Ustno twarzowa terapia Castillo Moralesa
Najczęściej stosowaną metodą rehabilitacji w zakresie twarzy i jamy ustnej jest stymulacyjna terapia ustno-twarzowa według koncepcji Castillo Moralesa, argentyńskiego lekarza rehabilitanta. Pacjenci kwalifikowani do ustno-twarzowej terapii regulacyjnej wykazują zaburzenia oddychania, połykania, ssania, żucia, wysuwania języka, nadmiernego ślinienia, nieprawidłowego ułożenia szczęki i żuchwy.
Metoda ta została zaczerpnięta z obserwacji zwyczajów pierwotnych mieszkańców Ameryki Łacińskiej, szczególnie w obcowaniu z niemowlętami i małymi dziećmi. Według Castillo Moralesa bliski kontakt fizyczny matki i dziecka stanowi podłoże dobrego rozwoju sensomotorycznego i psychicznego dziecka. Metoda Castillo Moralesa jest całościową neurofizjologiczną koncepcją leczniczą, według której należy kierować się pedagogicznymi i psychologicznymi zasadami, aby podczas terapii uwzględniać całe środowisko dziecka względnie dorosłych i rozwijać zdolności dziecka i rodziców oraz dorosłych dotkniętych zaburzeniami.
Założeniem metody jest leczenie, które powinno być skierowane na funkcje. Natomiast celem regulacji powinna być harmonijna współpraca i równowaga pomiędzy różnymi komponentami kompleksu ustno-twarzowego oraz pozostałym układem narządów ciała. Zdaniem Castillo Moralesa forma narządu służy nie tylko funkcji, lecz jest także przez funkcję kształtowana. Każdy narząd kształtuje się sam przez harmonijną funkcję, np. kształt podniebienia z jednej strony ważny jest dla funkcji języka, z drugiej strony funkcja języka kształtuje podniebienie.
Zasadniczo za pomocą metody Castillo Moralesa mogą być leczone wszystkie neuromotoryczne zaburzenia sfery ustno-twarzowej od pierwszych dni życia dziecka. Metoda łączy w sobie elementy rehabilitacji sensorycznej, ćwiczeń logopedyczno-gimnastycznych, aktywizowania mięśni mimicznych w siedmiu obszarach na twarzy oraz leczenia ortopedyczno-szczękowego. Jest zindywidualizowanym programem terapeutycznym, opierającym się na wielu metodach rehabilitacyjnych i masażu niemowlęcym. Metoda ustno-twarzowej terapii regulacyjnej polega na stymulacji mięśni biorących udział w procesie mowy: mięśni oddechowych i klatki piersiowej, mięśni kontrolujących ustawianie głowy, mięśni twarzy i jamy ustnej. U noworodków, niemowląt nieprawidłowe napięcie tych mięśni prowadzi do trudności w domykaniu ust, uchwyceniu piersi, ssaniu, połykaniu, później w życiu. Te same partie mięśni biorą udział w produkcji dźwięków mowy, zatem trudności ruchowe w zakresie funkcji fizjologicznych przyczyniają się do zaburzeń artykulacji.
Stosowanie metody Castillo Moralesa u niemowląt jest szczególnie korzystne ze względu na ich możliwości rozwojowe i plastyczność mózgu. Terapia uwzględnia równoległe prowadzenie rehabilitacji metodą Vojty lub NDT Bobath, ponieważ motoryka ustno-twarzowa jest zależna od ułożenia i napięcia mięśni całego ciała. Asymetryczne ułożenie pasa miednicowego i barkowego wpływa na nieprawidłowe ułożenie głowy oraz zaburzenia oddychania. Ćwiczenia przygotowują dziecko do podjęcia funkcji ruchów mimicznych, artykulacyjnych, do jedzenia, picia. Polegają one na wczesnym rozpoznaniu nieprawidłowości i stymulacji punktów neuromotorycznych twarzy.
Kielin opisuje, iż podczas terapii dziecko leży na plecach tyłem, z głową ustabilizowaną między nogami terapeuty. Tak zwana cisza motoryczna rozpoczyna ćwiczenia wstępne. Jedną rękę kładziemy pod potylicę, drugą na klatce piersiowej, lekko ją uciskając. Następnie rozciągamy kark, odchylając głowę do tyłu i do przodu.
Kolejny krok to stymulacja neuromotorycznych punktów twarzy. Jedna ręka trzyma okolicę potylicy, druga stymuluje: punkt dna jamy ustnej, punkt podbródka, punkt wargi górnej i punkt gładzizny. Następnie przechodzimy do parzystych punktów (jednocześnie po lewej i prawej stronie): punkty kąta oka, punkty skrzydełek nosa, punkty kąta ust, punkty żwacza. Każdy punkt stymulujemy przez kilka sekund poprzez lekki uścisk, wibrację, rozciąganie, ugniatanie, głaskanie. Metodą Castillo Moralesa można leczyć wszystkie sensomotoryczne zaburzenia sfery ustno-twarzowej, które są związane z trudnościami ssania, połykania, żucia, oddychania i mowy, a także uzyskuje się dobre rezultaty w zwiększaniu kontroli dziecka nad mięśniami twarzy i ćwiczy się ich ruch.
Program przeznaczony jest dla osób z:
1. Asymetrią twarzy - zespołem wad wrodzonych (np. zespół Downa, Pradera Willego, Beckwitha Widemanna, Angelmana, Aperta, Williama i inne),
2. Dziecięcym porażeniem mózgowym,
3. Autyzmem, mutyzmem, afazją.
Terapia ukierunkowana jest na stymulację:
1. Rozwoju ruchowego i emocjonalnego,
2. Procesów motoryczno - sensorycznych,
3. Etapów rozwoju mowy.
Techniki stosowane w terapii:
1. Dotyk,
2. Rozciąganie,
3. Głaskanie,
4. Rozcieranie,
5. Wibracje,
6. Uścisk.
Efektami stosowania tej metody jest:
1. Domknięcie jamy ustnej,
2. Ustawienie szczęki względem żuchwy,
3. Cofnięcie i podniesienie języka,
4. Normalizacja napięcia mięśni języka, warg, podniebienia,
5. Zahamowanie, bądź zmniejszenie nadmiernego ślinienia,
6. Uaktywnienie, bądź polepszenie funkcji pokarmowych jak ssanie, połykanie, gryzienie, żucie,
7. Poprawa funkcji oddechowej,
8. Poprawa artykulacji,
9. Poprawa fizjonomii.