodowe uregulowania co do gwarancji są niejednoznaczne i nie istnieje możliwość zastosowania gwarancji pośrednich.

Rozliczenie transakcji handlowej przy wykorzystaniu akredytywy zabezpieczającej typu standby letter of credit jest następujące: kontrakt handlowy zawarty między eksporterem i importerem przewiduje zapłatę w formie uwarunkowanej, np. czekiem po dokonaniu dostawy. Zgodnie z warunkami kontraktu importer jest zobowiązany do przedstawienia gwarancji zapłaty; importer jest więc zleceniodawcą gwarancji, co zobowiązuje go do złożenia w banku zlecenia udzielenia gwarancji na rzecz określonego eksportera. Po zawarciu umowy ze zleceniodawcą bank udziela gwarancji zapłaty określonemu beneficjentowi (eksporterowi) i powiadomienia go o tym. Jeżeli warunki gwarancji są zgodne z ustaleniami zawartymi w kontrakcie, eksporter dostarcza towar do miejsca określonego w kontrakcie. W terminie płatności określonym w kontrakcie importer odmawia dokonani zapłaty na rzecz eksportera. Eksporter przedstawia w siedzibie banku importera (gwaranta) swoje żądanie zapłaty z tytułu gwarancji. Bank gwaranta po sprawdzeniu prawidłowości roszczenia eksportera dokonuje wypłaty żądanej kwoty tzw. kwoty gwarancji. Bank gwaranta zaspokaja swoje roszczenie z tytułu zrealizowanej wypłaty z gwarancji, np. z ustanowionych przez importera zabezpieczeń.

W praktyce akredytywy typu standby są powszechnie klasyfikowane według kryterium pełnionej przez nie funkcji, na przykład akredytywa typu standby dobrego wykonania, akredytywa typu standy zwrotu zaliczki, akredytywa standby finansowa itd.

13. Omów zalety i wady stosowania klauzuli waloryzacyjnych w kontraktach handlowych.

Stosując klauzule waloryzacyjne, należy mieć na uwadze ryzyko związane z ich stosowaniem - w przypadku nieprzewidzianej aprecjacji waluty fakturowania eksporter będzie musiał zwrócić importerowi część zapłaty stanowiącej nadwyżkę wynikającą ze wzrostu kursu walut. Istotne jest również to, czy z określonym nabywcą nie ma on równocześnie kontraktów importowych. Jeśli tak, to należy rozważyć, czy w ogóle jest sensowne umieszczanie klauzul waloryzacyjnych.

Klauzule waloryzacyjne zabezpieczają przed utratą wartości transakcji czyli przed ryzykiem kursowym.

9


Wyszukiwarka