13. Pierwotna i wtórna odpowiedź immunologiczna
Odpowiedź immunologiczna polega na syntezie immunoglobulin w reakcji na pojawienie się w organizmie antygenu. Powstawanie immunoglobulin wiążących antygen przebiega odmiennie w zależności od tego , czy antygen pojawił się w organizmie po raz pierwszy , czy też pojawia się ponownie.
Pierwsze pojawienie się antygenu wyzwala pierwotną odpowiedź immunologiczną. Antygen po wniknięciu do środowiska wewnętrznego organizmu zostaje sfagocytowany przez komórkę żerną (makrofag) i dezaktywowany. Po pewnym czasie nieczynny antygen zostaje uwolniony z komórki żernej i wraz z chłonką dostaje się do węzłów chłonnych. Zdezaktywowany antygen przyczepia się do błony komórkowej makrofagów w węzłach chłonnych. Makrofagi te pełnią funkcję komórek prezentujących antygen limfocytom T CD4 pomagającym. Limfocyty te zostają pobudzone w wyniku czego wytwarzają interleukiny (IL-1, IL-4, IL-5), które aktywują limfocyty B . zaktywowane limfocyty B pod wpływem fragmentów antygenu przyczepionych do komórek prezentujących antygen przekształcają się w komórki plazmatyczne wytwarzające w znacznych ilościach specyficzne immunoglobuliny. Pewna część limfocytów różnicuje się w komórki pamięci immunologicznej(mają identyczną swoistość jak komórka macierzysta, ich powinowactwo do antygenu jest z reguły większe jednak nie biorą udziału w aktualnie przebiegającej odpowiedzi immunologicznej, ich czas życia jest równy z czasem życia osobnika). Krążące w płynach ustrojowych specyficzne immunoglobuliny wiążą antygen i unieczynniają go. Zmniejszenie ilości antygenu wywołuje przewagę działania limfocytów T CD8-supersorowych nad limfocytami T CD4. Pod wpływem cytokin wydzielanych przez limfocyty T CD8 komórki plazmatyczne zmniejszają lub przestają wydzielać specyficzne immunoglobuliny.
Wtórna odpowiedź immunologiczna zachodzi pod wpływem tego samego antygenu po jego ponownym pojawieniu się wewnątrz organizmu. Antygen dostaje się do chłonki i zostaje związany ze swoistymi przeciwciałami znajdującymi się na powierzchni błony komórkowej limfocytów B pamięci immunologicznej . limfocyty te dzielą się i przekształcają w duże zasadochłonne plazmoblasty w strefie podtorebkowej węzłów chłonnych. Plazmoblasty a przede wszystkim pochodzące od nich dojrzałe komórki plazmatyczne zaczynają intensywnie wytwarzać swoistą immunoglobulinę która wiąże antygen i unieczynnia go.
Pierwotna odpowiedź immunologiczna- pojawiają się głównie przeciwciała klasy IgM, w mniejszej ilości IgG, przeciwciała mają mniejsze powinowactwo do antygenu, jest ich mniej, odpowiedź jest dłuższa
Wtórna odpowiedź immunologiczna- może być wywołana dawkami antygenu które w pierwotnej odpowiedzi nie byłyby immunogenne, organizm reaguje szybciej i skuteczniej, ilość wytwarzanych swoistych przeciwciał jest wielokrotnie większa niż w odpowiedzi pierwotnej, ponadto przeciwciała charakteryzują się większym powinowactwem do antygenu, przeważają IgG. Wtórna odpowiedź immunologiczna jest odpowiedzią mieszaną w której część komórek wytwarzających przeciwciała powstaje z komórek pamięci immunologicznej, część zaś rozpoznaje antygen po raz pierwszy.