STATYSTYKA- JEST NAUKA O METODACH BADABIA ZJAWISK MASOWYCH ZACHODZACYCH W OTACZAJACEJ NAS RZECZYWISTOSCI.
POSIADA DWA DZIALY:
ST.OPISOWA-ZAJMUJE SIĘ METODAMI GROMADZENIA I PREZENTACJI DANYCH I METODAMI ICH SUMATUCZNEGO OPISU
ST. MATEMATYCZNA-BUDUJE REGULY WNIOSKOWANIA O WLOSNOSCIACH BADANEJ ZBIOROWOSCI (NA PODSTAWIE DANYCH CZESCI TEJ ZBIOROWOSCI WYBRANEJ W SPOSÓB LOSOWY)
ZJAWISKA MASOWE-(PROCESY NAUKOWE) TO ZJAWISKO KTÓRE W MASIE CHARAKTERYZUJA SIĘ PEWNA PRAWIDLOWOSCIA (KTOREJ TO NIE DA SIĘ ZAOBSERWOWAC NA PODSTAWIE POJEDYNCZEGO PRZYKLADU
PRAWIDLOWOSCI-POWSTAJA W PROCESIE MASOWYM W WYNIKU DZIALANIA PRZYCZYN GLOWNYCH
PRZYCZYNY GLOWNE-KSZTALTUJA STRUKTURE PROCESU MASOWEGO, JEGO ROZWOJ W CZASIE. WYWOLUJA ONE WYSTEPOWANIE PRAWIDLOWOSCI. ZRODLEM ODCHYLEN OD NICH S.A. PRZYCZYNY UBOCZNE (LOSOWE,NIETYPOWE)
PRZYCZYNY UBOCZNE-NIE S.A. ZWIAZANE Z ISTOTA DANEGO ZJAWISKA, PRZY BADANIU ODPOWIEDNIO LICZNEJ GRUPY ZNOSZA SIĘ NAWZAJEM
CEL BADANIA STAT-WYODREBNIENIE PRZYCZYN GLOWNYCH I ELIMINACJA PRZYCZYN UBOCZNYCH (POZNANIE PRAWIDLOWOSCI W PROCESACH MASOWYCH I ICH WYRAZENIE ILOSCIOWE)
STRUKTURA PROCESU MASOWEGO:
1.SKLADNIK SYSYTEMATYCZNY (EFEKT DZIALANIA PRZYCZYN GLOWNYCH)
2.SKLADNIK PRZYPADKOWY (EFEKT DZIALANIA PRZYCZYN UBOCZNYCH)
ZBIOROWOSC STAT-(POPULACJA, MASA, STAT.) ZESPOL NIEIDENTYCZNYCH JEDNOSTEK, KTÓRE S.A. PRZDMIOTEM BADANIA STAT, KTÓRE MAJA CHOCIAZ 1 CECHE WSPOLNA ISTOTNA DLA BADANIA (TO LUDZIE, ZWIERZETA, ROSLINY LUB ZDARZENIA ITP.)
2 RODZAJE ZBIOROWOSCI STAT:
1.ZBIOROWOSC GENERALNA (POPULACJA GEN., ZBIOROWOSC CALOKOWITA)
2.ZBIOROWOSC PROBNA (CZESCIOWA, PROBKA, TWORZY JA TYLKO CZESC ZB. CALKOWITEJ)
CECHA STAT.-WLASCIWOSC JEDNOSTKI STAT.
CECHY STAT.-
1.CECHY STALE-STANOWIA KRYTERIUM PRZYNALEZNOSCI JEDNOSTEK DO BADANEJ ZBIOROWOSCI. CECHY TE NIE PODLEGAJA BADANIU A OKRESLAJA JEDNOSTKI POD WZGLĘDEM RZECZOWYM LUB CZASOWYM LUB PRZESTRZENNYM
2.CECHY ZMIENNE-STANOWIA PRZEDMIOT BADANIA, S.A. TO:
1.CECHY ILOSCIOWE(MIERZALNE)-(WŁAŚCIWOŚCI OPISUJE SIĘ LICZBOWO)
-C.TYPU SKOKOWEGO-PRZYJMUJA WARTOSCI CALKOWITE
-C.CIAGLE-PRZYJMUJA WARTOSCI RZECZYWISTE (WSZYSTKIE)DANEGO PRZEDZIALU
2.CECHY JAKOSCIOWE(NIEMIERZALNE)-(WŁAŚCIWOŚCI OPISUJE SIĘ SLOWNIE)
-C.DWUDZIELNE-MAJA 2 WARIANTY
-C.WIELODZIELNE-MAJA WIECEJ NIŻ 2 WARIANTY
3.CECHY QUASI-ILOSCIOWE (PORZADKOWE)-WŁAŚCIWOŚCI OPISUJE SIĘ SLOWNIE LUB LICZBOWO
BADANIE STAT.-ZESPOL CZYNNOSCI MAJACYCH NA CELU WYKRYCIE PRAWIDLOWOSCI W ZAKRESIE STRUKTURY, WSPOZALEZNOSCI I DYNAMIKI ZJAWISK MASOWYCH.
