MEDYCZNA DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA - WYKŁADY
Diagnostyka enzymologiczna.
Enzymy, jednostki, biochemiczny i kliniczny podział enzymów. Izoformy i izoenzymy, metody ilościowych oznaczeń izoform i izoenzymów. Metody oznaczeń enzymatycznych - statyczne, kinetyczne, białka enzymatycznego. Standaryzacja metod oznaczeń enzymatycznych. Enzymologiczna diagnostyka schorzeń narządowych.
Diagnostyka zaburzeń homeostazy białek.
Klasyfikacja (kryteria: budowa chemiczna, metody frakcjonowania, funkcje), metabolizm (synteza, katabolizm, wydalanie, regulacja), zmiany ilościowe białek osocza (hipoproteinemie, hiperproteinemie). Badania dostarczające podstawowych informacji o białkach osocza (poziom białka całkowitego, OB, białkomocz). Białka ostrej fazy. Białka płynów ustrojowych. Budowa i właściwości immunoglobin. Hipoimmunoglobulinemie, hiperimmunoglobulinemie. Przeciwciała monoklonalne i poliklonalne, krioglobuliny.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki węglowodanowej.
Gospodarka energetyczna organizmu. Regulacja hormonalna gospodarki węglowodanowo-lipidowej. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej - wynikające z nieprawidłowego bilansu energetycznego, enzymatycznie uwarunkowane zaburzenia gospodarki węglowodanowej, zaburzenia regulacji hormonalnej. Diagnostyka laboratoryjna cukrzycy.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki lipidowej.
Frakcje lipoproteinowe - charakterystyka. Enzymy metabolizmu lipoprotein. Diagnostyka dyslipoproteinemii. Podział hiperlipoproteinemii według Fredricksona.
Diagnostyka hematologiczna
Hematopoeza - rola cytokin w procesie krwiotworzenia. Układ czerwonokrwinkowy. Morfologia układu granulocytowego. Morfologia układu monocytowego. Morfologia komórek układu chłonnego. Morfologia układu płytko twórczego. Nowotworowe choroby układu krwiotwórczego. Nienowotworowe choroby układu krwiotwórczego.
Układ hemostazy.
Elementy układu hemostazy. Ocena hemostazy pierwotnej - metody oznaczania czasu krwawienia, oznaczanie markerów aktywacji płytek, cytometria przepływowa. Osoczowy układ krzepnięcia - układ wewnątrzpochodny, układ zewnątrzpochodny. Układ fibrynolityczny. Skazy krwotoczne (naczyniowe, płytkowe, osoczowe). DIC. Patofizjologia zaburzeń hemostazy.
Badania czynnościowe nerek.
Badania oceniające stan ukrwienia nerek (ERPF, RBF). Badania oceniające wielkość przesączania kłębuszkowego (GFR) - klirens kreatyniny, klirens inuliny. Frakcja filtracyjna. Badania oceniające funkcje cewek nerkowych - ocena zdolności do zagęszczania moczu (klirens wolnej wody, próba rozcieńczeniowa, próba zagęszczeniowa), ocena czynności wydzielniczej i reabsorbcyjnej cewek nerkowych (transport maksymalny PAH i glukozy, 2-mikroglobulina, wydalanie frakcyjne). Różnicowanie przednerkowej i nerkowej ostrej niewydolności nerek.
Analityka ogólna
Badanie ogólne moczu. Płyny z jam ciała. Podział płynów. Ogólna charakterystyka płynów z jam ciała. Etiologia i patomechanizm powstawania wysięków i przesięków.. Ocena charakteru płynu z jam ciała (płyn przesiękowy, wysiękowy, mieszany). Wytwarzanie i wchłanianie płynu mózgowo-rdzeniowego. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego, wodogłowie. Schemat badania płynu mózgowo-rdzeniowego. Wydzieliny przewodu pokarmowego, układu oddechowego, narządów moczowo-płciowych.
Gospodarka wodno-elektrolitowa.
Podstawowe prawa rządzące równowagą wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Regulacja molalności płynów ustrojowych. Zaburzenia molalności płynu pozakomórkowego. Przestrzenie wodne - ich wielkość i skład jonowy. Oznaczanie wielkości przestrzeni wodnych. Regulacja składu i objętości płynów ustrojowych. Rola nerek w gospodarce wodno-elektrolitowej.
Równowaga kwasowo-zasadowa.
