System emerytalny (z materiałów Internetowych)
Reforma emerytalna polegała na podziale zabezpieczenia emerytalnego na trzy filary:
I filar to emerytura z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tutaj trafia większość składek, potrącanych co miesiąc z pensji. Pieniądze zgromadzone na indywidualnych kontach w ZUS nie są inwestowane i nie podlegają dziedziczeniu.
II filar to otwarte fundusze emerytalne. Pieniądze przekazywane są do OFE przez ZUS z wpłacanych tam składek. Powstały w ten sposób kapitał gromadzony jest na indywidualnym koncie w funduszu i inwestowany w różne instrumenty rynku finansowego, np. obligacje, akcje itp. Zajmują się tym specjaliści z Powszechnych Towarzystw Emerytalnych, które zarządzają danym Otwartym Funduszem Emerytalnym.
Do II filaru muszą zapisać się wszyscy Polacy, którzy w 1999 roku mieli mniej niż 30 lat. Osoby starsze, ale przed "pięćdziesiątką" do II filaru przystąpić mogą, ale nie muszą. II filar nie dotyczy osób, które w 1999 roku miały więcej niż 50 lat.
III filar jest dobrowolny i ma zapewnić nam dodatkowe środki do emerytury pobieranej z I i II filara. Dobrowolnym zabezpieczeniem życia po zakończeniu pracy może być emerytalne ubezpieczenie na życie, np. z funduszem inwestycyjnym, pracowniczy program emerytalny, grupowe ubezpieczenie na życie, czy oszczędności gromadzone i inwestowane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych.
Od 31 grudnia 1998 roku, w Polsce funkcjonuje nowy system emerytalny. Zgodnie z jego założeniami wysokość naszych przyszłych świadczeń emerytalnych zależeć będzie od wysokości uzbieranego przez nas kapitału. Ten z kolei uzależniony będzie od wysokości sumy opłaconych składek, czyli de facto od wysokości naszych zarobków, stażu pracy oraz efektywności inwestowania naszych środków przez Otwarte Fundusze Emerytalne.
Jak działają PTE i OFE
W wyniku reformy emerytalnej na polskim rynku pojawiły się Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) i Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE).
OFE zarządzane są przez PTE i działają podobnie jak otwarte fundusze inwestycyjne - składki członków przeliczane są na jednostki rozrachunkowe i zapisywane na indywidualnych kontach. Pieniądze znajdujące się na indywidualnym rachunku członka są przez fundusz inwestowane.
Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić członkostwa. Każdy członek II filaru ma w OFE indywidualne konto, na którym są gromadzone jego składki z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę.
PTE zarządza OFE i odpowiada wobec członków funduszu za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków. OFE natomiast nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane przez PTE - oznacza to, że majątek OFE nigdy nie zostanie wykorzystany na pokrycie zobowiązań PTE.
Podział składek
Środki przekazywane na rzecz I i II filaru (z których pochodzić będzie emerytura) stanowią łącznie 19,52% wynagrodzenia brutto, przy czym 9,76% płacone jest przez pracownika, a kolejne 9,76% przez pracodawcę.
Ze składki 7,3% wynagrodzenia odprowadzane jest przez ZUS do otwartego funduszu emerytalnego, którego pracownik jest członkiem. Pozostała część składki - 12,22% wynagrodzenia pozostaje na indywidualnym koncie pracownika w ZUS.
Fundusz |
Pracownik |
Pracodawca |
Łącznie |
Emerytalny |
9,76% |
9,76% |
19,52% |
Rentowy |
6,5% |
6,5% |
13% |
Chorobowy |
2,45% |
- |
2,45% |
Wypadkowy |
- |
0,40%-8,12% |
2,03% |
Razem |
18,71% |
18,29% |
37% |
Opłaty i prowizje
PTE, zarządzając pieniędzmi członków II filaru, pobiera opłaty:
na pokrycie kosztów administracyjnych związanych z obsługą członków funduszu - prowizja, której wysokość może być zróżnicowana - najczęściej ze względu na staż członkowski,
za zarządzanie funduszem - maksymalnie 0,05% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca.
Dodatkowo, za przekazywanie pieniędzy do OFE, opłatę pobiera ZUS, w wysokości nie przekraczającej 0,8% transferowanej kwoty.
Uregulowania prawne i nadzór
Podstawy prawne systemu emerytalnego stanowią ustawy:
Ustawa z 28.08.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934),
Ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887),
Ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118).
Nadzór nad instytucjami działającymi w ramach II filaru sprawował początkowo Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE). Od dnia 1 kwietnia 2002 jego kompetencje oraz kompetencje Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU) przejęła Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE).
Minimalna stopa zwrotu
Aktualnie na koniec każdego kwartału KNUiFE wylicza średnią stopę zwrotu, ważoną wielkością funduszu, jaką w ciągu ostatnich 24 miesięcy osiągnęły wszystkie fundusze otwarte działające w tym okresie. Każde towarzystwo emerytalne, którego stopa zwrotu za ten okres będzie niższa od średniej o więcej niż 50% lub o cztery punkty procentowe od stopy zwrotu wszystkich funduszy emerytalnych (w zależności od tego, która z tych wielkości jest większa) musi dokonać niezwłocznie dopłaty do majątku funduszu.
Kwestie podatkowe
Składki wpłacane przez członków funduszy są zwolnione z opodatkowania. Dochody osiągnięte przez fundusz w wyniku działalności inwestycyjnej też są zwolnione od podatku. Dopiero otrzymywanie świadczenia emerytalnego będzie zobowiązywało do okresowego płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych.
Bezpieczeństwo środków w funduszach
Pieniądze gromadzone na indywidualnych rachunkach członków są bezpieczne i nie ma możliwości ich utraty. Zapewnia to czterostopniowy system gwarancji. Jeżeli zysk z inwestycji w danym funduszu będzie mniejszy niż minimalna stopa zwrotu nastąpią dopłaty do majątku funduszu:
w pierwszej kolejności towarzystwo będzie musiało pokryć różnicę z tworzonego rachunku rezerwowego
jeśli środki z rachunku rezerwowego będą niewystarczające towarzystwo będzie zobowiązane pokryć powstały niedobór ze środków własnych
jeśli środki własne nie wystarczą na wyrównanie różnicy to pokryją ją środki z Funduszu Gwarancyjnego, tworzonego przez wszystkie Powszechne Towarzystwa Emerytalne.
w ostateczności gdyby i w Funduszu Gwarancyjnym zabrakło pieniędzy to zostaną one wypłacone z budżetu państwa.