Pylica azbestowa (inaczej azbestoza) - choroba płuc, będąca wynikiem wieloletniego wdychiwania włókien azbestowych o mikroskopijnych rozmiarach (20-50 µm). Następuje zwłóknienie płuc, często również i opłucnej, gdyż włókienka azbestu działają silnie drażniąco na drodze chemicznej i mechanicznej. Powikłaniem azbestozy jest często nowotwór płuc.
Rak krtani (łac.carcinoma laryngis) to najczęstszy nowotwór górnych dróg oddechowych, histologicznie w 98% przypadków będący rakiem płaskonabłonkowym. Występuje 5-krotnie częściej u mężczyzn niż kobiet i ma silny związek z nałogiem palenia tytoniu. Najczęściej pojawia się w 6 i 7 dekadzie życia, jednakże u palaczy może pojawić się wiele lat wcześniej. Rzadkością jest u ludzi do 20 roku życia.(ok. 1,5% przypadków). Nieznane są uwarunkowania genetyczne powstania raka krtani, do rozwoju nowotworu predysponuje palenie tytoniu i spożywanie alkoholu.
Objawy:
przewlekła chrypka zwłaszcza u osoby palącej tytoń
duszność i/lub stridor krtaniowy
jednostronny, przewlekły ból ucha
dysfagia
odynofagia
przewlekły kaszel
krwioplucie
foetor ex ore (cuchnący oddech)
utrata masy ciała
guz szyi spowodowany rozrostem masy guza bądź przerzutami do węzłów chłonnych
bolesność palpacyjna krtani
uwypuklenie błony pierścienno-tarczowej
Rozpoznanie:
wykonanie laryngoskopii pozwala stwierdzić obecność kruchego guza w kształcie kalafiora z mnogimi ogniskami martwicy leżącego na zmienionej zapalnie błonie śluzowej krtani
Leczenie:
wczesne fazy rozwoju choroby
radioterapia
laserowa chordektomia
zaawansowane postaci choroby
laryngektomia częściowa bądź całkowita
radioterapia przez okres 4 - 5 tygodni
tracheotomia w przypadku zwężenia dróg oddechowych
konieczność założenia drenu przezprzełykowego lub gastrostomii w przypadku naciekania przełyku.
Nieżyt nosa (potoczna nazwa katar) - pojęcie dotyczące objawów zapalenia błony śluzowej nosa (niekiedy także zatok przynosowych).
Do objawów należą: kichanie, "drapanie" w nosie i gardle, kaszel, pieczenie spojówek, wyciek płynnej wydzieliny z nosa, ogólne osłabienie, ból głowy, stan podgorączkowy.
Najczęstszą przyczyną wystąpienia kataru są zakażenia wirusowe, szerzące się drogą kropelkową. Z tego względu należy unikać kontaktów z chorymi, ograniczyć przebywanie w większych skupiskach ludzi w okresach nasilania zachorowań (wiosna, jesień).
Leczenie zależy od przyczyny wywołującej i najczęściej jest to leczenie objawowe.
Rakowiak (ang. carcinoid, łac. argentaffinoma) Należy do nowotworów wywodzących się z komórek APUD, tzw. APUD-oma (Amine Precursors Uptake and Dekarboxylation).
Jest to nowotwór wywodzący się z komórek wewnątrzwydzielniczych, znajdujących się w przewodzie pokarmowym oraz poza nim, w wyspach trzustki, płucach, rdzeniu nadnerczy, w tarczycy (komórki C), podwzgórzu i przysadce. Rakowiak jest nowotworem hormonalnie czynnym, co oznacza, iż wydziela aktywnie hormony. Najczęstszym miejscem występowania jest układ pokarmowy. Wg niektórych danych lokalizacja ta stanowi ponad 95% przypadków rakowiaka. Carcinoid jest najczęstszym nowotworem jelita cienkiego oraz wyrostka robaczkowego. Wywodzi się z komórek, które różnicują się w kierunku neuroendokrynnym (tzw. komórki Kulczyckiego).
Objawy:
ból
wyczuwalny guz
biegunka
spadek masy ciała
perforacja jelita (rzadko)
zespół rakowiaka (najczęściej w przypadku przerzutów do wątroby i w zaawansowanej chorobie - stosunkowo rzadko w ogóle przypadków)
Zespół rakowiaka
Komórki rakowiaka pobierają znaczną ilość tryptofanu i przekształcają go 5-hydroksytryptofan, a następnie w serotoninę - hormon odpowiedzialny za większość objawów zespołu. Serotonina przekształcana jest w organizmie do kwasu 5-hydroksyindolooctowego, który wydalany jest z moczem. Zwiększona ilość tego związku w moczu stanowi marker dla tego nowotworu.
