Problem badawczy (Łobocki M.) - pytanie precyzyjnie określające cel badań, które zamierzamy przeprowadzić. Problem badawczy jest zwykle uszczegółowieniem celu badań; umożliwia bowiem dokładniejsze poznanie tego, co rzeczywiście zamierzamy zbadać.

Problem badawczy (Nowak S.) - to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie.

Problem badawczy (Pieter J.) - pytania na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych. Szukamy odpowiedzi poprzez własny wysiłek, nie oczekujemy odpowiedzi od innego człowieka.

Rodzaje problemów badawczych wg J. Brzezińskiego :

1. Dotyczące wartości zmiennych

2. Dotyczące zależności między zmiennymi

3. Problemy ilościowe - obejmują pytania o istotność zmiennych niezależnych dla zmiennej zależnej

4. Problemy badawcze dotyczące kształtu zależności zmiennej Y od określonej zmiennej niezależnej dla innej istotnej.

Rodzaje problemów badawczych wg M. Łobockiego :

1. Problemy naukowo-badawcze - zmierzają ku odgrywaniu tego, co jest nieznane, nawet dla naukowców, bądź weryfikują to, co zostało zbadane wcześniej;

2. Problemy subiektywnie-badawcze - są to pytania, na które odpowiedź jest nieznana tylko dla osób stawiających pytanie. Stanowią nowość dla badacza nie do końca obeznanego z osiągnięciami nauki;

3. Problemy dotyczące właściwości zmiennych - są to pytania o wartości zmiennych, które charakteryzują rzeczy w polu naszego zainteresowania;

4. Problemy dotyczące zależności między zmiennymi - sprawdzają czy zachodzi jakaś relacja między badanymi zmiennymi lub określonymi przez te zmienne przedmiotami;

5. Problemy w postaci pytań rozstrzygających - pytanie rozpoczynamy od słowa „czy” i dopuszczamy tylko trzy odpowiedzi „tak”, „nie”, „nie mam zdania”;

6. Problemy w postaci pytań dopełnienia - są to pytania pozwalające na swobodną wypowiedź badanym, rozpoczynają się między innymi od „kto”, „dlaczego” itp.;

7. Pytania o przekrojowe lub dynamiczne własności przedmiotów - dotyczą własności przedmiotów i zmian jakimi się charakteryzują;

8. Pytania o relacje między własnościami badanych przedmiotów - dotyczą relacji zachodzących między badanymi przedmiotami.

Kryteria poprawności problemów badawczych wg M. Łobockiego :

1. Usytuowanie problemów badawczych na tle dotychczasowych osiągnięć - wymaga dobrego zaznajomienia się z literaturą z zakresu badanego zjawiska, nie tylko w języku ojczystym ale także literaturą obcojęzyczną. Bardzo ważnym czynnikiem jest aby nie pracować nad sprawą, którą ktoś zbadał dokładnie i wyczerpał temat;

2. Precyzja w sposobie formułowania problemów - chodzi o to, aby język którym się posługujemy formułując problem był jak najprostszy i zrozumiały (przynajmniej dla osób, które związane są z jego tematyką);

3. Realna możliwość rozwiązywania problemów za pomocą poszukiwań naukowo-badawczych - trzeba pamiętać, że nie jesteśmy w stanie dokładnie zbadać każdego problemu choćby z powodu jego złożoności np. trudno jest zbadać jak wychowawca wpływa na wychowanka i jego wartości ponieważ łączą się tu również środowisko rodzinne i rówieśnicze;

4. Przydatność praktyczno-użyteczna - wymaga dobrej orientacji w tym co się aktualnie dzieje w różnych środowiskach życia uczniów. Bada się to, co może pomóc w pracy z podopiecznymi.

Kryteria poprawności problemów badawczych wg T. Pilcha :

1. Problem badawczy w sposób precyzyjny określa teren badań. Musi wyczerpywać zakres naszej wiedzy (zawartej w temacie);

2. W problemie muszą zostać zawarte wszystkie generalne zależności między zmiennymi;

3. Problem musi posiadać wartość praktyczną i musi być rozstrzygany empirycznie.

Bibliografia

1. Brzeziński J. 2004, Metodologia badań psychologicznych, Warszawa

2. Łobocki M. 2003, Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków

3. Nowak S. 1970, Metodologia badań socjologicznych, Warszawa

4. Nowak S. 1985, Metodologia badań społecznych, Warszawa

5. Pieter J. 1997, Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław - Warszawa

6. Pilch T. 1995, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa

M. Łobocki, 2003, Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków, wyd. Impuls, s. 21.

S. Nowak, 1970, Metodologia badań socjologicznych, Warszawa, wyd. PWN, s. 214.

J. Pieter, 1997, Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław - Warszawa, wyd. PWN, s. 67.

J. Brzeziński, 2004, Metodologia badań psychologicznych, Warszawa, wyd. PWN ,s. 224.

M. Łobocki, 2003, Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków, wyd. Impuls, s. 22-23.

S. Nowak, 1985, Metodologia badań społecznych, Warszawa, wyd. PWN, s. 41.

Tamże.

M. Łobocki, 2003, Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków, wyd. PWN, s. 23-25.

T. Pilch, 1995, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa, wyd. Żak, s. 24-25.

3

---