Parametry równowagi kwasowo-zasadowej. RKZ w płynie mózgowo-rdzeniowym. Rola płuc i nerek w regulacji równowagi RKZ. Oksymetria. Dyshemoglobiny (hemoglobina tlenkowęglowa, methemoglobina, sulfhemoglobina). Hemoglobinopatie i talasemie. Metody pomiaru stężenia hemoglobin.
Diagnostyka toksykologiczna
Rozpoznanie zatrucia: wywiad chorobowy, badanie przedmiotowe, badania laboratoryjne. Zatrucia alkoholami. Zatrucia lekami. Zatrucia gazami duszącymi chemicznie. Zatrucia grzybami. Zatrucia środkami ochrony roślin.
Gospodarka żelazowa.
Metabolizm żelaza. Parametry służące do wykrywania niedoboru i nadmiaru żelaza w organizmie. Metody oznaczania żelaza (spektrometria atomowo-absorpcyjna, metody izotopowe, metody chemiczne). Oznaczanie TIBC, transferyny, ferrytyny.
Diagnostyka metabolizmu hemu.
Zaburzenia syntezy hemu. Diagnostyka porfirii. Ocena narażenia na ołów. Bilirubina - powstawanie. Formy występowania bilirubiny. Metody oznaczania bilirubiny, substancje interferujące. Znaczenie diagnostyczne bilirubiny. Testy diagnostyczne przydatne w różnicowaniu hiperbilirubinemii.
Diagnostyka chorób nowotworowych.
Markery nowotworowe - wartość diagnostyczna (wykrywanie, monitorowanie leczenia). Markery nowotworów przewodu pokarmowego. Markery raka gruczołu sutkowego. Markery raka prostaty. Metody oznaczania markerów nowotworowych.
Ocena zaburzeń endokrynologicznych.
Próby czynnościowe układu podwzgórzowo-przysadkowego. Diagnostyka chorób tarczycy. Diagnostyka chorób nadnerczy. Badania endokrynologiczne w monitorowaniu ciąży. Metody immunochemiczne: oznaczanie prohormonów, hormonów, wolnych frakcji hormonu i peptydów.
Każde ćwiczenie praktyczne będzie poprzedzone seminarium zakończonym wejściówką (45 minut)
MEDYCZNA DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA - SEMINARIA
Diagnostyka enzymologiczna
Znaczenie kliniczne badań enzymologicznych. Diagnostyka enzymologiczna schorzeń wątroby i trzustki. Aminotransferazy, fosfataza alkaliczna, fosfataza kwaśna, γ-glutamylotranspeptydaza, leucyloaminopeptydaza, dehydrogenaza glutaminianowa, cholinoesteraza, karbamoilotransferaza ornitynowa, amylaza trzustkowa, lipaza trzustkowa. Diagnostyka laboratoryjna zawału mięśnia sercowego. Kinaza kreatynowa - występowanie, izoenzymy, CKmass. Dehydrogenaza mleczanowa - izoenzymy, zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej.
Diagnostyka zaburzeń homeostazy białek.
Metody rozdziału białek surowicy krwi i płynów ustrojowych (elektroforeza, immunofiksacja, Western blot, wytrąceniowe). Znaczenie diagnostyczne oznaczania białek specyficznych osocza krwi i płynów ustrojowych. Diagnostyka laboratoryjna gammapatii monoklonalnych.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki węglowodanowej.
Aspekty diagnostyczne oznaczania glukozy - ocena zaburzeń przemiany węglowodanowej. Krzywa cukrowa, glikacja białek (glikowana hemoglobina, fruktozamina), oznaczanie insuliny i peptydu C. Ciała ketonowe - metody detekcji. Znaczenie diagnostyczne oznaczania pirogronianu i mleczanu. Węglowodany w surowicy, moczu, innych płynach ustrojowych, wydzielinach i wydalinach ustrojowych.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki lipidowej.
Materiał do badań lipidowych. Metody rozdziału lipoprotein: elektroforeza, ultrawirowanie. Cholesterol, triacyloglicerole, wolne kwasy tłuszczowe. Apolipoproteiny, receptory, enzymy przemiany lipidowej. Homocysteina.
Diagnostyka hematologiczna.
Diagnostyka chorób układu krwiotwórczego. Najczęściej wykonywane hematologiczne badania diagnostyczne. Badania morfologii krwi. Ocena rozmazu krwi obwodowej. Oznaczanie wzoru odsetkowego leukocytów. Badanie oporności krwinek czerwonych. Odczyn opadania krwinek czerwonych.