Zespół rakowiaka objawia się:
zaburzeniami naczyniowymi (sinica i napadowe przekrwienie skóry)
kolkowe bóle brzucha
znaczne pobudzenie motoryki przewodu pokarmowego, prowadzące do biegunek
podobne do astmatycznych, napady skurczu oskrzelowego (ok. 33% chorych)
zaburzenia pracy serca
zwłóknienie wsierdzia prawej połowy serca oraz deformacja zastawek (ok. 50% chorych)
obrzęki
powiększenie wątroby (tylko w przypadkach przerzutów)
Leczenie zespołu rakowiaka jest trudne. Stosuje się somatostatynę, pseudohormony. Badania wykazały skutecznośc leczenia przy podawaniu interferonu alfa.
Zespół rakowiaka
Komórki rakowiaka pobierają znaczną ilość tryptofanu i przekształcają go 5-hydroksytryptofan, a następnie w serotoninę - hormon odpowiedzialny za większość objawów zespołu. Serotonina przekształcana jest w organizmie do kwasu 5-hydroksyindolooctowego, który wydalany jest z moczem. Zwiększona ilość tego związku w moczu stanowi marker dla tego nowotworu.
Zespół rakowiaka objawia się:
zaburzeniami naczyniowymi (sinica i napadowe przekrwienie skóry)
kolkowe bóle brzucha
znaczne pobudzenie motoryki przewodu pokarmowego, prowadzące do biegunek
podobne do astmatycznych, napady skurczu oskrzelowego (ok. 33% chorych)
zaburzenia pracy serca
zwłóknienie wsierdzia prawej połowy serca oraz deformacja zastawek (ok. 50% chorych)
obrzęki
powiększenie wątroby (tylko w przypadkach przerzutów)
Leczenie zespołu rakowiaka jest trudne. Stosuje się somatostatynę, pseudohormony. Badania wykazały skutecznośc leczenia przy podawaniu interferonu alfa.
Leczenie
Chirurgiczne. Przerzuty odległe (np. do wątroby) nie są przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu. Uważa się, że każde zmniejszenie masy ogólnej nowotworu zmniejsza prawdopodobieństwo pojawienia się zespołu rakowiaka oraz wydłuża życie pacjenta (wg niektórych źródeł nawet o 10-15 lat). Chemio- i radioterapia nie znalazły zastosowania w leczeniu rakowiaków.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) (ang. COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease ) - jest jednym z najważniejszych problemów i wyzwań dla współczesnej medycyny. Choć z nazwy mało znana przeciętnemu człowiekowi, stanowi jedną z głównych przyczyn przewlekłej chorobowości i umieralności na świecie. Według obowiązującej definicji POChP jest chorobą charakteryzującą się postępującym (najczęściej) ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Jest to związane z nieprawidłową odpowiedzią zapalną ze strony układu oddechowego na szkodliwe pyły i gazy z jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego życia.
Czynniki ryzyka, przyczyny choroby
Najważniejszym, udowodnionym bezsprzecznie czynnikiem ryzyka POChP jest palenie papierosów oraz tytoniu w każdej, innej postaci (fajka, cygara), palenie tytoniu stanowi ponad 90% osób chorych na POCHP. Innymi czynnikami ryzyka są: narażenie na dymy i gazy przemysłowe, zanieczyszczenie środowiska.
Choroba dotyczy ok 10-15% populacji Polski
Na marginesie warto podkreślić, że w przypadku tej jak i wielu innych chorób, mówi się nie o przyczynach ale o czynnikach ryzyka, czyli elementach w znaczącym stopniu sprzyjających wystąpieniu danego schorzenia. Ludzki organizm jest zbyt złożonym mechanizmem, a różnice pomiędzy poszczególnymi ludźmi są zbyt wielkie aby ten sam czynnik u każdego człowieka wywoływał identyczny efekt - chorobę. Przyczyną tego są przede wszystkim uwarunkowania genetyczne, środowisko i warunki życia danego człowieka. Jednym słowem nie każdy kto pali 20 papierosów dziennie musi zachorować na POChP. Osoby które w swoim kodzie genetycznym mają zapisane „mistrzowskie zdolności” autoregeneracji swojego układu oddechowego mogą teoretycznie palić do woli. (Jednak nie należy zapominać, że palenie tytoniu niszczy nie tylko układ oddechowy!) Palacze z defektem mechanizmów auto-naprawczych bardzo szybko poczują skutki swego nałogu. Dziś nie potrafimy jeszcze w prosty sposób powiedzieć, kto z nas ma jakie predyspozycje i jakim kompletem genów obdarzyli nas rodzice. Wiemy za to z pewnością, że lepiej nie palić bo wówczas intensywne korzystanie z mechanizmów auto-naprawczych nie będzie konieczne.