RODZAJE BIBLIOGRAFII

Kryteria podziału bibliografii:

1. zasady doboru materiału według wspólnych cech

2. przyjęty zakres (treściowy) i zasięg (formalny) spisu

3. ogólny zasięg chronologiczny

4. metodyka sporządzania spisu

5. przeznaczenie spisu

1. Zasady doboru materiału według wspólnych cech

Podstawą doboru materiałów w spisie bibliograficznym mogą być ich wspólne cechy :

wydawniczo-formalne BIBLIOGRAFIE FORMALNO-WYDAWNICZE	treściowe BIBLIOGRAFIE TREŚCIOWE
cechy: - wytwórca dokumentów: indywidualny lub zbiorowy - forma wydawnicza - forma piśmiennicza	cechy: - wspólny dział wiedzy, dziedzina treści, temat, zagadnienie
do tej kategorii zaliczają się bibliografie: a) narodowe b) terytorialne podmiotowe (regionalne i lokalne) c) osobowe podmiotowe d) form wydawniczych (np. bibliografie wydawnictw ciągłych) e) form piśmienniczych (np. bibliografie bibliografii, słowników, pamiętników)	podział tych bibliografii wynika z szerokości zakresu ich treści: a) bibliografie wielkich dziedzin wiedzy (np. techniki, sztuk pięknych) b) dziedzin (np. bibliotekoznawstwa, astronomii) c) zagadnień (np. wojen napoleońskich, powstania warszawskiego) bibliografie terytorialne przedmiotowe, w tym krajoznawcze osobowe przedmiotowe

Definicje:

Bibliografia podmiotowa: rejestruje piśmiennictwo, którego podmiotem (wytwórcą) jest naród, terytorium lub osobą (jako autor)

Bibliografia terytorialna podmiotowa: ujmuje dokumenty wydawane lub drukowane na danym terytorium, rejestruje dorobek osób zamieszkujących to terytorium lub wywodzących się z niego

Bibliografia przedmiotowa: Wykazuje piśmiennictwo, którego tematem (przedmiotem) jest dane terytorium bądź dana osoba

2. Ogólny zasięg chronologiczny

Bieżące	Retrospektywne	Prospektywne
Rejestrują w odcinkach, w sposób ciągły, publikacje ukazujące się w oznaczonych kolejno okresach współczesnych	Wykazują dokumenty wydane w zamkniętym okresie minionym	Obejmują publikacje zamierzone, przygotowane do ogłoszenia

3. Podział bibliografii ze względu na zakres i zasięg

Bibliografie ogólne	Bibliografie specjalne
pełny zakres zasięg terytorialny nieograniczony lub obejmujący przynajmniej terytorium jednego państwa	zakres ograniczony lub zakres pełny przy ograniczonym zasięgu autorskim lub formalnym
do ogólnych zaliczają się bibliografie: powszechne (uniwersalne) o zasięgu światowym, dziś już niespotykane narodowe, pojmowane jako zespół (system) spisów, obejmujących różne typy dokumentów (w Polsce - cztery człony)
typy bibliografii narodowych: państwowy: rejestrują produkcję wydawniczą państwa narodowy: obejmują piśmiennictwo danego narodu, wydawane w kraju, lecz również za granicą (wówczas uwzględnia się dokumenty związane związane z narodem pochodzeniem twórcy, tematem lub językiem) językowy: wykazują wydania w języku narodu, niezależnie od miejsc ich publikacji i narodowości autorów

4. Metodyka doboru materiału bibliograficznego

Kompletne	Selekcyjne
Dążą do zarejestrowania wszystkich dokumentów w przyjętym zakresie i zasięgu (np. narodowe, terytorialne podmiotowe, osobowe podmiotowe)	Stosują dobór materiału bibliograficznego ze względu na: - wartość merytoryczną - aktualność - przydatność - znaczenie

5. Metodyka sporządzania opisów bibliograficznych

Prymarne	Pochodne
Opisy materiałów wykonywane są na podstawie ich bezpośredniego oglądu (z autopsji)	Opisy przejmowane są z innych spisów bibliograficznych, z reguły z bibliografii narodowej, jako mającej charakter wzorcowy i reprezentującej w pełni typ bibliografii prymarnej

6. Zawartość opisu bibliograficznego:

• rejestracyjne

• adnotowane

• analityczne

• krytyczne

• pełnotekstowe (bibliografie elektroniczne: opis bibliograficzny + pełny tekst dokumentu do przeglądania on-line lub w postaci plików do ściągnięcia „downloadable”, przykład: Research Papers in Economics, http://ideas.repec.org)

