• antagonizowanie: antagonizm płci, klas, wschód-zachód etc.

• tworzenie kultury hegemona - hegemonia kulturowa; emancypacja, płeć jako wybór kulturowy (queer, gender)

• XIX w., Marks - przedstawienie naukowe; Engels - syn fabrykanta; wrażliwy na krzywdę robotników, przedstawinie mniej teoretyczne

• burżuazyjna - dziś kapitalistyczna

• materializm - sfera duchowa, kulturowość pochodzą od materii; materializm dialektyczny

• walka klas - antagonizm klas

• stosunki produkcji (albo jesteśmy pracownikami, albo pracodawcami) i środki produkcji (to, co służy do wytwarzania dóbr: fabryki, maszyny, warsztat)

• relacja pracodawca - pracobiorca, zawsze prowadzi do wyzysku: jak najmniejszej zapłaty, alienacji pracownika od jego pracy, która jest sprzedawana przez przedsiębiorcę; na tym polega kapitalizm (zysk wymusza kolejne zyski)

• zapłata taka, aby zapewniała przeżycie, ale uniemożliwiła oszczędzanie czy realizację wyższych potrzeb

• nadbudowa - duchowe wytwory twórczości człowieka (religia, kultura, polityka); warunkowa jest przez bazę („byt określa świadomość”), duch jest determinowany przez materialność

• „religia opium dla mas” - zawsze na usługach tego, kto ma władzę (tak jak polityka, kultura)

• utrzymywanie klasy robotniczej na niższym poziomie świadomości; kultura staje się środkiem władzy (indoktrynujący nauczyciel; ksiądz zabraniający się buntować)

• baza i nadbudowa (determinacja jednokierunkowa - z dołu do góry; np. Pojawienie się maszyny prowadzi do zmiany w sposobie produkcji):

• nadbudowa

• sztuka

• kultura

• polityka

• baza

• stosunki produkcji

• środki produkcji

• zmiany wychodzą zawsze od dołu (wg. Marksa)

• kultura jako władza klasowa

• niewolnictwo (siłą wytwórczą niewolnik) ---> feudalizm (chłop pracujący na feudała), burżuazja (środki produkcji w prywatnych rękach; po przeciwnej stronie proletariat), kapitalizm

• socjalizm - utopia: powszechna wartość środków produkcji, miał prowadzić na końcu do komunizmu, zniesienia własności; Marks sądził, że odkrył prawidła kierujące rzeczywistością; nie założył jednak, że kapitalizm może ewoluować (zabezpieczenie prawne pracownika); antagonizm między pracodawcą a pracobiorcą zmniejsza się cały czas

• Marks uważał, że pracodawcy nie oddadzą środków produkcji proletariuszom, że konieczna jest rewolucja

• walka odbywała się zwykle w nadbudowie: gazetki, indoktrynacja; ale kształtując świadomość robotnika psuje się bazę - a więc można działać w dół

• 12 tez o Feuerbachu; 12 - filozofom dotąd chodziło o teoretykę, opis świata; marksiści chcą świat zmieniać (jak queer, krytyka feministyczna)

• rewolucja ma prowadzic do emancypacji klasy robotniczej

• hegemonia kulturowa dziś: jest wiele źródeł kształtujących dzisiejszą kulturę

• Marks uważał, że nie ma „czystej” sztuki, sztuki dla sztuki; wszystko ma jakieś podłoże

• stąd postulaty modernistów o sztukę dla sztuki - bez propagandy; stąd też niechęć komunistów do modernizmu