Transakcja terminowa i jej istota.
Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie, transakcje te możemy podzielić na natychmiastowe (kasowe) i terminowe.
Transakcja terminowa polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego - do jego odebrania w wyznaczonym terminie, po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy. Zamiast dostarczenia i odebrania przedmiotu transakcji, jej umowa może zobowiązywać strony do dokonania równoważnego z tymi czynnościami rozliczenia pieniężnego. Zawarcie kontraktu terminowego oznacza oddzielenie w czasie momentu zawarcia umowy od momentu dostarczenia dobra i zapłaty za nie, zazwyczaj na dłuższy okres niż przysłowiowe 2 dni giełdowe, służące do rozliczenia transakcji natychmiastowych.
Przedmiotem kontraktu terminowego może być bardzo wiele towarów, takich jak np. produkty rolne, surowce, metale, a także waluty, papiery wartościowe czy stopy procentowe lub indeksy giełdowe. Charakterystyczną cechą kontraktu terminowego jest więc fakt, że jego strony, wyznaczając określoną cenę dobra będącego jego przedmiotem, uwzględniają między sobą, że jego realizacja nastąpi w ustalonym późniejszym terminie.
Kontrakty terminowe nie stanowią w miarę jednorodnej grupy.
Ich trzy podstawowe rodzaje to:
forwards (zyski i straty oblicza się w dniu realizacji kontraktu)
futures ( zyski i straty oblicza się każdego dnia do momentu wygaśnięcia kontraktu)
opcje
Innym podziałem transakcji terminowych jest ich podział na:
rzeczywiste (fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji kontraktu)
nierzeczywiste (dokonuje się tylko rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu rozliczeniowego)
Typowym przykładem transakcji rzeczywistych są kontrakty forwards, a transakcji nierzeczywistych kontrakty futures, w których w zdecydowanej większości nie występuje efektywna dostawa instrumentu bazowego w przewidzianym terminie.
Pojęcie transakcji natychmiastowej i terminowej.
Transakcja natychmiastowa (kasowa) - zawarcie umowy kupna lub sprzedaży określonego dobra po wyznaczonej cenie, przy czym jego dostawa oraz zapłata następują natychmiast. Oznacza to, iż kupujący otrzymuje dobro, a sprzedający gotówkę w momencie zawarcia transakcji. W transakcji tej praktycznie eliminuje się ryzyko, że jedna ze stron nie wywiążę się z warunków zawartej umowy, bowiem w momencie dojścia jej do skutku następuje dostawa dobra oraz zapłata za nie.
Transakcja terminowa - polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości dobra, a kupującego - do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie, po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy.
Bezwarunkowa i warunkowa transakcja terminowa.
Transakcje bezwarunkowe - do których należą kontrakty forwards i futures, to takie w których kontrahenci w dniu realizacji transakcji bezwarunkowo muszą wykonać zobowiązania wynikające z zawartej umowy.
Transakcje warunkowe - do których zalicza się opcje, nabywca może odstąpić od jej wykonania, jeżeli uzna, iż z punktu widzenia osiągnięcia zysku jest to nieopłacalne.
Rzeczywista i nierzeczywista transakcja terminowa.
Transakcje rzeczywiste - to fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji transakcji, przykładem są kontrakty forwards.
Transakcje nierzeczywiste - dokonywanie rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu rozliczeniowego, przykładem są kontrakty futures.
Schemat struktury rynku terminowego.
Rynek finansowy składa się z:
rynek terminowy
rynek kasowy
Rynek terminowy natomiast składa się z:
transakcje terminowe bezwarunkowe (forwards i fututres)
transakcje terminowe warunkowe (opcje)