Wykład z fizykoterapii

Krioterapia- Bogumiła Kiełtyka

Niespójności w nazewnictwie

• Brak jasności w określeniu metod stymulacyjnych i niestymulacyjnych w krioterapii

• Niepełne wyjaśnienia technik zabiegowych w celu osiągania zamierzonych efektów krioterapeutycznych

Krioterapia

krios (gr.) - chłód, lód,

terapia (gr.) - therapeia - przywracanie zdrowia, leczenie

1. Termin obejmujący znaczeniowo wszystkie metody leczenia za pomocą chłodu, czy zimna.

2. Krioterapią określa się głównie zabiegi, które nie niszczą tkanki - rodzaj zabiegu fizykoterapeutycznego.

Krioterapia - definicje

„Krioterapią nazywa się zastosowanie w celach leczniczych bodźca fizykalnego obniżającego temperaturę tkanek”

Prof. Krzysztof Spodaryk

„Krioterapia, to w najprostszym rozumieniu, użycie zimna do celów terapeutycznych albo inaczej terapeutyczne zastosowanie dowolnej substancji, która spowoduje, że ciepło zostanie usunięte z ciała i nastąpi obniżenie temperatury tkanki”

Kenneth L. Knight

„Pod tym pojęciem należy rozumieć bodźcowe,stymulujące stosowanie powierzchniowo temperatur kriogenicznych - poniżej -100˚C, działających bardzo krótko (2-3 minuty), w celu wywołania i wykorzystania fizjologicznych, ustrojowych reakcji na zimno, wspomagania leczenia podstawowego i ułatwienia leczenia ruchem.”

Dr H. Gregorowicz

„Krioterapia to zastosowanie na zewnętrzną powierzchnię ciała temperatury poniżej -100˚C w czasie 2-3 minut celem wywołania i wykorzystania fizjologicznej reakcji na zimno.”

Dr K. Księżopolska-Pietrzak

„…Tak więc ideą kriostymulacji jest jak najszybsze i w jak najkrótszym czasie schłodzenie tkanek celem wywołania odruchowej reakcji przekrwiennej …”

Dr W. Gawroński

„Krioterapia jest nieinwazyjnym zastosowaniem krańcowo niskich temperatur schłodzonego powietrza, par skroplonych gazów, lokalnie lub ogólnoustrojowo, schładzających radiacyjne powłoki ciała przez okres nie przekraczający 3-minutowej ekspozycji.”

Prof. Z. Zagrobelny

KRIOSTYMULACJA

Lokalna:

-Woda z lodem

-Pary ciekłego azotu (-196˚C)

-Pary ciekłego dwutlenku węgla (-75˚C)

-Zimne powietrze

Intensywne dozowanie zimna na wybrany obszar ciała (bark,kolano, itp.), w krótkim czasie

Ogólnoustrojowa w kriokomorach:

-Ciekły azot

-Ciekłe powietrze

-Agregat freonowy

Kriosauna

-pary ciekłego azotu (-195stopni C)

Umieszczenie całego ciała w urządzeniu (w parach ciekłego azotu) z głową wystającą na zewnątrz (wyłączenie termoreceptorów zimna, których najwięcej znajduje się na głowie)

Przebywanie 2, 4 lub więcej osób w pomieszczeniach, w których znajduje się zimne powietrze o

temperaturze od -110˚C do -160˚C. Ze względu na dużą liczbę termoreceptorów zimna w organizmie (około 250 000 - również na twarzy), wskazana jest ta forma kriostymulacji ogólnoustrojowej.

Krioterapia miejscowa- działanie

• Zmniejszenie bólu

• Zmniejszenie obrzęku (poprzez zwiększenie filtracji włośniczkowej)

• Rozluźnienie napięcia mięśni i wzrost ich siły

• Zwiększenie zakresu ruchów w obrębie leczonych stawów

• Zmniejszenie aktywności procesów zapalnych

• Przyspieszenie przepływu krwi

• Reumatoidalne zapalenie stawów

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

• Łuszczycowe zapalenie stawów

• Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych i kręgosłupa

Krioterapia miejscowa- wskazania

• Dyskopatie

• Zapalenie okołostawowe ścięgien, torebki stawowej, mięśni

• Urazy stawów i tkanek miękkich - w fazie naprawczej

• Zespół Sudecka

• Niedowłady spastyczne

• Odnowa biologiczna zmęczonych mięśni

• Nadwaga i otyłość (przyspiesza metabolizm komórkowy)

• W kosmetyce - walka z cellulitem np. (w połączeniu z pneumatycznym masażem uciskowym lub UD)

Krioterapia miejscowa - przeciwwskazania

Nietolerancja zimna

Obecność miejscowych odmrożeń

Krioglobulinemia

Kriofibrynogemia (okluzja naczyń krwionośnych zakrzepami białkowymi pod wpływem zimna)

• Ropno-zgorzelinowe zmiany na skórze

• Stany gorączkowe

• Zmiany zakrzepowo-zatorowe i zapalne w układzie żylnym

• Choroba nowotworowa

• Zaawansowana miażdżyca

• Uszkodzenia skóry

PRZECIWWSKAZANIA WZGLĘDNE

-Wady aparatu zastawkowego serca

-Dusznica bolesna wysiłkowa i spontaniczna

-Przebyte zatory żylne i tętnic obwodowych

-Labilność emocjonalna wyrażająca się zwiększona potliwością skóry.

Krioterapia nie jest przeciwwskazana w następujących schorzeniach wg Księżopolskiej -Pietrzak

• Zaburzenia rytmu serca o częstości wyższej niż

100/min.

