Skinner - teoria zachowania

Behawioryzm Skinnera zachowaniem było odpowiedzią na lekceważenie przez wielu naukowców zachowań ludzkich jako przedmiotu badań. Sądzono bowiem, inaczej niż Skinner, że zachowaniem kierują siły w dużym stopniu od człowieka niezależne. Sam Skinner zachowanie definiuje jako poruszanie się organizmu w obrębie układu odniesienia wyznaczonego przez ten organizm lub rozmaite przedmioty (czyli jednym słowem ~ środowisko)

Skinner wprowadza szereg pojęć (jednocześnie nie odcinając się zupełnie od mowy potocznej):

• Bodziec - część środowiska oddziałująca na organizm

• Reakcja - zachowanie skorelowane z danym bodźcem

• Odruch - zależność między bodźcem a reakcją, przy czym nie jest to neurologiczne wyjaśnianie zachowania

• Latencja - okres między zadziałaniem bodźca a rozpoczęciem reakcji

• Próg - wartość intensywności danego bodźca, która musi zajść żeby poskutkowało to reakcją

• Statyczne właściwości odruchu- 3 cechy odruchu: moment, czas trwania i wielkość reakcji

• Siła odruchu- wypadkowa wartości statycznych odruchu

Behawioryzm bada, więc zależność między zachowaniem człowieka a środowiskiem

Skinner formułuje szereg praw :

• Prawo wielkości reakcji - wielkość reakcji jest funkcją intensywności bodźca (co de facto wynika częściowo z definicji progu). Stosunek tych dwóch wielkości Skinner oznacza symbolem R/S

• Prawo inercji reakcji - reakcja może trwać przez pewien czas po ustaniu działania bodźca

• Prawo sumowania w czasie - wydłużanie czasu działania bodźca lub ponawianie jego działania pozwala uzyskać taki sam efekt jak zwiększanie jego intensywności

• Prawo fazy refrakcji- siła niektórych odruchów po ich wywołaniu utrzymuje się na poziomie niskim lub zerowym. Powraca ona do poprzedniego stanu podczas następującego później okresy braku aktywności. Chodzi tu o odruchy posiadające fazy np. mrugnięcie powieką , które polega na zamknięciu i na ponownym otworzeniu oka, siła odruchu wg, Skinnera się więc w tym przypadku zeruje

• Prawo wyczerpania odruchu- siła odruchu maleje podczas kolejnych wywołań

• Prawo facylitacji - siłę odruchu można zwiększać dodając drugi bodziec, który sam nie wywołuje reakcji. Jest to więc wzmocnienie odruchu, Skinner podaje przykład królika, którego mięśnie osiągały większą siłę skurczu przy dodatkowym emitowaniu głośnych dźwięków

• Prawo hamowania - Siłę odruchu można zmniejszyć wprowadzając drugi bodziec, nie pozostający w żadnej innej zależności z danym efektorem (prawo odwrotne do prawa facylitacji)

• Rozróżnienie zachowań:

a) Zachowanie reaktywne => ma miejsce gdy zarówno B (bodziec), jak i R (reakcja) są obserwowane wzrokowo oraz gdy reakcja pojawia się jako następstwo B(bodźca).
b) Zachowanie sprawcze => mówimy o nim gdy możemy obserwować R, gdy B nie jest dostępne naszej obserwacji. Zachowanie jest sprawcze, gdy jakaś właściwość organizmu sprawia, iż jest on aktywny i demonstruje reakcje dotychczas mu nieznane.
Rozróżnienie zachowań reaktywnych i sprawczych pozwoliło Skinner'owi precyzyjnie odróżnić warunkowanie klasyczne od instrumentalnego
a) Zachowanie reaktywne => jest następstwem warunkowania klasycznego, tzn. działa bodziec obojętny, następuje wzmocnienie i reakcja odruchu motorycznego.
b) Zachowanie instrumentalne => jest przypadkiem uczenia się. Jest to reakcja, która nie jest poprzedzana określonym bodźcem.

• Prawo warunkowania typu S - Równoczesna prezentacja dwóch bodźców, z których jeden (wzmacniający) należy do odruchu występującego w danej chwili z pewną określoną siłą, może spowodować zwiększenie siły odruchu trzeciego, na który składa się reakcja odruchu wzmacniającego i ten drugi bodziec.

• Prawo wygaszania typu S - Jeżeli odruch otrzymujący uprzednio wzmocnienie w wyniku warunkowania typu S zostanie wywołany bez wzmocnienia, to siła tego odruchu maleje. Oba powyższe prawa łatwo odnieść do odruchów warunkowych Pawłowa (podawanie psom żarcia ze wzmocnieniem, czyli np. dzwonkiem)

• Prawo warunkowania typu R - Jeżeli po wystąpieniu jednostki zachowania sprawczego podany zostanie bodziec wzmacniający, to siła odruchu wzrośnie

• Prawo wygaszania typu R. Jeśli po wystąpieniu jednostki zachowania sprawczego , uprzednio wzmacnianej przez warunkowanie, nie nastąpi podanie bodźca wzmacniającego, to siła odruchu maleje

• Prawo kompatybilności - Dwie lub więcej reakcje przestrzenne nienakładające się, mogą występować równocześnie zakłócając się wzajemnie (np. porażenie prądem ręki wywołuje odruch jej zginania, zwężenie naczyń krwionośnych, zaburzenie oddychania etc)

• Prawo dominacji - przy przestrzennym nakładaniu się dwóch odruchów, gdy reakcje są nie do pogodzenia, jedna z nich może wyeliminować drugą

• Prawo algebraicznego sumowania - równoczesne wywołanie dwóch reakcji wykorzystujących w przeciwnym kierunku jeden efektor, pozwala uzyskać reakcję o wielkości będącej ich algebraiczną. Sumą.

• Prawo zlewania się - dwie reakcje, częściowo nakładające się przestrzennie, można wywoływać razem, ale ich postać musi być zmieniona

• Prawo sumowania przestrzennego - jeżeli dwa odruchy mają tę samą postać reakcji, to siła reakcji na obydwa bodźce łącznie jest większy, a okres latencji krótszy

• Prawo reakcji łańcuchowej - reakcja dengo odruchu może być bodźcem dyskryminacyjnym dla innej reakcji lub powodować inną reakcję

• Prawo indukcji - dynamicznej zmianie siły odruchu towarzyszy podobna, lecz niej rozległa zmiana odruchu pokrewnego, przy czym pokrewieństwo to wynika ze wspólnych właściwości bodźca lub reakcji.

Skinner, w przeciwieństwie np. do Watsona, nie uważa, że za pomocą tych praw można niezawodnie przewidywać reakcje za pomocą bodźców.