Diagnostyka koagulologiczna.
Diagnostyka skaz osoczowych. Diagnostyka trombofilii. Diagnostyka zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego. Monitorowanie leczenia przeciwzakrzepowego.
Związki azotowe niebiałkowe
Znaczenie diagnostyczne oznaczania związków azotowych w płynach ustrojowych. Związki azotowe w surowicy. Związki azotowe w moczu. Badania klirensowe.
Analityka ogólna
Mikroskopowa ocena składu osadu moczu. Upostaciowane i nieupostaciowane składniki osadu moczu, zanieczyszczenia. Składniki prawidłowego osadu. Znaczenie kliniczne badania ogólnego moczu ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w diagnostyce zapaleń dróg moczowych i nerek.
Gospodarka wodno-elektrolitowa.
Rola układu kostnego w RKZ i gospodarce wodno-elektrolitowej. Zaburzenia gospodarki wodnej i sodowej. Przemiana chloru. Przemiana potasu. Metody badania osmolarności. Oznaczanie sodu, potasu, chlorków. Elektrody jonoselektywne. Substancje interferujące. Gospodarka fosforanowo-wapniowa. Przemiana magnezu. Metody oznaczania wapnia, magnezu, fosforanów.
Równowaga kwasowo-zasadowa.
Rola wątroby i przewodu pokarmowego w regulacji homeostazy kwasowo-zasadowej. Wpływ pośredniej przemiany materii na gospodarkę kwasowo-zasadową. Podział zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Oddechowe i metaboliczne zaburzenia RKZ. Wpływ zaburzeń RKZ na metabolizm. Prawidłowa analiza zaburzeń RKZ.
MEDYCZNA DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA - ĆWICZENIA
Diagnostyka enzymologiczna.
Diagnostyka enzymologiczna schorzeń wątroby i trzustki. Oznaczanie AlAT i AspAT. Oznaczanie GGTP. Oznaczanie fosfatazy alkalicznej. Oznaczanie -amylazy w surowicy krwi i moczu.
Diagnostyka zaburzeń homeostazy białek.
Oznaczanie białka całkowitego - metoda refraktometryczna i spektrofotometryczna. Oznaczanie fibrynogenu. Elektroforeza białek surowicy krwi. Oznaczanie ceruloplazminy.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki węglowodanowej.
Oznaczanie glukozy na czczo. Wykonanie krzywej cukrowej. Oznaczanie insuliny. Oznaczanie hemoglobiny glikowanej i fruktozaminy.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki lipidowej.
Oznaczanie cholesterolu całkowitego metodą enzymatyczną. Oznaczanie cholesterolu HDL metodą pośrednią i bezpośrednią (metoda fixed time). Oznaczanie cholesterolu LDL metodą pośrednią i bezpośrednią. Oznaczanie triacylogliceroli metodą enzymatyczną.
Badanie hematologiczne.
Wykonanie morfologii krwi obwodowej metodą tradycyjną (oznaczenie hemoglobiny metodą Drabkina, hematokrytu, liczby krwinek białych metodą komorową) i za pomocą analizatora hematologicznego. Oznaczenie OB. Wykonanie rozmazu krwi obwodowej - oznaczanie wzoru odsetkowego leukocytów.
Diagnostyka koagulologiczna.
Oznaczanie PT, APTT, TT. Oznaczanie fibrynogenu. Oznaczanie liczby płytek.
Związki azotowe niebiałkowe - znaczenie diagnostyczne.
Wykonanie klirensu kreatyniny. Oznaczanie mikroalbuminurii. Oznaczanie amoniaku. Oznaczanie mocznika. Oznaczanie kwasu moczowego.
Analityka ogólna.
Ocena cech fizycznych moczu (ilość, barwa, ciężar właściwy, odczyn). Ocena cech chemicznych moczu (oznaczanie stężenia białka, glukozy, barwników żółciowych, ciał ketonowych, białka Bence-Jonesa). Testy paskowe. Badanie osadu moczu - składniki prawidłowego i patologicznego osadu.
Oznaczanie parametrów gospodarki wodno-elektrolitowej.
Oznaczanie wapnia, magnezu, fosforu. Oznaczanie sodu, potasu, chlorków.
Równowaga kwasowo-zasadowa.
Oznaczanie parametrów RKZ i interpretacja wyników. Oznaczanie kwaśności miareczkowej moczu.
6