• Toczeń rumieniowy układowy /początkowe

stadium/

• Twardzina układowa /początkowe stadium/

• Cukrzyca

• Żylaki podudzi

• Częstoskurcz napadowy

• Metal w tkankach położonych głębiej

• Choroba Reynauda.

Wybór aparatu i czynnika chłodniczego

Przy wyborze aparatu (czynnika chłodniczego) należy wziąć pod uwagę następujące parametry:

• Rodzaj czynnika chłodniczego - odczucia pacjentów,

możliwości aplikacji

• Czas zabiegu dla danego czynnika chłodniczego

• Cena czynnika i jego dostępność

Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia założonego efektu terapeutycznego mają:

• tempo schładzania

• temperatura osiągnięta w tkance

• czas utrzymywania się obniżonej temperatury tkanki

Rodzaj czynnika chłodniczego

-zimno mokre, woda z lodem

temperatura ≥ 0°C

-zimno wilgotne - zimne powietrze

temperatura od -15°C do -30°

-zimno suche - ciekłe gazy

temperatura:

LN2 : -196°C

CO2 : - 75°C

-Zimno mokre

woda z lodem -najszybszy sposób bezpiecznego schładzania (bez kriodestrukcji). Służy do lokalnego schładzania tylko niektórych partii ciała (kończyny). Schładzanie ogólnoustrojowe dla większości osób jest zabiegiem zbyt radykalnym.

Zimno wilgotne

schładzanie zimnym powietrzem uzyskiwanym przez przedmuch powietrza przez wymiennik ciepła

minimalna temp. -30°C, parametry zmieniające się w trakcie zabiegu, wahania temperatury do -15°C (-10°C) Ten rodzaj zimna zawiera wilgoć i dlatego jest przez pacjentów odczuwany jako mniej przyjazne niż zimno suche. Również czas zabiegu jest dłuższy niż zimnem suchym.

Zimno suche

zimno uzyskiwane przez odparowanie skroplonych gazów:

-ciekły azot LN2: -196°C

-ciekłe powietrze LAir: -190°C

-dwutlenek węgla LCO2: -75°C

Zimno z powyższych źródeł jako „suche” jest odbierane

przez pacjenta jako najbardziej przyjazne.

Czas zabiegu

Szybkość uzyskania zbielenia tkanki oraz uczucia tępego bólu na skutek zwężenia naczyń krwionośnych zależy od:

• czynnika chłodniczego

• własności osobniczych skóry oraz głównie tkanki

podskórnej (suchość, otłuszczenie)

• techniki zabiegu

Fazy zabiegu

I. Przygotowanie do zabiegu:

• Osuszenie powierzchni poddawanej aplikacji poprzez przetarcie spirytusem lub chwilowy, szybki nadmuch zimnym kriogentem

• Oszacowanie czasu zabiegu, czas 3 minut jest czasem średnim. Inny czas zabiegu powinien być zastosowany dla osoby silnie umięśnionej lub otłuszczonej, a inny dla szczupłej i o niskiej wadze

II. Dozowanie zimna:

• Aplikacja zimna w sposób bardzo intensywny, głównie na tkankę mięśniową (pośrednio przez skórę), a mniej na skórę, pod którą znajduje się kość (np. okolice krętarzy)

• Osiągnięcie etapu krótkotrwałego zbielenia skóry. Ta faza zabiegu wymaga od terapeuty wyjątkowej uwagi a jednocześnie daje pewność szybkiego, intensywnego odbioru ciepła.

• Osiągnięcie etapu „tępego bólu”, spowodowanego (wg jednej z hipotez) zwężeniem naczyń krwionośnych, co daje pewność odpowiednio głębokiego oziębienia i wywołania pierwszej fazy gry naczyniowej.

III. Czynności po zabiegu:

• Obserwacja, czy powstała czynna powierzchnia przekrwienia z wyraźnym odgraniczeniem od powierzchni skóry nie objętej zabiegiem (druga faza gry naczyniowej).

• Zaobserwowanie, (jeżeli są) bladych plam na zaczerwienionych powierzchniach. Są to bólowe punkty spustowe, które powinny być (sugestia) oziębione oddzielnie specjalnymi dyszami do kriopunktury.

Krioterapia ogólnoustrojowa

Krioterapia ogólnoustrojowa - działanie

• Zmniejszenie bólu (wzrost wydzielania beta-endorfin)

• Zmniejszenie obrzęku (poprzez zwiększenie filtracji włośniczkowej)

• Rozluźnienie napięcia mięśni i wzrost ich siły

• Zwiększenie zakresu ruchów w obrębie leczonych stawów

• Zmniejszenie aktywności procesów zapalnych

• Wzrost stężenia w surowicy krwi adrenaliny, noradrenaliny, ACTH, kortyzolu, testosteronu (u mężczyzn)

• Wzrost poziomu hemoglobiny, leukocytów i płytek krwi

• Przyspieszenie przepływu krwi

• Korzystny wpływ na psychikę

WSKAZANIA

• Obejmują wcześniej wymienione schorzenia do krioterapii miejscowej

Przeciwwskazania do krioterapii ogólnoustrojowej /oprócz wcześniej wymienionych/

-Choroby OUN

-Znaczna niedokrwistość

-Klaustrofobia

-Stany gorączkowe

-Otwarte rany, owrzodzenia

METODYKA ZABIEGU

• Przygotowanie pacjenta /odpowiedni strój, technika oddychania/

• Czas pobytu w kriokomiorze od 1,5/2-3 pierwsze zabiegi/ do 3 minut

• Cykl 10 zabiegów

---