WYROZNIA SIĘ:
4 ETAPY BADANIA STAT.
1.PROJEKTOWANIE BADANIA FINANSOWEGO
2.ZBIERANIE DANYCH STAT. I OBSERWACJA ST.
3.OPRACOWANIE ZEBRANEGO MATERIALU
4.ANALIZA WYNIKOW I ICHINTERPRETACJA
BADANIE STAT DZIELI SIĘ NA:WYCZRPUJACE(PELNE) I NIEWYCZERPUJACE(NIEPELNE)
CZYNNIKI WARUNKUJACE BADANIE CZESCIOWE:
1,NISZCZECY CZRAKTER BADANIA
2.B. LICZNY ZBIOR POBULACJI GENERALNEJ
3.DLUGOTRWALOSC I KSZTALTOWNOSC BADANIA
4.POTRZEBA UZYSKANIA TYLKO INFORMACJI ORIENTACYJNYCH
METODY BADANIA CZESCIOWEGO:
1.REPREZENTACYJNA-OPARTA NA PROBIE RAPREZENTACYJNEJ
2.REPRWZENTATYWNA-PROBA LOSOWA, OTRZYMYWANA W WYNIKU DOBORU LOSOWEGO (KAZDA Z JEDNOSTEK MA TAKA SAMA SZANSE DOSTANIA SIĘ DO PROBY)
SCHEMAT LOSOWANIA-TECHNIKA DOBORU DO PROBY:
1.LOSOWANIE NIEOGRANICZONE (JEDNOSTKI LOSOWANE S.A. Z CALEJ ZBIOROWOSCI GENERALNEJ)
2,LOOWANIE WARSTWOWE(POPULACJE GENERALNA DZIELIMY NA WARSTWY WG. PEWNYCH CECH I LOSUJEMY ELEMENTY DO PROBY Z KAZDEJ WARSTWY)
1.METODA MONOGRAFICZNA-OPISYWANIE 1 LUB KILKU JEDNOSTEK WYBRANYCH CELOWO
2.METODA ANKIETOWA-OPARTA NA ANKIECIE MA CHARAKTER SONDAZOWY (ANKIETY :ANIMOWE, IMIENNE, TYPU AMERYKANSKIEGO(DOT.MASY), ANGIELSKIEGO(DO WASKIEGO GRONA SPECJALISTOW)
W SKLAD BADAN STST. WCHODZA SZACUNKI:
1.INTERPOLACYJNE-SZACOWANIE NIEZNANYCH WARTOSCI CECHY NA PODSTAWIE ZNANYCH WARTOSCI SASIEDNICH
2.EKSTRAPOLACYJNE-SZACOWANIE WARTOSCI WYKRACZAJACYCH POZA PRZEDZIAL WARTOSCI ZNANYCH(STOSOWANIE DO PROBLEMATYKI PROGNOZ)
BADANIA STAT. MOGĄ BYĆ:
1.CIAGLE-DOT. OBSERWACJI ZJAWISK W CZASIE W SPOSÓB NIEPRZERWANY NP. EWIDENCJA URODZEN
2.OKRESOWE-PODEJMOWANE STALE W PEWNYM OKRESIE CZASU NP. SPIS LUDNOSCI
3.DORAZNE-PODEJMOWANE PRZEZ POJAWIENIE SIĘ SZCZEGOLNYCH OKOLICZNOSCI LUB POTRZEB (NP.W WYNIKU POWODZI)
BLEDY W MATERIALE STAT.
1.SYSTEMATYCZNE(JEDNOKIERUNKOWE),TOWARZYSZA SKLADNIKOWI SYSTEMATYCZNEMU, S.A. GROZNE
2.LOSOWE(PRZYPADKOWE, ROZNOKIERUNKOWE)TOWARZYSZA SKLADNIKOWI PRZYPADKOWEMU(NIE SA GROZNE W SKUTKACH,ZNOSZA SIĘ NAWZAJEM
KONTROLA MATERIALU STAT-FORMALNA(CO DO FORMY) I MERYTORYCZNA(CO DO TRESCI)
GRUPOWANIE STAT.-PODZIAL ZROZNICOWANEJ ZBIOROWOSCI NA MOZLIWIE JEDNORODNE GRUPY Z PUNKTU WIDZENIA PEWNYCH ISTOTNYCH KRYTERIOW OKRESLONYCH W ZWIAZKU Z CELEM BADANIA STATYCZNEGO (EFEKTEM GRUPOWANIA JEST SZEREG STAT.)