Rejestracyjne	Adnotowane
zawiera wyłącznie opisy bibliograficzne, ujmujące podstawowe cechy formalno-wydawnicze identyfikujące dokument	opisy uzupełnione są adnotacjami
Bibliografie adnotowane
Analityczne (dokumentacyjne)	Krytyczne
zamiast adnotacji, wprowadzone są analizy dokumentacyjne (abstrakty) tj. sformalizowane charakterystyki treści dokumentów	adnotacje lub analizy dokumentacyjne zawierają ocenę treści dokumentów

Definicje:

Adnotacja:

Zwięzła charakterystyka dotycząca jego treści i/lub cech pozatreściowych specyficznych dla danego dokumentu, towarzysząca opisowi bibliograficznemu lub bezpośrednio tekstowi tego dokumentu.

Adnotacja księgoznawcza:

Adnotacja dotycząca cech wydawniczych, piśmienniczych lub innych cech formalnych dokumentu, a także jego historii, autorstwa, związków bibliograficznych z innym dokumentem, losów oraz przeznaczenia czytelniczego.

Bibliografia analityczna: inaczej bibliografia abstraktowa, bibliografia adnotowana, w której adnotacje mają charakter analiz dokumentacyjnych wskazujących lub analiz dokumentacyjnych omawiających.

Abstrakt (analiza dokumentacyjna): Zwięzłe streszczenie dokumentu, towarzyszące jego opisowi bibliograficznemu lub bezpośrednio tekstowi dokumentu.

Abstrakt omawiający (analiza dokumentacyjna omawiająca): abstrakt przedstawiający szczegółową problematykę dokumentu, zawarte w nim najważniejsze dane faktograficzne, zastosowane metody, tok rozumowania oraz wnioski autora wraz z ich uzasadnieniem.

Abstrakt wskazujący (analiza dokumentacyjna wskazująca): abstrakt podający tematykę dokumentu i/lub główne tezy autora, sygnalizujący istnienie dokumentów na dany temat.

7. Przeznaczenie bibliografii

• bibliografie naukowe

• służące upowszechnianiu wiedzy (popularnonaukowe)

• handlowe (bibliografie księgarskie i wydawnicze)

• bibliofilskie, opracowywane i wykorzystywane przez miłośników książki pięknie wydanej, cennej i rzadkiej

Bibliografia księgarska - odmiana ogólnej, rejestrująca publikacje znajdujące się w obiegu księgarskim oraz uwzględniająca w opisie ich cechy ważne dla tego obiegu: rodzaj oprawy, cenę wagę, wysokość nakładu, dostępność w handlu

BIBLIOGRAFIE
OGÓLNE	SPECJALNE
a) powszechne (uniwersalne) b) narodowe	treściowe	wydawniczo-formalne	formalno-treściowe (podmiotowo-przedmiotowe)
		a) wielkich działów wiedzy b) dziedzin c) zagadnień - regionalne przedmiotowe - lokalne przedmiotowe - osobowe przedmiotowe	a) form wydawniczych b) form piśmienniczych c) regionalne i lokalne podmiotowe d) osobowe podmiotowe - w tym bibliografie zespołów osobowych	a) lokalne i regionalne podmiotowo-przedmiotowe, w tym krajoznawcze b) osobowe podmiotowo-przedmiotowe

Kolor szary: bibliografie o zasięgu ograniczonym

Definicje:

Bibliografia krajoznawcza: spis terytorialny przedmiotowy o ukierunkowaniu zalecającym, popularnym, mające wspomagać rozwój krajoznawstwa i turystyki, ale również służące celom ogólnym. Przedmiotem bibliografii krajoznawczej jest państwo, zespół państwa lub cały kontynent (a zatem teren geograficzny szerszy od regionu). Poprzez syntezę bibliograficzną zmierza ona do wszechstronnej charakterystyki wybranego obszaru w ujęciu geograficznym, historycznym, gospodarczym, prawno-politycznym i kulturalnym, w niektórych bibliografiach dołącza się ponadto wykaz najwartościowszych dzieł z literatury pięknej.

Bibliografia zespołów osobowych: najczęściej pracowników instytucji naukowych, przedstawiające ich dorobek publikacyjny w jednolitym układzie abecadłowym nazwisk albo według struktury organizacyjnej danej placówki - z uwzględnieniem wydziałów, instytutów, itd.

Oprac. na podst. Z. Żmigrodzki (red.). Bibliografia. Metodyka i organizacja. Warszawa: 2000

5

---