1.GRUPOWANIE TYPOLOGICZNE-OPARTE NA CESZE JAKOSCIOWEJ
2.GRUPOWANIE WARIANCYJNEJ-OPARTE NA CESZE ILOSCIOWEJ
GRUPOWANIE POWINNO SPELNIAC ZASADE:
1.ROZLACZNOSCI-POSZCZEGOLNE JEDNOSTKI O OKKRESLONYCH CECHACH POWINNY BYĆ PRZYDZIELONE DO OKRESLONYCH GRUP
2.KOMPLETNOSCI-KLASY MUSZA OBJAC WSZYSTKIE JEDNOSTKI W DANEJ ZBIOROWOSCI
WYNIKI BADANIA STAT.- MOGĄ BYĆ ZAPREZENTOWANE W POSTACI SZEREGOW STAT, TABLIC STAT LUB WYKRESOW STAT
SZEREG STAT.-UPORZADKOWANY NA OGOL ROSNACO CIAG LICZBOWY. MOŻNA GO PODZIELIC Z PUNKTU WIDZENIA 2 KRYTERIOW
1.MERYTERUCZNEGO:
-SZEREG PRZESTRZENNY(GEOGRAFICZNY, TERYTORIALNY)UTWORZONY NA PODSTAWIE JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH NP. MIAST, PANSTW)
-SZEREGI CZASOWE-DYNAMICZNE
-SZEREGI CHRONOLOGICZNE-PREZENTUJA ROZWOJ ZJAWISK W CZASIE (SCISLE OKRESLONY MOMENT-SZEREG CZASOWY MOMENTOW)(PEWNE PRZEDZIALY CZASOWE NP. ROK, SZEREG CZASOWY OKRESOW)
-SZEREGI STRUKTURALNE-OBRAZUJA BUDOWE BADANEJ ZBIOROWOSCI Z PUNKTU WIDZENIA PRZYJETEJ CECHY W SCISLE OKRESLONYM CZASIE
2.FORMALNEGO:
-SZ.SZCZEGOLOWE (PROSTE) UWIDACZNIAJA WARIANT BADANEJ CECHY KAZDEJ JEDNOSTKI
--SZ.ROZDZIELCZE-S.A. WYNIKIEM GRUPOWANIA MAT. STA. WG. OKRESLONYCH WARIANTOW (DZIELIMY JE NA PUNKTOWE I PRZEDZIALOWE
TABLICA STAT.-SKLADA SIĘ Z TYTULU, TABLICY WLASCIWEJ, INFORMACJI NA TEMAT ZRODLA
-(-)DANE ZJAWISKO NIE WYSTEPUJE
-(0)DANE ZJAWISKO WYSTEPUJE W ILOSCIACH MNIEJSZYCH OD LICZB KTÓRYMI MOŻE BYĆ WYRAZONE
-(.)BRAK INFORMACJI
(X)WYPELNIENIE W TYM MIEJSCU JEST NIECELOWE LUB NIEMOZLIWE
TABLICE MOGĄ BYĆ ROBOCZE I WYNIKOWE, PODSTAWOWE I ANALITYCZNE, PROSTE I ZLOZONE
WYKRES STAT.- GRAFICZNY SPOSÓB PREZENTACJI INFORMACJI ZAWARTYCH W SZEREGACH STAT (SKLADA SIĘ Z CZESCI TEKSTOWEJ I POLA WYKRESU)
-CZ. TEKSTOWA ZAWIERA TYTUL I ZRODLA
-POLE WYKRESU MOŻE PRZYBIERAC FORMY:WYKRESU LINIOWEGO- WIELOBOKI LICZEBNOSCI ZWYKLE LUB SKUMOLOWANE-DIAGRAMY; WYKRESU POWIERZCHNIOWEGO- (HISTOGRAM ZWYKLY I SKUMULOWANY-SLUPKOWY); WYKRESU BRYLOWEGO-MAPOWEGO, OBRAZKOWEGO.
ANALIZA STRUKTURY ZJAWISK EKONOMICZNYCH:
ROZKLAD EMPIRYCZNY-PRZYPORZADKOWANIE KOLEJNYM WARTOSCIA CECHY Xi ODPOWIADAJACYCH IM ni (LICZEBNOSC ni)
-ODZWIERCIEDLA STRUKTURE ZBIOROWOSCI Z PUNKTU WIDZENIA BADANEJ CECHY (JEST TO PUNKT WYJSCIA ANALIZY)
*ZE WZGLĘDU NA LICZBE PKT-OW EKSTREMALNYCH
-JEDNOMODALNY -WIELOMODALNY
*ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ZMIENNOSCI
-SYMETRYCZNE (WYSMUKLY, NORMALNY, SPLASZCZONY)
-ASYMETRYCZNE(O SKRAJNEJ ASYMETRII, O UMIARKOWANEJ ASYMETRII
-ROWNOMIERNY -WKLESLY
PARAMETR OPISOWY-LICZBA KTÓRA W SPOSÓB SYNTETYCZNY OKRESLA WŁAŚCIWOŚCI BADANYCH ZBIOROWOSCI. ULATWIA OPISANIE ZBIOROWOSCI I POROWNANIE ZBIOROWOSCI
PARAMETRY OPISOWE DZIELA SIĘ NA:
1.*MIARY TENDENCJI CENTRALNEJ(M, POLOZENIA, M.SREDNIE, M.PRZECIETNE)(KLASYCZNE:SREDNIA ARYTM., GEOMETR., HARM., POZYCYJNE:DOMINANTA,MEDIANA,KWARTYLE1,3)
*MIARY ZMIENNOSCI(M.POLOZENIA,DYSPRESJI,ZROZNICOWANIA,ROZRZYTU)
*MIARY ASYMETRII
*MIARY SPLASZCZENIA(M.EKSCESU,KURTAZY)
*MIARY KONCENTRACJI
2.*PARAMETRY KLASYCZNE(S.A. WYPADKOWA FUNKCJI WARTOSCI PRZYJMOWANYCH PRZEZ WSZYSTKIE JEDNOSTKI)
*PARAMETRY POZYCYJNE(WYZNACZA SIĘ NA PODSTAWIE WARTOSCI JEDNEJ LUB KILKU JEDNOSTEK ZAJMUJACYCH SZCZEGOLNA POZYCJE W BADANEJ ZBIOROWOSCI)
3.*PARAMETRY ABSOLUTNE(BEZWZGLEDNE-MIANOWANE)
*PARAMETRY STOSUNKOWE(WZGLEDNE-NIEMIANOWE)
SREDNIA ARYTMETYCZNA-MOWI JAKA BYLABY WARTOSC CECHY, GDYBY WSZYSTKIE JEDNOSTKI BYŁY JEDNAKOWE. STOSUJEMY JA GDY ZBIOROWOSC JEST SUMOWANA, GDY ZNANE S.A. WARTOSCI WSZYSTKICH JEDNOSTEK, GDY ROZKLADY S.A. SYMETRYCZNE LUB O MALEJ ASYMETRII I DYSPRESJI.
TO STOSUNEK SUMY WARTOSCI WSZYSTKICH JEDNOSTEK DO LICZBY TYCH JEDNOSTEK
JEST PARAMETREM OPISOWYM, KLASYCZNA MIARA TENDENCJI CENTRALNEJ (X)
WLASNOSCI:
1.MUSI ZAWIERAC SIĘ W TYM PRZEDZIALE Xmin<X<Xmax
2.SUMA ODCHYLEN POSZCZEGOLNYCH WARTOSCI CECHY OD SREDNIEJ ARYTM. JEST ROWNA =0
SZ.SZCZ. E(Xi-X)=0
SZ.ROZDZ. e(Xi-X)ni=0
3.SUMA KWADRATOW ODCHYLEN POSZCZEGOLNYCH WARTOSCI CECHY OD SREDNIEJ ARYTM. JEST MINIMALNA
SZ.SZCZ. E(Xi-X)=min
SZ.ROZDZ. E(Xi-X)ni=min
DOMINANTA (D) -WARTOSC CECHY WYSTEPUJACEJ NAJCZESCIEJ
ROZPIETOSC PODZIALOW KLASOWYCH W OBREBIE DOMINANTY MUSI BYĆ STALA. DOM. JEST PARAMETREM POZYCYJNYM TENDENCJI CENTRALNEJ, KTÓRY NIE ZAWSZE WYSTEPUJE. ABY JA OBLICZYC, ZBIOROWOSC MUSI BYĆ JEDNOMODALNA, O EWENTUALNIE UMIARKOWANEJ ASYMETRII.